Η «έκρηξη» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σημαίνει ότι κάποια στιγμή στο μέλλον οι χρήστες που θα έχουν φύγει από τη ζωή θα είναι περισσότεροι από τους ζωντανούς. Πού πάνε…τα like, οι αναρτήσεις και οι ψηφιακές μας αναμνήσεις στο Facebook όταν εγκαταλείπουμε τα εγκόσμια;
Τι γίνεται με τα ψηφιακά αποτυπώματα που αφήνουμε όταν φύγουμε από τη ζωή; Υπάρχει μεταθανάτια ζωή στο… διαδίκτυο; Και αν ναι, θα μας καθορίζει για πάντα η τελευταία μας ανάρτηση;
«Μπορείτε να μας ειδοποιήσετε εκ των προτέρων αν θα θέλατε να μετατραπεί ο λογαριασμός σας σε «εις μνήμην» ή να διαγραφεί οριστικά» ενημερώνει με μπόλικη δόση κυνισμού τους χρήστες του το Facebook, που δίνει επιλογές για τη «ζωή μετά».
Οι λογαριασμοί στη μνήμη κάποιου, είναι ένας ψηφιακός «χώρος» όπου οι φίλοι και η οικογένεια του εκλιπόντος συλλέγουν και μοιράζονται αναμνήσεις ενώ το προφίλ του δεν εμφανίζεται σε δημόσιους χώρους, διαφημίσεις ή υπενθυμίσεις γενεθλίων.
Αναπόσπαστο πλέον κομμάτι της καθημερινότητάς μας, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπήκαν αιφνίδια στη ζωή μας και μας θύμισαν… τη δύναμη της στιγμής. Το Facebook, το Τwitter, το Instagram -τα δημοφιλή και πανταχού παρόντα social media- έδωσαν τη δυνατότητα σε εκατομμύρια κατοίκους του «πλανητικού χωριού» να επικοινωνούν ανά πάσα στιγμή μεταξύ τους, σε ένα διαρκές κυνήγι… «ψηφιακής αθανασίας». Μοιραία όμως μας… ακολούθησαν ακόμη και στο θάνατο.
Περισσότεροι οι εκλιπόντες στα social media
Mέσα στις επόμενες δεκαετίες ο αριθμός των νεκρών χρηστών του Facebook θα ξεπεράσει τον αριθμό των ζωντανών (!) Αυτό τουλάχιστον δείχνουν οι σχετικές έρευνες, αποκαλύπτοντας ότι το 2098 για την ακρίβεια η δημοφιλέστερη ψηφιακή πλατφόρμα,θα μετατραπεί στο μεγαλύτερο εικονικό νεκροταφείο που γνώρισε ποτέ ο πλανήτης!
Το πιστοποιεί ο υποψήφιος διδάκτορας στατιστικής, στο πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης Χάσεμ Σαντίκι, τονίζοντας ότι πριν το τέλος του αιώνα, οι νεκροί χρήστες του Facebook θα ξεπεράσουν τους ζωντανούς, για τον απλούστατο λόγο ότι το δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης δε διαγράφει όσους πεθαίνουν.
Μέχρι το 2012 -οκτώ χρόνια δηλαδή μετά τα εγκαίνια του δημοφιλούς ιστότοπου στις 4 Φεβρουαρίου του 2004– είχαν φύγει από τη ζωή 30 εκατομμύρια χρήστες του Facebook με ενεργούς λογαριασμούς.
Σύμφωνα με ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, μέχρι το 2100, θα υπάρχουν σχεδόν πέντε δισεκατομμύρια νεκροί στο Facebook εάν η πλατφόρμα συνεχίσει την ξέφρενη πορεία της.
Τι επιπτώσεις θα έχει αυτή η αλλαγή στα κοινωνικά μέσα; Μέχρι πρόσφατα ο μόνος τρόπος για να περάσουν οι λογαριασμοί των χρηστών… στην αιωνιότητα είναι να έχει κανείς τους «κωδικούς» για να τους σβήσει, γεγονός που έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις.
Το Facebook προσπάθησε έκτοτε να ξεπεράσει το πρόβλημα ζητώντας από τους χρήστες να συντάξουν ένα είδος «ψηφιακής κληρονομιάς», ορίζοντας τον εκτελεστή της…διαθήκης τους, της σελίδας τους δηλαδή, σε περίπτωση που συμβεί το μοιραίο.
Tι συμβαίνει στο Facebook μας όταν πεθαίνουμε;
Το Facebook δίνει ουσιαστικά δύο βασικές επιλογές στην κοινότητά του. Οι χρήστες μπορούν είτε να εκχωρήσουν σε μια άλλη επαφή τη λειτουργία των λογαριασμών τους μετά θάνατον, είτε μπορούν να επιλέξουν να διαγραφεί αυτόματα ο λογαριασμός τους μόλις η εταιρεία ειδοποιηθεί για το θάνατό τους.
Οι αναμνηστικοί λογαριασμοί στο Facebook είναι ένας τρόπος για όσους βρίσκονται κοντά στον νεκρό να θυμούνται και να γιορτάζουν τη ζωή του όταν «φύγει». Οι ρυθμίσεις απορρήτου παραμένουν οι ίδιες και οι φίλοι μπορούν ακόμα να δημοσιεύουν στη σελίδα και να επισημαίνουν το άτομο που λείπει στις φωτογραφίες.
Όταν ένα άτομο πεθαίνει, ένας στενός φίλος ή συγγενής μπορεί να ζητήσει να διαχειρίζεται το προφίλ του στο Facebook. Αυτό θα μετατρέψει τη σελίδα στο Facebook σε σελίδα τιμής ένεκεν με την ένδειξη «στη μνήμη» πριν από το όνομα του εκλιπόντος. Τυχόν φωτογραφίες και αναρτήσεις που είχε κάνει στο παρελθόν θα παραμείνουν ορατές στον αναμνηστικό λογαριασμό του.
Αν θέλει κανείς να διαγράψει τον λογαριασμό ενός αγαπημένου προσώπου που πέθανε πρόσφατα, οφείλει να αφιερώσει λίγο χρόνο για να «σκανάρει» πρώτα τις αναρτήσεις και να αποθηκεύσει τυχόν φωτογραφίες που θέλει να κρατήσει. Η διαγραφή ενός λογαριασμού είναι οριστική, λένε οι ειδικοί
Ποια ειναι η πολιτική στο Twitter;
Προς το παρόν, δεν υπάρχει επιλογή για την δημιουργία αναμνηστικού λογαριασμού ενός ατόμου ή για την παροχή πρόσβασης σε τρίτους μετά θάνατον. Όταν κάποιος πεθαίνει, η μόνη επιλογή είναι να διαγραφεί ο λογαριασμός του στο Twitter.
Η πολιτική ανενεργών λογαριασμών του Twitter σημαίνει ότι η πλατφόρμα θα αφαιρεί αυτόματα λογαριασμούς λόγω παρατεταμένης αδράνειας, μετά από περίπου έξι μήνες. Έτσι, εάν το Twitter δεν παρατηρήσει καμία δραστηριότητα στο λογαριασμό ενός εκλιπόντος μετά από λίγο, ο λογαριασμός θα απενεργοποιηθεί χωρίς να χρειάζεται κανείς να κάνει τίποτα.
Για να ζητήσει κανείς την άμεση απενεργοποίηση ενός λογαριασμού στο Twitter μετά θάνατον, ένα στενό μέλος της οικογένειας ή ο εκτελεστής της περιουσίας μπορεί επίσης να υποβάλει αίτημα, επικοινωνώντας με την εταιρεία. Θα πρέπει να προσκομίσουν τη δική τους ταυτότητα, καθώς και αντίγραφο του πιστοποιητικού θανάτου.
Εταιρείες διαχείρισης ψηφιακής κληρονομιάς, το νέο «ελντοράντο»
Πολλές νεοφυείς επιχειρήσεις, διαισθανόμενες ότι η επιθυμία για έλεγχο των «ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων» των ανθρώπων θα αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία τα επόμενα χρόνια δραστηριοποιούνται ήδη δυναμικά.
Έχουν αναπτύξει μεθόδους απλούστευσης της διαδικασίας κοινής χρήσης κωδικών , απομνημόνευσης λογαριασμών, ακόμη και δημιουργίας χρονομετρημένων μηνυμάτων μετά τον θάνατο.
Οι εταιρείες που επενδύουν στην… ψηφιακή υστεροφημία, οι κολοσσοί δηλαδή που προσφέρουν υπηρεσίες διαχείρισης της διαδικτυακής μας ζωής μετά θάνατον εκμεταλλεύονται τα τελευταία χρόνια την εμμονή μας με τα social media.
Εταιρείες όπως οι LegacyLocker.com και Εntrustet.com, αναλαμβάνoυν να μεταβιβάσουν τους κωδικούς πρόσβασης σε μέλη της οικογένειας. Αλλά και η Eterni.me αποθηκεύει δεδομένα από το Facebook, το Twitter, e-mail, φωτογραφίες, δημιουργώντας ένα είδος ψηφιακού «άβαταρ».
«Ο θάνατος είναι βέβαιος, τι θα λέγατε όμως αν μπορούσατε να ζήσετε για πάντα με τους ανθρώπους να αλληλεπιδρούν μαζί σας, με αναμνήσεις, ιδέες και ιστορίες, σχεδόν σα να σας μιλάνε;» γράφει η ιστοσελίδα.
Το Deathswitch.com, ζητάει σε τακτά διαστήματα από το χρήστη έναν κωδικό πρόσβασης για να βεβαιωθεί…ότι ζει. Αν εκείνος δεν απαντήσει μετά από μερικές προσπάθειες, το αυτόματο σύστημα αναλαμβάνει πλέον…να εκτελέσει τις εντολές του.
Η Goodtrust είναι μια ανάλογη startup, η οποία συγκέντρωσε πρόσφατα 2,3 εκατομμύρια δολάρια για να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμά της. «Εξασφαλίστε την ψηφιακή κληρονομιά και τις αναμνήσεις σας. Ο εύκολος, ασφαλής και φθηνός τρόπος για να προστατεύσετε τα ψηφιακά σας στοιχεία και να τα μοιραστείτε με αγαπημένα σας πρόσωπα σήμερα ή μετά τον θάνατό σας» αναφέρει στην ιστοσελίδα της.
Η online υστεροφημία μας
Οι λογαριασμοί μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι συνυφασμένοι με την υστεροφημία μας. Στην πραγματικότητα, αυτοί οι λογαριασμοί μπορεί να γίνουν σαν τις ψηφιακές μας… επιτύμβιες στήλες. Πώς θέλουμε λοιπόν να μας θυμούνται;
Το 2021, οι διαχωριστικές γραμμές είναι ακόμα ασαφείς μεταξύ ζωντανών και νεκρών στο Διαδίκτυο, γεγονός που δημιουργεί αρκετή δυσφορία, παραφωνία και σύγχυση. Είναι κάποιος πραγματικά νεκρός εάν φαίνεται ζωντανός στο διαδίκτυο;
Όταν ένα αγαπημένο πρόσωπο φεύγει από τη ζωή, μία από τις δυσκολίες που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι οικείοι του είναι το ψάξιμο σε σοφίτες, ντουλάπες ή συρτάρια γραφείου, η συλλογή και διανομή αναμνηστικών,η αποθήκευση σημαντικών εγγράφων. Τι γίνεται όμως με την ταξινόμηση, την αποθήκευση ή τη διατήρηση της ψηφιακής ζωής κάποιου;
«Η τεχνολογία είναι πολλές φορές σαν μια…άπειρη σοφίτα», λέει ο Τζεντ Μπρουμπέικερ, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο που ερευνά τις ψηφιακές μεταθανάτιες ζωές. «Υπάρχουν ατελείωτα σεντούκια για να κοιτάξεις. Μπορεί να υπάρχουν δωμάτια που δεν ήξερες καν ότι υπάρχουν».
Ο καθηγητής μελετά τις διαδικτυακές μεταθανάτιες ζωές εδώ και χρόνια, βοηθώντας μεταξύ άλλων το Facebook να σχεδιάσει τη λειτουργία επικοινωνίας που επιτρέπει στον χρήστη να επιλέξει ποιος θα αποφασίσει για τον λογαριασμό του μετά το θάνατό του.
Ο μέσος χρήστης του διαδικτυου παράγει 850 gigabyte δεδομένων
Λίγες διαδικτυακές πλατφόρμες εξετάζουν τι συμβαίνει σε έναν λογαριασμό εάν ο χρήστης φύγει από τη ζωή λέει ο Μπρουμπέικερ, γεγονός που δημιουργεί μία σειρά προβλημάτων, ιδιαίτερα όταν, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, ο μέσος χρήστης του διαδικτύου έχει σχεδόν 200 διαδικτυακούς λογαριασμούς και παράγει περισσότερα από 850 gigabyte δεδομένων ετησίως.
«Οι λογαριασμοί γίνονται όλο και πιο ασφαλείς, αλλά προκύπτει αυτό το πραγματικά ενδιαφέρον ζήτημα όπου οι εταιρείες τεχνολογίας μας ωθούν επιθετικά σε νέες, πιο περίπλοκες μορφές ελέγχου ταυτότητας. Δεν εξετάζουμε όμως πάντα τι συμβαίνει όταν πεθαίνει ένα άτομο. Και η τεχνολογία αλλάζει τόσο γρήγορα που, ούτως ή άλλως, μπορεί να είναι διαφορετική τη στιγμή που θα συμβεί το μοιραίο»
Η αέναη παρουσία μας στο διαδίκτυο
Πώς αλλάζει όμως τον «τρόπο που πεθαίνουμε» η διαρκής ψηφιακή μας παρουσία; Και τι σημαίνει αυτό για τους πενθούντες; Τα social media αφού μας έμαθαν τη δύναμη της στιγμής, μας την πήραν oυσιαστικά πίσω, «κλέβοντας» τον αυθορμητισμό και την αμεσότητα.
Και πλέον, όσο ανατριχιαστικό και αν ακούγεται, ήρθε η ώρα να σκεφτούμε το διαδικτυακό μας αποτύπωμα. Ο κάθε χρήστης του facebook άλλωστε περνάει 12 ώρες την εβδομάδα κατά μέσο όρο, γράφοντας την… αυτοβιογραφία του, σύμφωνα με έρευνες.
Η ψηφιακή τεχνολογία μας «αναγκάζει» με κάποιο τρόπο να θυμόμαστε τους νεκρούς. Αυτή είναι η «εκδίκησή τους, να μας στοιχειώνουν με την απουσία τους» όπως σημείωνε ο Γάλλος κοινωνιολόγος, Ζαν Μποντριγιάρ. Και στο facebook όλα τα μέρη είναι «εδώ», όλοι οι χρόνοι είναι «τώρα».
Ένα τώρα ωστόσο «άχρονο» και ένα σύμπαν ουτοπικό, όπου η μνήμη γίνεται βασανιστική. Όπως ακριβώς στο διήγημά του «Φούνες, ο μνήμων» ο Αργεντινός συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες περιγράφει την τραγωδία ενός ατόμου που δεν ξεχνά ποτέ τίποτα, αναδεικνύοντας έτσι την αποφασιστική σημασία της λησμονιάς για μια υγιή και ισορροπημένη ζωή…
Στοιχεία και αριθμοί
1,9 δισεκατομμύρια ενεργούς χρήστες παγκοσμίως, έχει το facebook, που αν ήταν…χώρα θα ήταν η μεγαλύτερη στον κόσμο, με την Κίνα και την Ινδία να ακολουθούν σε πληθυσμό
10 χιλιάδες και πλέον «ιδιοκτήτες» λογαριασμών υπολογίζεται ότι πεθαίνουν κάθε μέρα
Η σφαγή με τους 32 νεκρούς στο Πανεπιστήμιο Virginia Tech το 2007, άλλαξε την πολιτική του Facebook για τη «ζωή μετά». Πολλά μέλη ζήτησαν ειδικές σελίδες «μνήμης» για φίλους, συμμαθητές και συγγενείς.
200 διαδικτυακούς λογαριασμούς έχει ο μέσος χρήστης του διαδικτύου και παράγει περισσότερα από 850 gigabyte δεδομένων ετησίως.
Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.