Η γνωστή Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος, κα Αλεξάνδρα Καππάτου, αναλύει στο Newsbomb.gr το «Σύνδρομο του ξεχασμένου μωρού», τους παράγοντες που θα μπορούσαν να το πυροδοτήσουν και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Παρότι οποιαδήποτε γενικολογία σπάνια αποδεικνύεται σωστή και δίκαια, θαρρώ πως, ναι, ολόκληρη η ελληνική κοινωνία σοκαρίστηκε με το περιστατικό στην Άρτα. Το θάνατο ενός 5,5 μηνών βρέφους, που ο πατέρας ξέχασε μέσα στο αυτοκίνητο για ώρες, αντί να το αφήσει στο βρεφονηπιακό σταθμό.
Το δυστυχές αυτό συμβάν έφερε στην επιφάνεια της ελληνικής κοινωνίας κάτι «ξενόφερτο», θα έλεγε κανείς. Το «Σύνδρομο του ξεχασμένου μωρού». Ένα σύνδρομο που συναντάται αρκετά στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ), άλλωστε αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι εκεί γίνονται μεγάλες προσπάθειες και καμπάνιες ενημέρωσης για την αντιμετώπισή του φαινομένου.
Ίσως να είναι η αφηρημάδα του γονιού, σκέφτομαι. Ή οι ολοένα αυξανόμενοι ρυθμοί ζωής στις πόλεις. Ίσως, και πάλι, να φταίει η ανευθυνότητα ορισμένων. Αυτά, όμως, σε κάθε περίπτωση λίγη σημασία έχουν, καταλήγω. Γιατί το κακό έχει ήδη συμβεί, και θα πρέπει όλους να μας ενδιαφέρει το πώς δε θα ξανασυμβεί; Έτσι, παρότι στο μυαλό όλων είναι αδιανόητο και καταδικαστέο, μάλλον θα πρέπει να μείνουμε στα ουσιώδη. Άλλωστε, είναι μία κατάσταση που μπορεί να συμβεί κάτω από κάποιες συνθήκες στους περισσότερους από εμάς.
Το «Σύνδρομο του ξεχασμένου μωρού» αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση, και τούτο γιατί δεν είναι ασθένεια, εξού και η ονομασία ως «σύνδρομο». Απευθυνόμενος στην κα. Αλεξάνδρα Καππάτου, γνωστή Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος, μου εξηγεί ακριβώς αυτό, «δεν είναι μία ιατρική ασθένεια ή μια κατάσταση προβλήματος ψυχικής υγείας. Σε όλες τις μελέτες που έχουμε, κυρίως προερχόμενες από το εξωτερικό – λίγες είναι, μη νομίζετε ότι είναι πολλές – αναφέρεται «σύνδρομο» γιατί δεν είναι μία επίσημη διάγνωση, αλλά μία κατάσταση που περιγράφει και τη συμπτωματολογία».
Τι είναι το σύνδρομο ξεχασμένου μωρού;
Το «σύνδρομο ξεχασμένου μωρού» απεικονίζει τους γονείς, οι οποίοι αφήνουν, κατά λάθος, ένα μωρό ή μικρό παιδί σε ένα κλειδωμένο αυτοκίνητο, με συχνά τραγικά αποτελέσματα. Είναι μια κατάσταση που περιγράφει μία θλιβερή στιγμή, που πιθανώς θα μπορούσε να συμβεί στη ζωή όλων μας. Όπως λέει και η ονομασία είναι ένα ξεχασμένο μωρό..
«Είναι μία κατάσταση θλιβερή, γιατί ένα παιδάκι χάνει τη ζωή του, και η οποία ευτυχώς στην χώρα μας είναι πολύ σπάνια. Συμβαίνει σε χώρες του εξωτερικού και από εκεί προέρχεται η περισσότερη γνώση μας για το θέμα».
» Είναι, λοιπόν, μία σπάνια κατάσταση που μπορεί, ωστόσο, να επισυμβεί σε κάποιες οικογένειες για διάφορους λόγους. Δεν είναι, και πρέπει αυτό να το τονίσουμε, κάποια ψυχική ασθένεια ή διαταραχή, γι’ αυτό δεν περιγράφεται στον οδηγό διαγνωστικών κριτηρίων», εξηγεί η κα. Καππάτου.
Εμφανίζεται συχνά όταν οι γονείς εστιάζουν σε μελλοντικές εργασίες αντί στη δεδομένη χρονική στιγμή, στο παρόν.
Πιο συγκεκριμένα «Θα σας πω ότι αυτό δείχνει πως υπάρχει μία απόσπαση στην προσοχή μας εκείνη την στιγμή γιατί είναι σαν να βάζουμε μία κασέτα, όπως το λέω εγώ, ή τον αυτόματο πιλότο με τον οποίο προγραμματίζουμε το μυαλό μας να έχει μία συγκεκριμένη ρουτίνα».
» Για παράδειγμα, οι περισσότεροι σηκωνόμαστε το πρωί, ετοιμαζόμαστε, πλενόμαστε, τακτοποιούμαστε και πηγαίνουμε στην εργασία. Δεν σκεφτόμαστε ποτέ πώς πάμε στη δουλειά μας. Πολλές φορές σε όλους μας μπορεί να έχει περάσει από το μυαλό να κάνουμε μία συγκεκριμένη εργασία και να το ξεχνάμε, γιατί βάζουμε το μυαλό μας στη συγκεκριμένη κασέτα, στον αυτόματο πιλότο, ο οποίος έχει προγραμματίσει το μυαλό μας και τη σκέψη μας να πάμε κάπου αλλού. Έτσι συμβαίνει αυτό, όσο τερατώδες και να ακούγεται. Σε όλους μπορεί να έχει συμβεί κάτι τέτοιο», αναλύει η ψυχολόγος.
Από αυτά μπορεί, βεβαίως, κανείς να αντιληφθεί πως όλοι είναι δυνητικά υποψήφιοι για κάτι τέτοιο, πως δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο προφίλ και οι μελέτες που έχουν γίνει μέχρι τώρα αυτό αποδεικνύουν, ότι, δηλαδή, μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε, ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου, φυλής, κ.λπ.
Μάλιστα, ερωτηθείσα η κα. Καππάτου, αν θα μπορούσε να αντιληφθεί κάτι ο ένας γονιός για τον άλλο, ώστε να τον βοηθήσει, διευκρινίζει ότι θα μπορούσε ενδεχομένως να γίνεται, αλλά «δεν πάει το μυαλό κανενός γονιού σε κάτι τέτοιο. Θα μπορούσαμε να το υποθέσουμε αυτό. Για παράδειγμα π.χ. όταν βλέπουμε ότι ένας από τους δύο έχει υπερβολική κούραση, κακή διάθεση, να είναι αφηρημένος, να ξεχνάει. Θα μπορούσαν όλα αυτά να είναι σημάδια ότι πιθανό να συμβεί και κάτι πιο σοβαρό, αλλά και αυτό θέλει προσοχή».
Το σύνδρομο στην Ελλάδα
«Θα σας έλεγα ότι στη χώρα μας είναι σπάνιο γιατί γνωρίζουμε πόσο παιδοκεντρική είναι η ελληνική οικογένεια και προστατευτική, σε βαθμό υπερβολής. Τουλάχιστον στη δική μου αντίληψη έχουν πέσει ελάχιστα», αναφέρει η κα. Καππάτου.
Σημαντικό είναι, δε, να το ότι τη γνώση μας για το σύνδρομο αυτό τη λαμβάνουμε από το εξωτερικό, όπου συμβαίνουν και αρκετά τέτοια περιστατικά, και κυρίως στις ΗΠΑ.
Ο «Θύτης»
Ποιος μπορεί να αρνηθεί το πόσο δύσκολο είναι για τον γονέα η περίοδος μετά το μοιραίο γεγονός; Ποιος μπορεί πραγματικά να τον κατηγορήσει δίχως να του περάσει, έστω και μια στιγμή, από το μυαλό ότι δεν το ήθελε.
Και πράγματι, όπως αναφέρει η κα. Αλεξάνδρα Καππάτου «Σε κάθε περίπτωση εμείς δεν κρίνουμε αυτό που έχει συμβεί, γιατί είναι μία τραγωδία όταν σου συμβαίνει κάτι τέτοιο. Οι άνθρωποι αυτοί βασανίζονται στη ζωή τους και ζουν ένα δράμα. Καταλαβαίνετε τί σημαίνει άθελα του ένας γονιός, ο οποίος μπορεί να είναι πολύ καλός φροντιστής με το παιδί και πολύ στοργικός μαζί του, να του συμβεί αυτό;».
» Όλες οι μελέτες που έχουμε στη διάθεσή μας από το εξωτερικό, μας δείχνουν ότι σε λίγες περιπτώσεις είναι στοιχείο ανευθυνότητας. Οι άνθρωποι αυτοί στις περισσότερες περιπτώσεις φαίνεται πως είναι γονείς με πολύ ενδιαφέρον για τα παιδιά τους και πολύ στοργικοί. Υπάρχουν όμως κάποιοι παράγοντες που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν μία τέτοια συμπεριφορά που είναι το υψηλό άγχος, η πίεση, το γεγονός ότι υπάρχει μεγάλη κόπωση – εξάντληση, όπως επίσης και κάτι που αντιμετωπίζουν πολλοί γονείς μικρών παιδιών, το θέμα του ύπνου. Δεν έχει ”στρώσει” το ωράριο του ύπνου κ.λπ., και μία το αντέχεις, δύο το αντέχεις… Θα μου πείτε και ο γονιός και η γονεϊκότητα, είναι κάτι πολύ σημαντικό και πρέπει να είμαστε όλοι πολύ καλά προετοιμασμένοι για τις ταλαιπωρίες αυτές».
Η επόμενη μέρα
Κάτι που αναπόφευκτα θα σκεφτεί κανείς είναι η επόμενη μέρα της οικογένειας του άτυχου παιδιού. Πώς είναι άραγε; Πώς περνά; Τι αισθάνονται οι γονείς; Και κυρίως πως αντιμετωπίζεται μία τέτοια κατάσταση από τους ίδιους τους γονείς, την στιγμή, μάλιστα, που αυτό το σφάλμα δεν είναι αποτέλεσμα ανευθυνότητας.
Όταν ρώτησα την κα. Καππάτου πώς αντιμετωπίζεται αυτή η κατάσταση, πήρε μία βαθιά ανάσα σε συνδυασμό με το αίσθημα της παρηγοριάς και του έντονου προβληματισμού, «Δύσκολο πράγμα. Η οικογένεια έχει να διαχειριστεί καταρχάς την απώλεια του παιδιού τους, στο οποίο είχαν κάνει επένδυση ζωής. Υπάρχει ένα μεγάλο πένθος, ένα μεγάλο γιατί. Υπάρχουν πολλά συναισθήματα που πρέπει να διανύσει η οικογένεια αυτή δυστυχώς, και βέβαια χρειάζεται βοήθεια ψυχολογική και φυσικά βοήθεια από το οικογενειακό και κοντινό τους περιβάλλον, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα ιαθεί ο πόνος, γιατί αυτό χρειάζεται χρόνο, και πρέπει βέβαια να δουλέψει και η οικογένεια τη σχέση της, δεδομένου ότι βγαίνουν διάφορα πράγματα στην επιφάνεια. Θυμός απογοήτευση, κ.ά., του ενός προς τον άλλο, κυρίως προς αυτόν που διέπραξε την ενέργεια αυτή. Θέλει δουλειά ξέρετε. Αλλά το στίγμα που κουβαλάμε μέσα μας είναι ένα τεράστιο τραύμα, το οποίο δύσκολα μπορεί να φύγει και μπορεί να αποτελέσει τραύμα που θα συνοδεύσει το άτομο σε όλη του τη ζωή, ακόμα και αν κάνει άλλα παιδιά. Για αυτό και είναι πολύ σημαντικό να στέκονται μαζί, να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους ο καθένας ξεχωριστά αλλά και μαζί, και να δει αν μπορεί ο καθένας να συμπορευτεί με το άλλο άτομο».
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;
Όπως προαναφέρθηκε εξ αρχής, το ζητούμενο, αφού συμβεί το σφάλμα που απαντά στο «Σύνδρομο του ξεχασμένου μωρού», δεν είναι να εξαπολύουν οι άνθρωποι κατηγορίες αλλά το πώς δε θα ξανασυμβεί κάτι τέτοιο. Η κα. Καππάτου, λοιπόν συμβουλεύει όλους μας σχετικά με αυτό.
«Αυτό που μπορώ να πω είναι πως είναι βασικό πάντοτε οι γονείς, κυρίως όταν είναι δύσκολη περίοδος, φορτισμένη και με ένα νεογέννητο να προσπαθούν να λαμβάνουν μέτρα ασφαλείας, δηλαδή αν έχουμε ένα μωρό στο αυτοκίνητο, πίσω στο καθισματάκι το, και το οποίο μπορεί να κοιμάται τις περισσότερες ώρες, πολύ εύκολα μπορεί να μας διαφύγει την προσοχή, είναι στιγμιαία αυτά. Μπορούν οι γονείς να βάλουν κάποια πράγματα του μωρού μπροστά στο συνοδηγό να θυμούνται έτσι ότι έχουν το μωράκι τους. Ακόμα, μπορούν να συνεννοηθούν με το σχολείο όταν δε πηγαίνει το μωρό να υπάρχει άμεση επικοινωνία για να μάθουν – όπως οφείλουν να μάθουν – για ποιο λόγο δεν έχει πάει το μωρό σχολείο; Θα μπορούσαμε να βάζουμε την τσάντα μας πίσω, ώστε να αναγκαζόμαστε να κοιτάξουμε πίσω για να την πάρουμε».