Πολιτική ή λαικισμός;


Αν και οι οικονομικές και δημογραφικές συνθήκες επηρεάζουν τη στάση απέναντι στους μετανάστες, δεν μπορούμε να καταλάβουμε γιατί η μετανάστευση έχει γίνει ένα τόσο βασικό πολιτικό ζήτημα ενώ ανέκαθεν υπήρχαν μεταναστευτικές ροές.

Στην πραγματικότητα, έπειτα από την προσφυγική κρίση του 2015, στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, οι στάσεις απέναντι στους μετανάστες έχουν γίνει όλο και περισσότερο αποδεκτές- ανθεκτικές σε βάθος χρόνου. Δεν εκλείπουν και τα προβλήματα σε ορισμένες περιπτώσεις. Ταυτόχρονα όμως, η χάραξη πολιτικής έχει γίνει πολύ πιο ευαίσθητη σε ‘’αντιμεταναστευτικές’’ συμπεριφορές απ΄ότι στο παρελθόν.

Ένας λόγος για αυτό, στην περίπτωση της Ευρώπης, είναι ότι, καθώς τα παραδοσιακά κεντροαριστερά και τα κεντροδεξιά κόμματα συγκλίνουν σε θέματα οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, τα νέα πολιτικά μορφώματα του λαϊκισμού που ‘’πατάνε’’ στην ταυτότητα έχουν μπει για τα καλά στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής. Σε αντίθεση με τα κόμματα που προέκυψαν από ανεξαρτητοποιήσεις και συγχωνεύσεις, τα νέα πολιτικά αυτά μορφώματα έχτισαν συνασπισμούς με βάση στενά πολιτιστικά θέματα.

Η μετανάστευση είναι ένα τέτοιο ζήτημα, διότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να πλαισιώσει πολιτικές που εξηγούν τους λόγους που απειλείται η βάση των παραδοσιακών εθνικών αξιών. Αυτή η στρατηγική χρήση του θέματος πρέπει να είναι γνωστή σε όποιον παρακολουθεί την αύξηση των δεξιών εθνικιστικών κομμάτων σε ολόκληρη την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον, τα εθνικιστικά κινήματα σημείωσαν αξιοσημείωτη ώθηση από την οικονομική κρίση, η οποία δημιούργησε μια νέα εποχή ‘’αντιελιτισμού’’ απέναντι στα παλιά κόμματα και κυβερνήσεις και ευρωσκεπτικισμού μπροστά στο διαρκές δημοκρατικό έλλειμμα που υπάρχει στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αυτός ο συνδυασμός με τον ‘’αντιελιτισμό’’ έχει υπηρετήσει εξαιρετικά τα συμφέροντα των νεοφερμένων αυτών υποψηφίων ανά την υφήλιο. Με τη διαμόρφωση της μετανάστευσης ως απειλή για την εθνική ταυτότητα, οι σημερινοί λαϊκιστές έχουν αλλάξει τους όρους της συζήτησης. Για παράδειγμα, επειδή η συζήτηση επικεντρώνεται τώρα αποκλειστικά στην υποτιθέμενη απειλή για την πολιτιστική ακεραιότητα, η αποτυχία να γίνει διάκριση μεταξύ της πολιτικής για τους πρόσφυγες και της πολιτικής για τους μετανάστες δεν έχει σημασία. Οι κυρίαρχοι πολιτικοί είτε κινούνται προς τα δεξιά σε θέματα όπως η μετανάστευση, όπως έδειξε πρόσφατα η Χίλαρι Κλίντον ζητώντας από την Ευρώπη να ‘’χειριστεί τη μετανάστευση’’ ή αποφεύγουν τη συμμετοχή στο θέμα. Στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον προσεχή Μάιο, το μεταναστευτικό ζήτημα θα μπορούσε να αποδειχθεί αποφασιστικό για το αποτέλεσμα.

Είναι σαφές ότι η εθνικιστική και λαϊκιστική πολιτική επιδιώκει η μετανάστευση να παραμείνει κεντρικό ζήτημα στον πολιτικό και καθημερινό αγώνα μεταξύ των παλιότερων κομμάτων της διεφθαρμένης ελίτ και των δικών τους κομμάτων προστασίας των λαϊκών ανθρώπων και της εθνικής ταυτότητας. Αυτή η κατεύθυνση δεν μπορεί παρά να έχει επικίνδυνες συνέπειες για την χάραξη οικονομικής πολιτικής, ιδίως στην Ευρώπη, όπου η ελευθερία μετακίνησης, η εσωτερική μετανάστευση, είναι ένας από τους πυλώνες στους οποίους βασίζονται τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Γι’ αυτό το λόγο, οι ανησυχίες των πολιτών σχετικά με τη μετανάστευση πρέπει να αντιμετωπιστούν, όπως και οι βασικές αιτίες του οικονομικού τους άγχους. Ο οικονομικός αντίκτυπος της μετανάστευσης εξαρτάται από τις πολιτικές που πρόκειται να εφαρμόσουν ή εφαρμόζονται για την καλύτερη δυνατή διαχείρισή της. Οι μετανάστες πρέπει να έχουν πρόσβαση σε θέσεις εργασίας που αντιστοιχούν στις δεξιότητές τους και η συμβολή τους στην ανάπτυξη πρέπει να θεωρείται ευρέως διαδεδομένη. Στην τρέχουσα εποχή, ωστόσο, η στάση του κοινού απέναντι στη μετανάστευση σε πάρα πολλές χώρες είναι αντίθετη με τους στόχους αυτούς.

Αντί να αναγνωρίζεται ως κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης, η μετανάστευση θεωρείται σήμερα ως μια οικονομική και πολιτιστική απειλή. Ακόμη και χώρες με μεγαλύτερη ανάγκη μετανάστευσης προκειμένου να αντισταθμιστούν τα ποσοστά υπογεννητικότητας που συνεχώς καταρρέουν, είναι ενάντια σε αυτό.

Οι λαϊκιστές αυτοί πολιτικοί, προσπαθώντας να αποδείξουν την αυστηρότητα και την εναντίωση τους στη μετανάστευση, δεν δημιουργούν απλά κλίμα πόλωσης στον δυτικό κόσμο, αλλά συμμετέχουν και σε μια στρατηγική που απειλεί να εκτροχιάσει τις οικονομίες των χωρών τους.

Γράφει ο Λευτέρης Μαργαρίτης – Aπόφοιτος του τμήματος Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΠΗΓΗ


Αφήστε ένα μήνυμα

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ