Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO – World Health Organization), η παχυσαρκία ορίζεται ως η κατάσταση κατά την οποία το άτομο έχει ποσοστό σωματικού λίπους πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα, γεγονός που λειτουργεί επιβαρυντικά για την υγεία του. Η εκτίμηση της σύστασης του σώματος, του ποσοστού σωματικού λίπους και της κατανομής αυτού, έχει μεγάλη σημασία στην περίπτωση της παχυσαρκίας, καθώς με τον τρόπο αυτό προσδιορίζεται και ο κίνδυνος εμφάνισης ορισμένων ασθενειών, όπως των καρδιαγγειακών νοσημάτων, του διαβήτη και του καρκίνου.
Παχυσαρκία και καρκίνος
Η παχυσαρκία έχει συσχετιστεί κυρίως με την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, αλλά επίσης και με την ανάπτυξη καρκίνου του ενδομητρίου, της μήτρας, του οισοφάγου, των ωοθηκών και της χοληδόχου κύστης στις γυναίκες και καρκίνο στο κόλον, στον ορθό και στον προστάτη στους άνδρες.
Πως μπορεί η παχυσαρκία να προκαλέσει καρκίνο;
Οι παχύσαρκοι δεν θα αναπτύξουν σίγουρα καρκίνο, αλλά διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο σε σχέση με τους ανθρώπους που έχουν ένα υγιές βάρος. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα κύτταρα του λίπους είναι ενεργά στο σώμα, απελευθερώνοντας ορμόνες και ηλεκτρικά σήματα που ενθαρρύνουν τα κύτταρα να χωριστούν και να αναπτυχθούν.
Ο καρκίνος προκαλείται από σφάλμα στην κυτταρική διαίρεση που έχει σαν αποτέλεσμα να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα και να δημιουργούνται όγκοι.
Ποιες είναι οι 2 κύριες λειτουργίες του λίπους στο σώμα;
- Ενεργεί ως αποθήκη ενέργειας
- Στέλνει συνεχώς μηνύματα στο υπόλοιπο σώμα επηρεάζοντας πράγματα όπως η κυτταρική ανάπτυξη, οι χημικές αντιδράσεις στα κύτταρα και τους αναπαραγωγικούς κύκλους του σώματος.
Έτσι το λίπος είναι ενεργό, λέγοντας σε άλλα κύτταρα τι να κάνουν. Αν όμως υπάρχει πολύ λίπος στο σώμα, όπως στην περίπτωση της παχυσαρκίας, τότε τα σήματα που στέλνει γύρω από το σώμα μπορεί να προκαλέσουν βλάβη.
Αυτά τα σήματα επηρεάζουν:
- Τις αυξητικές ορμόνες – το υπερβολικό λίπος μπορεί να προκαλέσει αύξηση των επιπέδων ινσουλίνης και άλλων αυξητικών παραγόντων, γεγονός που μπορεί να κάνει τα κύτταρα να διαχωρίζονται περισσότερο. Αυτό αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης των καρκινικών κυττάρων.
- Φλεγμονή – όταν υπάρχουν περισσότερα κύτταρα λίπους στo σώμα, εξειδικευμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος πηγαίνουν στην περιοχή, ενδεχομένως για να αφαιρέσουν τα νεκρά λιπώδη κύτταρα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή. Στη συνέχεια, τα κύτταρα διαιρούνται πιο γρήγορα, και όταν αυτό συμβαίνει για πολύ καιρό, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου.
- Τις ορμόνες φύλου – μετά την εμμηνόπαυση, τα οιστρογόνα που παράγονται από τα λιπώδη κύτταρα μπορούν να κάνουν τα κύτταρα να διαχωρίζονται ταχύτερα στο στήθος και στην μήτρα( δυο από τους κύριους τύπους καρκίνου που συνδέονται περισσότερο με την παχυσαρκία), αυξάνοντας τον κίνδυνο κυτταρικών βλαβών και καρκίνου.
Όταν αποθηκεύεται πάρα πολύ λίπος γύρω από την κοιλιά, μπορεί να προκληθεί ακόμη μεγαλύτερη ζημιά. Τα λεγόμενα σχήματα ‘μήλων’ συνδέονται με καρκίνο του εντέρου, των νεφρών, του οισοφάγου, του παγκρέατος και του μαστού.
Τα καλά νέα είναι πως μια απώλεια 0,5- 9kg σωματικού βάρους, με μικρές αλλαγές που διατηρούνται με την πάροδο του χρόνου μπορούν να κάνουν μια πραγματική διαφορά μειώνοντας κατά 40% του κινδύνου ανάπτυξης διαφόρων μορφών καρκίνου σχετιζόμενων με την παχυσαρκία.
Η παχυσαρκία συνδέεται επίσης συχνά με έναν ανθυγιεινό τρόπο ζωής – τρώγοντας πρόχειρο φαγητό και έλλειψη κατανάλωσης καρπών, φρούτων και λαχανικών.
Ας δούμε μερικούς τρόπους που μπορεί να αποφευχθεί η κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών:
- Σχεδιάστε τα γεύματά σας και γράψτε μια λίστα
Η δαπάνη λίγου χρόνου κάθε εβδομάδα για να προγραμματίσετε τα γεύματα σας και να γράφετε έναν κατάλογο αγορών, μπορεί να σας βοηθήσει να πάρετε περισσότερες υγιεινές τροφές , να αποφύγετε τις γρήγορες αγορές και να στραφείτε σε τρόφιμα ευκολίας. - Μη πηγαίνετε για ψώνια με άδειο στομάχι
Ακόμα κι αν είναι ένα κομμάτι φρούτου στο δρόμο σας προς το σούπερ μάρκετ, θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποφυγή επιπλέον σνακ που τελειώνουν στο καλάθι αγορών σας. - Ελέγξτε τις ετικέτες
Ελέγξτε τον πίνακα διατροφικών πληροφοριών, μπορεί να σας βοηθήσει να δείτε που μπορεί η ζάχαρη , το λίπος και το αλάτι να κρύβονται. Μπορείτε ακόμη να κατεβάσετε μια εφαρμογή ανάγνωσης ετικετών, όπως FoodSwitch ή Chang4Life Food Scanner. - Γεμίστε με φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής άλεσης και όσπρια
Με την κατανάλωση περισσότερων τροφών που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες (όπως ψωμί ολικής άλεσης ή βρώμη), θα νιώσετε πιο γεμάτοι με λιγότερες θερμίδες. Και όσο περισσότερο γεμίζει το πιάτο σας με αυτά τα τρόφιμα τόσο λιγότερος χώρος υπάρχει για τα ανθυγιεινά.
Τέλος, μια ολοκληρωμένη παρέμβαση για την διαχείριση του σωματικού βάρους σε παχύσαρκα άτομα πρέπει να υποστηρίζεται από θεραπευτική ομάδα στην οποία μπορεί να συμμετέχουν γιατρός, διαιτολόγος, γυμναστής και ψυχολόγος.