Τελικά οι Αμερικανοί έκαναν μια «τρύπα στο νερό» στο Αφγανιστάν ή έφεραν εις πέρας συγκεκριμένους στρατηγικούς σκοπούς, όπως για παράδειγμα η διάλυση της Αλ Κάιντα και ο τερματισμός των τρομοκρατικών επιθέσεων κατά των ΗΠΑ; Η υπερδύναμη, συνεπικουρούμενη, βεβαίως, από τις νατοϊκές δυνάμεις, αναδείχθηκε νικήτρια στον 20ετή και πλέον πόλεμο με τους Ταλιμπάν στα εδάφη του Αφγανιστάν ή απέτυχε να εδραιώσει μια νέα πολιτική και κοινωνική συνθήκη στη χώρα, που ημέρα με την ημέρα παραδίνεται ολοένα και περισσότερο ξανά στους εξτρεμιστές;
Γράφει ο Νώντας Βλάχος
Η οριστική και αμετάκλητη απόφαση των ΗΠΑ για αποχώρηση και πλήρη απεμπλοκή τους από το Αφγανιστάν, δημιουργεί πλήθος ερωτημάτων για το παρελθόν, το παρόν αλλά και το μέλλον της χώρας. Το ΝΑΤΟ και κυρίως οι ΗΠΑ που εξαρχής κίνησαν τα νήματα και «επέβαλαν» τη στρατιωτική επιχείρηση στο Αφγανιστάν, δηλώνουν δικαιωμένες από το τελικό αποτέλεσμα. Είναι, όμως, έτσι; Μετά από 20 χρόνια πολέμου στα κακοτράχαλα βουνά του Αφγανιστάν, όπου δεινοπάθησαν «γενιές» στρατών, από την εποχή του Μέγα Αλέξανδρου μέχρι και την υπερδύναμη Σοβιετική Ένωση στις αρχές της δεκαετίας του ‘80, οι ΗΠΑ αποχωρούν και οι Ταλιμπάν προελαύνουν!
Πριν καλά καλά στεγνώσει το μελάνι από τις ρητές «διαταγές» του Τζο Μπάιντεν για αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων, οι Ταλιμπάν εκμεταλλεύονται πλήρως το μομέντουμ. Ανασυγκροτούνται κυρίως στρατιωτικά και προχωρούν δια της βίας στην ανακατάληψη περιφερειών που βρίσκονταν επί χρόνια στην «κυριαρχία» των νατοϊκών.
Και οι Αμερικανοί, που μετρούν χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες από τον 20ετή πόλεμο, ο οποίος κόστισε δεκάδες δισεκατομμύρια, κοιτούν αμήχανα, βλέποντας την ιστορία να επαναλαμβάνεται σαν κακούγουστο αστείο. Θυμίζει αρκετά την αμερικανική περιπέτεια στο Βιετνάμ, τότε που οι ΗΠΑ, αδυνατώντας να κερδίσουν τον πόλεμο εναντίον των Βιετκόνγκ και υπό τη σφοδρή πίεση της αμερικανικής κοινής γνώμης, αποφάσισαν να αποσύρουν τη στήριξή τους στο Νότιο Βιετνάμ. Την αποχώρηση των Αμερικανών ακολούθησε η σαρωτική επίθεση και επέλαση των βορειοβιετναμέζων, που εν ριπή οφθαλμού κατέλαβαν την Σαϊγκόν (πρωτεύουσα Νοτίου Βιετνάμ), και αναδείχθηκαν νικητές στον πολυετή εμφύλιο πόλεμο.
Οι δύο στρατιωτικές περιπέτειες στην πρόσφατη ιστορία των ΗΠΑ έχουν κοινές συνισταμένες και ουκ ολίγες παραδοξότητες. Στην περίπτωση του Αφγανιστάν, η Ουάσιγκτον ενεπλάκη το 2001, προκειμένου να εξαρθρώσει το δίκτυο της Αλ Κάιντα και να «χτυπήσει» τους Ταλιμπάν, που προσέφεραν στήριξη και κάλυψη στους τρομοκράτες. Αν και εν μέρει το πέτυχε, σκοτώνοντας τον Οσάμα Μπιν Λάντεν, ωστόσο, στη συνέχεια και επί χρόνια ενεπλάκη σ’ ένα πόλεμο φθοράς, χωρίς στρατηγικό όραμα και συγκεκριμένη στρατιωτική στόχευση. Εγκλωβίστηκε στο Αφγανιστάν και αναζητούσε τρόπους να απαγκιστρωθεί, αφού πρώτα είχε δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για την ομαλή, δημοκρατική μετάβαση της χώρας στην επόμενη ημέρα. Δεν τα κατάφερε και μάρτυς είναι η… πραγματικότητα. Το Αφγανιστάν βρίσκεται σε πολιτικό και κοινωνικό τέλμα, η σταθερότητα αποτελεί άγνωστη λέξη και οι Ταλιμπάν κατακτούν τη μια μετά την άλλη σημαντικές επαρχίες, απειλώντας ζωτικά σημεία – πόλεις «κλειδιά» που ελέγχει η υπάρχουσα κυβέρνηση.
Η χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα του εμφυλίου και η ιδέα μιας διαπραγμάτευσης για δίκαιη ειρηνευτική λύση ανάμεσα στην αφγανική κυβέρνηση και τους Ταλιμπάν, μοιάζει περισσότερο με ουτοπία τη δεδομένη στιγμή. Αυτό που φαντάζει ως πιθανό, μέσω της ενδυνάμωσης των φονμενταλιστών Ταλιμπάν, είναι να ανασυγκροτηθούν και να επιστρέψουν στο προσκήνιο εξτρεμιστικές τρομοκρατικές οργανώσεις, οι οποίες θα αποτελούν απειλή όχι μόνο για την τοπική αλλά και για την παγκόσμια ασφάλεια.
Γεωπολιτικές ανακατατάξεις και ο τουρκικός ρόλος
Παράλληλα, άκρως σημαντικά ζητήματα είναι οι γεωπολιτικοί σχηματισμοί και οι ισορροπίες που δημιουργούνται στο Αφγανιστάν και στην ευρύτερη περιοχή, μετά την αποχώρηση ΗΠΑ και ΝΑΤΟ. Η Τουρκία διεκδικεί να αναλάβει την ασφάλεια του διεθνούς αεροδρομίου της Καμπούλ, έχοντας διττό σκοπό: πρώτον να καταδείξει τον ρόλο της ως σημαίνουσα περιφερειακή δύναμη στην περιοχή και δεύτερον να «εξυπηρετήσει» τρόπον τινά τις ΗΠΑ, ευελπιστώντας ευνοϊκή μεταχείριση και λοιπά διπλωματικά ανταλλάγματα. Ήδη, όμως, η ηγεσία των Ταλιμπάν έχει καταγράψει την αντίθεσή της στα τουρκικά σχέδια, που η αλήθεια είναι ότι περιπλέκουν ακόμη περισσότερο την ούτως ή άλλως λαβυρινθώδη κατάσταση στο Αφγανιστάν.