Πόλεμος στην Ουκρανία: Οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ έχουν επιβάλει άνευ προηγουμένου οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία για την εισβολή της στην Ουκρανία και εκατοντάδες διεθνείς εταιρείες έχουν αποσυρθεί από τη χώρα.
Ο αντίκτυπος αυτών των μέτρων μόλις αρχίζει να γίνεται αισθητός, με το κόστος των βασικών προϊόντων να αυξάνεται, έναν διαφαινόμενο κίνδυνο απώλειας θέσεων εργασίας και για ορισμένους, μια αυξανόμενη αίσθηση απομόνωσης. Η καθημερινή ζωή των Ρώσων έχει αλλάξει.
Μαγειρικό λάδι, ζάχαρη και φάρμακα για την πίεση
Οι τιμές καταναλωτή εκτινάχθηκαν κατά 2,2% την πρώτη εβδομάδα της εισβολής, με τα τρόφιμα να ακριβαίνουν επικίνδυνα. Ορισμένα καταστήματα περιορίζουν την πώληση βασικών προϊόντων, μετά από αναφορές για αισχροκέρδεια.
Οι πωλήσεις φαρμάκων δεν υπόκεινται σε κυρώσεις, αλλά καθώς μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες αναστέλλουν τις υπηρεσίες τους οι προμήθειες θα μπορούσαν να δεχθούν πλήγμα. Το ρούβλι έχει πέσει κατακόρυφα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, με αποτέλεσμα πολλοί λιανοπωλητές να αυξήσουν τις τιμές τους. «Το φαγητό δεν θα εξαφανιστεί, αλλά θα γίνει πιο ακριβό. Πόσο πιο ακριβό, δεν μπορώ να φανταστώ – και φοβάμαι να το σκεφτώ» λέει η Ντάρια, κάτοικος Μόσχας.
Ο Ίαν είναι πολίτης της ΕΕ που ζει και εργάζεται στη Μόσχα. «Στις 20 Φεβρουαρίου παρήγγειλα είδη παντοπωλείου για 5.500 ρούβλια [περίπου 57 δολάρια] και τώρα το ίδιο καλάθι κοστίζει 8.000 ρούβλια», λέει. Η τιμή του γάλακτος έχει σχεδόν διπλασιαστεί τις τελευταίες δύο εβδομάδες, προσθέτει.
Οι τιμές της ζάχαρης και των δημητριακών ήταν ήδη περίπου 20% υψηλότερες αυτόν τον Φεβρουάριο από ό,τι πριν από ένα χρόνο. Το ρωσικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Tass ανέφερε ότι ορισμένοι λιανοπωλητές συμφώνησαν να περιορίσουν τις αυξήσεις των τιμών σε ορισμένα βασικά προϊόντα στο 5%. Άλλοι περιορίζουν την ποσότητα των βασικών προϊόντων όπως αλεύρι, ζάχαρη και λάδι που μπορούν να αγοράσουν οι πελάτες.
Η Ντάρια συγκέντρωσε αποθέματα. «Αγοράσαμε 4 κιλά καφέ, 4 λίτρα ηλιέλαιο, 4 λίτρα ελαιόλαδο και τέσσερα μπουκάλια ουίσκι». Έχει επίσης παραγγείλει προμήθεια φαρμάκων για τρεις μήνες για την υψηλή αρτηριακή της πίεση . Πολλά φάρμακα είναι ήδη πιο δύσκολο να τα βρεις.
Τελευταία iPhone και μια τελευταία ευκαιρία στην «ξένη ευδαιμονία»
Η τιμή ορισμένων καταναλωτικών αγαθών έχει αυξηθεί δραστικά .Το κόστος των smartphone και των τηλεοράσεων έχει αυξηθεί περισσότερο από 10% και οι διακοπές λόγου χάρη στην Τουρκία έχουν αυξηθεί κατά 29%. Μεγάλες μάρκες όπως η Apple, η Ikea και η Nike δεν πωλούν πλέον τα προϊόντα τους στη Ρωσία.
Η Ντάρια σκεφτόταν να αγοράσει νέους φορητούς υπολογιστές για την οικογένειά της και έσπευσε να προχωρήσει στην αγορά καθώς είδε τις τιμές να αυξάνονται σταθερά. «Στις αρχές Φεβρουαρίου κόστιζαν περίπου 70.000 ρούβλια (730$ δολάρια), αλλά μέχρι το τέλος του μήνα είχαν ανέβει στα 100.000 ρούβλια, όσα πληρώσαμε. Στη συνέχεια ανέβηκαν στα 140.000 πριν εξαντληθούν όλα στη Μόσχα»
Δεν αγόρασαν φορτιστές iPhone, αν και πολλοί άλλοι το έκαναν – η Apple δήλωσε στις 2 Μαρτίου ότι θα σταματήσει όλες τις άμεσες πωλήσεις προϊόντων στη Ρωσία. «Μάλλον θα έπρεπε», λέει η Ντάρια. Είναι αστείο τώρα που όλοι έχουμε το τελευταίο iPhone.» Τα καινούργια αυτοκίνητα έχουν επίσης ακριβύνει. «Αγοράσαμε φίλτρα και λάδι για το αυτοκίνητο όταν χρειάζεται σέρβις», λέει. «Καταφέραμε να τα αγοράσουμε στις παλιές τιμές πριν σχεδόν διπλασιαστούν μπροστά στα μάτια μας».
Ο Πάβελ, λέκτορας πανεπιστημίου έψαχνε να αγοράσει συσκευές για το διαμέρισμά του στη Μόσχα. Την ημέρα που ξεκίνησε ο πόλεμος, είδε κάποιες τιμές να αυξάνονται σχεδόν κατά 30%. Κατάφερε να αγοράσει ψυγείο, κουζίνα, πλυντήριο ρούχων και βραστήρα και παρήγγειλε ένα κρεβάτι και ένα ντουλάπι από την Ikea μόλις μια μέρα πριν κλείσει. Δεν πιστεύει ότι οι τιμές στην Ikea άλλαξαν. «Απλώς δεν είχαν χρόνο να αυξήσουν τις τιμές», αστειεύεται
Η απόφαση της McDonald’s να κλείσει τα 847 εστιατόρια της McDonald’s ήταν συμβολική για τους Ρώσους – ήταν από τις πρώτες δυτικές εταιρείες που άνοιξαν στη Σοβιετική Ένωση πριν από 30 χρόνια. Μέσα σε λίγες ώρες από την ανακοίνωση, χιλιάδες διαφημίσεις εμφανίστηκαν από Ρώσους που μεταπωλούσαν φαγητό από τα εστιατόριά της, έως και 10 φορές από τη συνηθισμένη τιμή. «Μπέργκερ και προϊόντα που αγοράστηκαν λίγο πριν κλείσει η αλυσίδα εστιατορίων. Η τελευταία σου ευκαιρία να γευτείς την ξένη ευδαιμονία», ανέφερε ένα μήνυμα.
Χάνοντας πελάτες και διαδικτυακές υπηρεσίες
Οι ρωσικές τράπεζες αφαιρέθηκαν από το διεθνές σύστημα πληρωμών Swift. Οι Visa, Mastercard, American Express, Apple και Google Pay περιόρισαν τις υπηρεσίες τους στη Ρωσία. Η ρωσική κεντρική τράπεζα λέει ότι η οικονομία μπορεί να συρρικνωθεί έως και 8%
«Η κατάσταση είχε μεγάλο αντίκτυπο στην επιχείρησή μας», λέει η Νατάσα, η οποία εργάζεται στον κλάδο της γυμναστικής. «Οι πελάτες μας έχουν μειωθεί. Οι άνθρωποι μας ζητούν να επιστρέψουμε τα χρήματα για τη συμμετοχή τους. Και το κόστος ενοικίασης, εξοπλισμού και καθαριότητας αυξάνεται» Αναμένει ότι πολλές επιχειρήσεις σαν τη δική της θα κλείσουν. Όσοι δεν το κάνουν θα δυσκολευτούν να βρουν Ρώσους κατασκευαστές για να αντικαταστήσουν τον εισαγόμενο εξοπλισμό.
Η Αικατερίνα διευθύνει μια σειρά από σχολεία ξένων γλωσσών και λέει ότι οι κυρώσεις της έχουν ήδη προκαλέσει προβλήματα. «Έχουμε δασκάλους σε άλλες χώρες που δεν μπορούμε να πληρώσουμε επειδή όλα τα δίκτυα μεταφοράς έχουν παγώσει. Έχουμε επίσης μαθητές στις ΗΠΑ, τη Γερμανία και τη Λετονία που δεν μπορούν να πληρώσουν τις αμοιβές τους στους λογαριασμούς μας».
Η Αικατερίνα ανησυχεί πώς θα διαχειριστούν τα διεθνή μαθήματα εάν αποκλειστεί το Zoom και λέει ότι είχε προβλήματα επειδή οι διαδικτυακές της πλατφόρμες συντηρούνταν από μια εταιρεία στην Ουκρανία. «Όλα σταμάτησαν αμέσως, αν και δουλεύαμε μαζί τους για πολλά χρόνια. Είμαστε πολύ αναστατωμένοι για αυτούς, για εμάς τους ίδιους, που βρισκόμαστε όλοι σε αυτήν την κατάσταση» λέει.
Η Νατάσα δυσκολεύεται να συμβιβαστεί με τις αλλαγές. «Αυτό είναι ένα εντελώς νέο είδος κρίσης που μας κάνει όλους να νιώθουμε χαμένοι και σαστισμένοι. Όχι μόνο στην επιχείρηση αλλά και στη ζωή μας. Η απώλεια εισοδήματος, η ανάγκη να εγκαταλείψουμε έναν ολόκληρο τρόπο ζωής, μειωμένες συνδέσεις, τα μπλόκο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης , και το να μην μπορούμε να ταξιδέψουμε για να δούμε την οικογένεια και τους φίλους που ζουν στο εξωτερικό. Υπάρχουν πολλά πράγματα που έχουμε ήδη χάσει»
Η Ντάρια λέει ότι το άκουσμα για απώλεια θέσεων εργασίας καθώς μεγάλες διεθνείς εταιρείες αποχωρούν από τη Ρωσία την ανησυχεί. «Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν περικοπές στα έργα που χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση στα οποία εργάζομαι», λέει, «αλλά φοβάμαι πολύ ότι θα χάσω τη δουλειά μου».
Κλείσιμο ΜΜΕ και αναμνήσεις Ψυχρού Πολέμου
Ο νέος νόμος απειλεί με φυλάκιση οποιονδήποτε θεωρείται ότι διέδωσε «ψευδείς» ειδήσεις σχετικά με την εισβολή. Ανεξάρτητα και διεθνή μέσα υπόκεινται σε αυστηρούς περιορισμούς. Περισσότερα από 13.000 άτομα συνελήφθησαν σε αντιπολεμικές διαδηλώσεις
Οι περισσότεροι Ρώσοι λαμβάνουν τα νέα τους από κρατικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία μεταφέρουν τις ειδήσεις του Κρεμλίνου. Πολλοί άνθρωποι τον υποστηρίζουν και καταλήγουν να κατηγορούν τη Δύση για κυρώσεις. Άλλοι δεν εγκρίνουν τον πόλεμο, αλλά μένουν σιωπηλοί – είναι επικίνδυνο για τους Ρώσους να επικρίνουν τον ηγέτη τους. Οι δυτικές κυβερνήσεις ελπίζουν ότι οι κυρώσεις που επιβάλλονται στους Ρώσους θα βλάψουν αρκετά ώστε να φέρουν την αλλαγή στην κορυφή, αλλά αυτό μπορεί να πάρει χρόνο.
Η άποψη ότι μόνο οι Ρώσοι που βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση θα νιώσουν τον πόνο των κυρώσεων είναι αμφισβητήσιμη. Κανείς δεν είναι σίγουρος για το τι πρόκειται να συμβεί στη συνέχεια, αλλά η οικονομική επίπτωση αναμένεται να είναι σοβαρή και μακροχρόνια. Η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας δήλωσε ότι υπήρξε μια «δραστική» οικονομική αλλαγή μετά την εισβολή.
Τα σημερινά γεγονότα φέρνουν μνήμες από τη δεκαετία του 1990, όταν η οικονομία της Ρωσίας κατέρρευσε μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. «Ήταν ενδιαφέρον να μιλάς με ανθρώπους για εκείνες τις εποχές και τις μερίδες που είχαμε για φαγητό. Είχαμε κουπόνια και μάρκες για να αγοράσουμε ζάχαρη, βούτυρο και βότκα», λέει η Ντάρια
«Θυμάμαι τις τεράστιες ουρές για να αγοράσω πράγματα. Υπήρχαν συχνά έντονες διαφωνίες, ενάντια στην πώληση πραγμάτων στους αγοραστές εκτός πόλης. Ήταν ντροπή. Ελπίζω να μην ξαναγίνει αυτό. Φοβάμαι ότι θα υπάρξουν περισσότερες διαρρήξεις και ληστείες λόγω της ξαφνικής αύξησης της φτώχειας και της απώλειας θέσεων εργασίας», λέει.