Σε μια μελέτη σε περίπου 70.000 ενήλικες, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα άτομα με γενετική προδιάθεση για αϋπνία διέτρεχαν κάπως υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού ανευρύσματος. Το ανεύρυσμα είναι ένα αδύναμο σημείο σε ένα τοίχωμα αρτηρίας που διογκώνεται και γεμίζει με αίμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το ανεύρυσμα μπορεί να σπάσει και να προκαλέσει απειλητική για τη ζωή αιμορραγία. Εγκεφαλικά ανευρύσματα παρατηρούνται σε περίπου 3% των ενηλίκων παγκοσμίως, σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (AHA). Η συντριπτική πλειονότητα δεν αιμορραγεί. Όμως σε περίπου το 2,5% από αυτά συμβαίνει.
Τι συμβαίνει με το ανεύρυσμα εγκεφάλου;
Περίπου το 25% των ανθρώπων που υποφέρουν από αυτές τις εγκεφαλικές αιμορραγίες πεθαίνουν μέσα σε 24 ώρες, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ. Δεν είναι πάντα σαφές γιατί οι άνθρωποι σχηματίζουν εγκεφαλικά ανευρύσματα. Ωστόσο, το οικογενειακό ιστορικό, το κάπνισμα και η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι οι κύριοι γνωστοί παράγοντες κινδύνου, είπε ο Δρ. Larry Goldstein, εθελοντής ειδικός στο AHA και πρόεδρος νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι. Ο Goldstein, ο οποίος δεν συμμετείχε στη νέα μελέτη, είπε ότι ενισχύει το κάπνισμα και την υψηλή αρτηριακή πίεση ως βασικούς παράγοντες κινδύνου.
Και οι δύο συνδέθηκαν με τριπλάσια αύξηση του κινδύνου ανευρύσματος εγκεφάλου. Η αϋπνία, εν τω μεταξύ, συνδέθηκε με σημαντικά μικρότερη αύξηση του κινδύνου, στο 24%. Σύμφωνα με τον Goldstein, δεν υπάρχει προφανής εξήγηση για το γιατί η χρόνια απώλεια ύπνου θα συνέβαλε στα ανευρύσματα του εγκεφάλου. «Η συσχέτιση είναι λίγο απροσδόκητη, γιατί δεν έχει παρατηρηθεί σε άλλες μελέτες», είπε. «Πρέπει να επαληθευτεί με περαιτέρω έρευνα». Η ανώτερη ερευνήτρια Susanna Larsson συμφώνησε ότι χρειάζεται περισσότερη δουλειά για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει.
Λεπτομέρειες για την μελέτη
«Καθώς αυτό το εύρημα ήταν νέο, υπάρχει ανάγκη για μελέτες που να διερευνούν τους πιθανούς μηχανισμούς πίσω από τη σύνδεση»,. Αυτό δήλωσε ο Larsson, αναπληρωτής καθηγητής στο Ινστιτούτο Karolinska, στη Στοκχόλμη. Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε διαδικτυακά στις 3 Νοεμβρίου στο Journal of the American Heart Association, χρησιμοποίησε γενετικά δεδομένα από μεγάλο πληθυσμό ενηλίκων Ευρωπαίων. Περιλάμβαναν πάνω από 10.000 άτομα που είτε είχαν εγκεφαλικό ανεύρυσμα είτε είχαν υποστεί ρήξη ανευρύσματος. Οι ερευνητές τα συνέκριναν με περισσότερα από 59.000 άτομα χωρίς γνωστά εγκεφαλικά ανευρύσματα.
Συνολικά, τα άτομα που έφεραν παραλλαγές γονιδίων που αυξάνουν τις πιθανότητες για υψηλή αρτηριακή πίεση, κάπνισμα ή αϋπνία διέτρεχαν μεγαλύτερο κίνδυνο εγκεφαλικού ανευρύσματος, έναντι ατόμων χωρίς αυτές τις γενετικές ευπάθειες. Δεν είναι γνωστό πόσα από αυτά τα άτομα είχαν πραγματικά τις παθήσεις, σημείωσε ο Larsson, απλώς ότι είχαν γενετική προδιάθεση. Εν τω μεταξύ, υπήρχαν μόνο «αδύναμα» στοιχεία ότι η γενετική ευπάθεια στην παχυσαρκία, τα υψηλά τριγλυκερίδια (λίπη στο αίμα) ή η σωματική αδράνεια σχετίζονταν με υψηλότερο κίνδυνο ανευρύσματος. Η κύρια λύση είναι ότι ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης και η διακοπή του καπνίσματος εξακολουθούν να είναι οι καλύτεροι τρόποι περιορισμού του κινδύνου ανευρύσματος, είπαν τόσο ο Larsson όσο και ο Goldstein.
Παράγοντες κινδύνου
«Αν καπνίζετε, σταματήστε», είπε ο Γκόλντσταϊν. «Και αν ζείτε με κάποιον που καπνίζει, πείτε του να σταματήσει». Η τακτική άσκηση και η υγιεινή διατροφή, μαζί με φάρμακα όταν χρειάζεται, θα βοηθήσουν στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Και όλα αυτά μαζί, σημείωσε ο Goldstein, όχι μόνο θα περιορίσουν τον κίνδυνο ανευρύσματος, αλλά και μια σειρά από άλλες, πιο κοινές ασθένειες – συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών παθήσεων, των νεφρικών παθήσεων και πολλών μορφών καρκίνου. Τυπικά, οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι έχουν ανεύρυσμα εγκεφάλου εκτός και αν υποστεί ρήξη. Τα σημάδια της ρήξης περιλαμβάνουν:
- ξαφνικό, σοβαρό πονοκέφαλο
- διπλή όραση (διπλωπία)
- ναυτία
Αλλά τα μη ραγισμένα ανευρύσματα εντοπίζονται μερικές φορές τυχαία κατά τη διάρκεια εξετάσεων απεικόνισης εγκεφάλου που έγιναν για άλλους λόγους. Σε ορισμένες άλλες περιπτώσεις, το ανεύρυσμα προκαλεί συμπτώματα – όπως πόνο πίσω από το μάτι – που οδηγούν στην ανίχνευσή του. Ο έλεγχος των παραγόντων κινδύνου είναι ιδιαίτερα κρίσιμος για άτομα με γνωστά ανευρύσματα, είπε ο Goldstein. Και ανάλογα με τις μεμονωμένες περιστάσεις, μπορεί να συνιστάται χειρουργική επέμβαση για να μειωθεί ο κίνδυνος ρήξης. Προς το παρόν, δεν είναι σαφές ότι η αντιμετώπιση της αϋπνίας θα είχε οποιαδήποτε επίδραση στον κίνδυνο ανευρύσματος. Ωστόσο, υπάρχει σχέση μεταξύ του κακού ύπνου και της υψηλής αρτηριακής πίεσης.