Ο σταφυλόκοκκος είναι μικρόβιο που ανήκει στους θετικούς κατά Gram κόκκους. Το μικρόβιο αποικίζει συχνά το δέρμα και τη μύτη υγιών ατόμων χωρίς να προκαλεί, ωστόσο, συνήθως λοιμώξεις σε μεγάλο μέρος των συμπολιτών μας
Η φραγή του δέρματος και των βλεννογόνων του σώματος σε συνδυασμό με την ισχύ του ανοσοποιητικού συστήματος εμποδίζουν το σταφυλόκοκκο να εισέλθει σε βαθύτερα στρώματα και να προκαλέσει νόσο.
Όταν διαταραχτεί η ισορροπία ανάμεσα στη λοιμογόνο δύναμη του μικροβίου και στην ανοσολογική δύναμη του οργανισμού ή δημιουργηθούν συνθήκες που καθιστούν το σταφυλόκοκκο ικανό να διεισδύσει σε βαθύτερα στρώματα, προκαλούνται λοιμώξεις από σταφυλόκοκκο.
Παράγοντες που ευθύνονται για τις λοιμώξεις από σταφυλόκοκκο είναι χρόνια προβλήματα που αλλοιώνουν την αμυντική ικανότητα του σώματος (π.χ. ο διαβήτης, το Aids, η σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια, ορισμένα καρκινώματα, το χρόνιο stress), η λύση της συνέχειας του δέρματος που καθιστά τον σταφυλόκοκκο ικανό να εισέλθει σε βαθύτερα στρώματα (π.χ. έκζεμα, τσίμπημα κουνουπιού, τραύμα, ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών), η νοσηλεία σε νοσοκομείο και ο εποικισμός του σώματος με σταφυλόκοκκους ανθεκτικούς σε φάρμακα με ιδιαίτερη λοιμογόνα ισχύ, η ύπαρξη ιατρικών συσκευών που συνδέουν το εξωτερικό περιβάλλον με βαθύτερα όργανα (π.χ. καθετήρες).
Οι χειριστές τροφίμων που δεν πλένουν καλά τα χέρια τους μπορούν να μεταφέρουν σταφυλόκοκκους στο φαγητό που ετοιμάζουν.
Ο σταφυλόκοκκος προκαλεί πολλά είδη λοιμώξεων στο σώμα. Οι λοιμώξεις αυτές κυμαίνονται από μικρά δερματικά προβλήματα έως πολύ σοβαρές (π.χ. σήψη, ενδοκαρδίτιδα). Ως αποτέλεσμα, τα σημεία και τα συμπτώματα των λοιμώξεων ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό, ανάλογα με τη θέση και τη σοβαρότητα της λοίμωξης.
Οι πιο συχνές από τις λοιμώξεις που προκαλεί ο σταφυλόκοκκος είναι:
Δερματικές λοιμώξεις
Η βλάβη μπορεί να είναι μονήρης ή να περιλαμβάνει ευρεία περιοχή του δέρματος, κόκκινη πρησμένη ή πυώδης. Ενίοτε εμφανίζονται φουσκάλες με υγρό και βλάβες χρώματος μελί ή κηρώδεις βλάβες ή πληγές. Σπάνια οι τοξίνες που παράγονται ως αποτέλεσμα μιας μόλυνσης μπορεί να οδηγήσουν σε τοξική κατάσταση με πυρετό, εξάνθημα, φουσκάλες.
Τροφικές δηλητηριάσεις
Ο σταφυλόκοκκος αποτελεί κοινό αίτιο τροφικής δηλητηρίασης συνήθως αυτοπεριοριζόμενης. Τα συμπτώματα εκλύονται άμεσα και περιλαμβάνουν ναυτία και έμετο, διάρροια, αφυδάτωση, κοιλιακό πόνο, πτώση αρτηριακής πίεσης.
Oυρολοίμωξη από σταφυλόκοκκο
Ο σταφυλόκοκκος Saphrophyticus είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία των λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος μετά το Escherichia coli σε υιγείς κατά τα λοιπά ασθενείς. Ο μικροβιακός αποικισμός του επιθηλίου της ουροδόχου κύστης και του ουρητήρα συμβαίνει μέσω διαφόρων τύπων προσκολλητίνης. Αυτές περιλαμβάνουν αιμοσυγκολλητίνες με αυτολυτικές και συγκολλητικές ιδιότητες, καθώς και την συνδεδεμένη λιπάση που βοηθούν το σταφυλόκοκκο να αποκτήσει ισχυρή προσκόλληση στο επιθήλιο της κύστης και της ουρήθρας. Τα συχνότερα συμπτώματα της κατάστασης αυτής είναι δυσουρία, συχνουρία, κάψιμο ουρήθρας.
Σηπτική αρθρίτιδα
Η σηπτική αρθρίτιδα οφείλεται σε αιματογενή διασπορά του σταφυλόκοκκου και προσβολή αρθρώσεων. Τα σημεία και τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
• Οίδημα των προσβεβλημένων αρθρώσεων
• Σοβαρό πόνο στην πληγείσα άρθρωση
• Πυρετό
Ενδοκαρδίτιδα
Η σηπτική αρθρίτιδα οφείλεται σε αιματογενή διασπορά του σταφυλόκοκκου και προσβολή του ενδοκάρδιου και των καρδιακών βαλβίδων. Πυρετός, σηπτικά έμβολα στην κυκλοφορία, ανοσολογικά φαινόμενα, δύσπνοια και διαταραχή στην καρδιακή λειτουργία είναι συμπτώματα της ενδοκαρδίτιδας.
Σηψαιμία
Η σηψαιμία εμφανίζεται όταν τα βακτήρια εισέρχονται μαζικά στην κυκλοφορία του αίματος ενός ατόμου. Ο πυρετός και η χαμηλή αρτηριακή πίεση είναι σημάδια σηψαιμίας. Η μαζική δίοδος των σταφυλοκόκκων στο αίμα επηρεάζει όλα τα ζωτικά όργανα όπως τον εγκέφαλο, την καρδιά, τα νεφρά και μπορεί να απειλήσει την ζωή.
Σύνδρομο τοξικού σοκ
Αυτή η απειλητική για τη ζωή κατάσταση είναι αποτέλεσμα τοξινών που παράγονται από μερικά στελέχη σταφυλοκόκκου και κατακλύζουν την κυκλοφορία. Η κατάσταση συνδέεται με την χρήση ταμπόν, πληγές δέρματος και χειρουργικές επεμβάσεις. Εκδηλώνεται συνήθως οξέως με υψηλό πυρετό, ναυτία και έμετο, εξάνθημα παλαμών-πελμάτων, σύγχυση, μυϊκούς πόνους, διάρροια, κοιλιακά άλγη.
Γενικά μέτρα πρόληψης των σταφυλοκοκκικών λοιμώξεων:
Πλύντε τα χέρια σας. Το προσεκτικό πλύσιμο των χεριών είναι η καλύτερη άμυνα κατά των μικροβίων. Πλύνετε τα χέρια σας επί 25 δευτερόλεπτα τουλάχιστον και στεγνώστε τα με καθαρή πετσέτα μίας χρήσεως. Εναλλακτικά χρησιμοποιήστε απολυμαντικά χεριών που περιέχουν τουλάχιστον 60 τοις εκατό αλκοόλ.
Αποφύγετε τα τραύματα και απολυμάνετέ τα
Καθαρίστε τραύματα ακόμη και εκδορές από το ξύρισμα καθαρίζοντας προσεκτικά και συχνά με ειδικά αντισηπτικά δέρματος.
Χρησιμοποιήστε σωστά τα ταμπόν
Με δεδομένο ότι τα ταμπόν που παραμένουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα μπορούν να αποτελέσουν έδαφος πολλαπλασιασμού σταφυλόκοκκων, αποφύγετε τα ταμπόν εάν δεν είναι εύκολο να τα αλλάζετε συχνά. Αλλάζετε το ταμπόν σας, τουλάχιστον κάθε τέσσερις ώρες. Προσπαθήστε να εναλλάσσετε ταμπόν με σερβιέτες όποτε είναι δυνατόν.
Μη μοιράζεστε προσωπικά αντικείμενα Αποφύγετε να μοιράζεστε προσωπικά αντικείμενα όπως πετσέτες, σεντόνια, ξυράφια, ρούχα και αθλητικό εξοπλισμό. Οι ανθεκτικοί σταφυλόκοκκοι μπορούν να εξαπλωθούν σε αντικείμενα, καθώς και από άτομο σε άτομο.
Πλένετε τα ρούχα και τα κλινοσκεπάσματα με ζεστό νερό
Οι σταφυλόκοκκοι μπορούν να επιβιώσουν σε ρούχα και κλινοσκεπάσματα που δεν πλένονται σωστά. Χρησιμοποιήστε ζεστό νερό για την πλύση των ρούχων και των σεντονιών σας.
Πάρτε τις προφυλάξεις σας εάν χειρίζεστε τρόφιμα
Πλύντε τα χέρια σας πριν χειριστείτε τα τρόφιμα. Μην αφήνετε τα τρόφιμα να παραμένουν επί μακρόν σε θερμοκρασία δωματίου. Τοποθετήστε άμεσα τα τρόφιμα στο ψυγείο ή σιγουρευτείτε ότι το φαγητό σας παραμένει ζεστό σε θερμοκρασία άνω των 60 C αφού το μαγειρέψετε και πριν το καταναλώσετε.
Πίνετε επαρκή ποσότητα νερού και ουρείτε συχνά ακόμη και εάν δεν έχετε τάση για ούρηση.
Η έκπλυση των ούρων αποτελεί φυσικό μηχανισμό κάθαρσης της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας. Ουρήστε οπωσδήποτε πριν και μετά τη συνουσία.
Γράφει: Μοσχοβάκη Αναστασία, Ειδική παθολόγος