Η φωτογραφία με τους διαδηλωτές να βουτάνε στην πισίνα του προεδρικού μεγάρου στη Σρι Λάνκα συμβολίζει τα δεινά μίας ολόκληρης χώρας που στενάζει από την πείνα και τις στερήσεις
Ο πρόεδρος της Σρι Λάνκα συμφώνησε να παραιτηθεί αργότερα αυτό το μήνα, ανακοίνωσε ο πρόεδρος του κοινοβουλίου της χώρας, αφού διαδηλωτές εισέβαλαν στο προεδρικό σπίτι και το γραφείο του το Σάββατο (9/7) σε μια δραματική κλιμάκωση της λαϊκής οργής για τον χειρισμό της κυβέρνησης σε μια βαθύτερη οικονομική κρίση.
Χιλιάδες διαδηλωτές εισέβαλαν στο προεδρικό μέγαρο στην πρωτεύουσα Κολόμπο, ζητώντας την παραίτηση του προέδρου Γκοταμπάγια Ραζαπάκσα, καθώς θεωρούν υπεύθυνο τον ίδιο και την οικογένειά του για τη δεινή οικονομική κατάσταση της χώρας. Ο Πρωθυπουργός Ρανίλ Βικρεμεσίνγκε δήλωσε το Σάββατο ότι θα παραιτηθεί επίσης από τη θέση του «για να ανοίξει ο δρόμος για μια κυβέρνηση όλων των κομμάτων». Ο πρόεδρος διέφυγε την Παρασκευή εν όψει των διαδηλώσεων, όπου τραυματίστηκαν δεκάδες άνθρωποι σε συγκρούσεις με την αστυνομία.
Το πλήθος εισέβαλε στο προεδρικό μέγαρο, ορισμένοι, κρατώντας σημαίες της Σρι Λάνκα και κράνη και πολλοί έκαναν έφοδο ακόμη και στην κουζίνα, αναζητώντας τρόφιμα ή έπεσαν ακόμη και μέσα στην πισίνα, σε ένα στιγμιότυπο που έκανε το γύρο του κόσμου.
Οι διαδηλώσεις του Σαββάτου ήταν οι τελευταίες σε ένα πολύμηνο κίνημα διαμαρτυρίας που πυροδοτήθηκε από μια άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση στο έθνος της Νότιας Ασίας. Τα καύσιμα έχουν σχεδόν εξαντληθεί, οι τιμές των τροφίμων και η πείνα έχουν εκτοξευθεί και η χώρα αθέτησε πληρωμή εξωτερικού χρέους. Η αναταραχή έριξε την πολιτική δυναστεία που κυριάρχησε στη Σρι Λάνκα για σχεδόν δύο δεκαετίες.
Γιατί διαμαρτύρονται οι κάτοικοι της Σρι Λάνκα;
Η Σρι Λάνκα είναι ένα νησιωτικό έθνος 23 εκατομμυρίων κατοίκων στα ανοιχτά της νοτιοανατολικής ακτής της Ινδίας. Η οικογένεια Ραζαπάκσα ασκεί πολιτική επιρροή στη χώρα για το μεγαλύτερο μέρος των δύο τελευταίων δεκαετιών, με τον Mαχίντα Ραζαπάκσα να υπηρετεί ως πρόεδρος μεταξύ 2005 και 2015 και στη συνέχεια ως πρωθυπουργός υπό τον αδελφό του, Γκοταμπάγια. Ο Μαχίντα ήταν γνωστός για την καταστολή της εξέγερσης της αυτονομιστικής οργάνωσης “Τίγρεις Ταμίλ” για να τερματιστεί ο 26χρονος εμφύλιος πόλεμος της Σρι Λάνκα το 2009.
Η οικογένεια γνώρισε μια δραματική πτώση τους τελευταίους μήνες καθώς η Σρι Λάνκα παλεύει με τη χειρότερη οικονομική της κρίση από τότε που κέρδισε την ανεξαρτησία της το 1948, όταν ονομαζόταν Κεϋλάνη. Στις αρχές του τρέχοντος έτους, τα βασικά τρόφιμα όπως το ρύζι είχαν διπλασιαστεί σε τιμή από πέρυσι.
Ο πληθωρισμός έχει προκαλέσει επιδείνωση της πείνας, με περίπου το 70% των νοικοκυριών της Σρι Λάνκα να αναφέρουν σε έρευνα των Ηνωμένων Εθνών ότι είχαν περικόψει την κατανάλωση τροφίμων. Η χώρα μαστίζεται από ελλείψεις βενζίνης και ηλεκτρικής ενέργειας.
Οι νυχτερινές διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ξεκίνησαν τον Απρίλιο, με τους διαδηλωτές να καλούν τους Ραζαπάκσα να εγκαταλείψουν την πολιτική. Ορισμένες διαδηλώσεις έγιναν βίαιες. Το υπουργικό συμβούλιο παραιτήθηκε, αλλά ο Mαχίντα αρνήθηκε να παραιτηθεί. Στις αρχές Μαΐου, ξέσπασαν συγκρούσεις μεταξύ των υποστηρικτών του και των αντικυβερνητικών διαδηλωτών. Ο Μαχίντα είπε ότι θα παραιτηθεί, αλλά η βία συνεχίστηκε και ο στρατός χρειάστηκε ώρες για να φτάσει. Ο Μαχίντα τελικά φυγαδεύτηκε.
Ο Γκοταμπάγια όρισε τον Wickremesinghe για να αντικαταστήσει τον αδελφό του ως πρωθυπουργό στις 12 Μαΐου. Όμως οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν καθώς η κρίση επιδεινώθηκε. Η Σρι Λάνκα χρεοκόπησε τον Μάιο και ο Wickremesinghe είπε τον περασμένο μήνα ότι η οικονομία «αντιμετώπισε μια πλήρη κατάρρευση».
Με τον εθνικό ενεργειακό κολοσσό Ceylon Petroleum χρεοκοπημένο, χώρες και οργανισμοί στο εξωτερικό ήταν απρόθυμοι να στείλουν καύσιμα στη Σρι Λάνκα. Γιατροί, δάσκαλοι και τραπεζίτες στο Κολόμπο την περασμένη εβδομάδα διαμαρτυρήθηκαν για την έλλειψη καυσίμων που χρειάζονται για την παροχή βασικών υπηρεσιών. Πολλοί κάτοικοι της Σρι Λάνκα έχουν επιβιβαστεί σε βάρκες για να επιχειρήσουν επικίνδυνα, παράνομα ταξίδια προς την Ινδία ή την Αυστραλία.
Πώς έγινε τόσο σοβαρή η οικονομική κρίση;
Οι εγχώριοι παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των κυβερνητικών πολιτικών, ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό. Το υπουργικό συμβούλιο μείωσε τους φόρους και αντιστάθηκε στην αναζήτηση βοήθειας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο καθώς συσσωρεύτηκε το χρέος. Ο Γκοταμπάγια υποστήριξε την απαγόρευση των χημικών λιπασμάτων που μείωσαν τις αποδόσεις των καλλιεργειών καθώς οι τιμές των τροφίμων εκτοξεύτηκαν στα ύψη παγκοσμίως. Η πανδημία του κορονοϊού αποδεκάτισε την τουριστική βιομηχανία της Σρι Λάνκα, μια βασική πηγή ξένου νομίσματος.
Η διαφθορά και η ευνοιοκρατία επιδείνωσαν το πρόβλημα. Το 2021, οικονομικά έγγραφα που διέρρευσαν και περιλαμβάνονται στα Pandora Papers έδειξαν ότι μια ανιψιά των αδελφών Ραζαπάκσα είχε εκατομμύρια δολάρια κρυμμένα σε υπεράκτιους λογαριασμούς.
Η παγκόσμια άνοδος στις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας που προκλήθηκαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία επιδείνωσαν την κρίση. «Αυτό είναι το φαινόμενο της Ουκρανίας», είπε ο Alan Keenan, αναλυτής της International Crisis Group, στην The Post τον Απρίλιο. «Ένα πιστωτικό όριο για καύσιμα που νομίζατε ότι θα μπορούσε να διαρκέσει δύο μήνες τώρα διαρκεί έναν. Ακόμα κι αν λάβετε μια διάσωση, αγοράζετε λιγότερα τρόφιμα, λιγότερα καύσιμα, λιγότερα φάρμακα».
Πώς αντέδρασαν οι πολιτικοί ηγέτες;
Η κυβέρνηση κατέφυγε σε απεγνωσμένα μέτρα για να βελτιώσει την κατάσταση, δίνοντας μεταξύ άλλων μια ημέρα άδεια στους κρατικούς υπαλλήλους για να καλλιεργήσουν προϊόντα στις αυλές τους και επιτρέποντας στους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα να πάρουν πέντε χρόνια άδεια άνευ αποδοχών για να αναζητήσουν δουλειά στο εξωτερικό.
Η κυβέρνηση προσπάθησε να διαπραγματευτεί με το ΔΝΤ για μια διάσωση, αλλά οι αρχές είπαν ότι η προσπάθεια ήταν περίπλοκη επειδή η χώρα είναι χρεοκοπημένη. Οι αρχές της Σρι Λάνκα ζήτησαν βοήθεια από την Ινδία και την Κίνα και ο Γκοταμπάγια τηλεφώνησε στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν αυτή την εβδομάδα για να ζητήσει βοήθεια με την εισαγωγή καυσίμων.
Ωστόσο, τα μέτρα έχουν κάνει ελάχιστα για να ανακουφίσουν τα οικονομικά δεινά της χώρας, αφήνοντας πολλούς κατοίκους ανίκανους να επιβιώσουν. «Άνθρωποι από όλα τα κοινωνικά στρώματα ενώθηκαν λοιπόν με μία πρόθεση, να απαιτήσουν από τον διεφθαρμένο πρόεδρο που σαφώς δεν έχει εντολή να παραιτηθεί», είπε στην The Post η Χιμάνθα μια 34χρονη δικηγόρος που συμμετείχε στις διαδηλώσεις.