Η εμφάνιση του πρώτου κρούσματος της ευλογιάς των πιθήκων στην Ευρώπη, που ανήκει στον κλάδο 1 του ιού, προκαλεί σοβαρές ανησυχίες για την εξάπλωση αυτού του επικίνδυνου στελέχους πέρα από την Αφρική. Το κρούσμα, που εντοπίστηκε στη Σουηδία, αφορά άτομο που μολύνθηκε κατά την παραμονή του σε χώρα της Αφρικής, όπου το στέλεχος clade 1 του ιού βρίσκεται σε έξαρση.
Ο κλάδος 1 του ιού, σε αντίθεση με τον κλάδο 2b που προκάλεσε την παγκόσμια έξαρση του 2022-2023, παρουσιάζει υψηλότερη θνησιμότητα και κίνδυνο σοβαρής νόσου. Επίσης, ο τρόπος μετάδοσης είναι διαφορετικός, καθώς ο κλάδος 1 μεταδίδεται κυρίως μέσω στενής επαφής εντός οικογενειών και συχνά μεταξύ παιδιών, παρά μέσω σεξουαλικής επαφής, όπως συνέβαινε με τον κλάδο 2b.
Η κατάσταση στην Αφρική είναι ανησυχητική, με τα κρούσματα και τους θανάτους να αυξάνονται δραματικά τα τελευταία χρόνια. Από τις αρχές του 2022 έως τον Ιούλιο του 2024, έχουν καταγραφεί πάνω από 37.000 κρούσματα και σχεδόν 1.500 θάνατοι σε 15 αφρικανικές χώρες. Η θνησιμότητα το 2023 έφτασε το 4,9%, ενώ το 2024 η κατάσταση έχει επιδεινωθεί, με τα κρούσματα να αυξάνονται κατά 160% και τους θανάτους κατά 19,3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Η επιβεβαίωση του κρούσματος στη Σουηδία έχει προκαλέσει ανησυχία στις ευρωπαϊκές υγειονομικές αρχές, οι οποίες προετοιμάζονται για την πιθανότητα περαιτέρω εισαγόμενων κρουσμάτων του κλάδου 1. Αν και ο κίνδυνος για τον γενικό πληθυσμό παραμένει προς το παρόν χαμηλός, η κατάσταση παρακολουθείται στενά.
Η Σουηδία έχει λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ανίχνευση και διαχείριση των κρουσμάτων, ενώ το εμβόλιο για την ευλογιά των πιθήκων είναι διαθέσιμο για άτομα υψηλού κινδύνου. Αυτό περιλαμβάνει άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, επαγγελματίες υγείας σε χώρους υψηλού κινδύνου και όσους έχουν έρθει σε στενή επαφή με επιβεβαιωμένα κρούσματα.
Η εξάπλωση του κλάδου 1 της ευλογιάς των πιθήκων εκτός Αφρικής ενδέχεται να αλλάξει την προσέγγιση στη διαχείριση της νόσου σε παγκόσμιο επίπεδο, απαιτώντας συνεχή επαγρύπνηση και άμεση αντίδραση από τις υγειονομικές αρχές.
Συμπτώματα της ευλογιάς των πιθήκων (Mpox):
Η ευλογιά των πιθήκων μπορεί να προκαλέσει μια ποικιλία συμπτωμάτων, τα οποία συνήθως εμφανίζονται 5-21 ημέρες μετά την έκθεση στον ιό. Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Πυρετός: Συνήθως το πρώτο σύμπτωμα, συχνά συνοδεύεται από ρίγη.
- Πονοκέφαλος: Σοβαρός πόνος στο κεφάλι.
- Μυϊκοί πόνοι: Πόνοι σε όλο το σώμα, ειδικά στην πλάτη.
- Κόπωση: Έντονη αίσθηση εξάντλησης και αδυναμίας.
- Πρησμένοι λεμφαδένες: Ιδιαίτερα στον λαιμό, τις μασχάλες και τη βουβωνική χώρα.
- Εξάνθημα: Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της νόσου, που ξεκινά ως επίπεδα κόκκινα στίγματα και εξελίσσεται σε φουσκάλες, φλύκταινες και έλκη. Το εξάνθημα μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορα μέρη του σώματος, όπως το πρόσωπο, τα χέρια, τα πόδια, οι παλάμες και τα πέλματα.
Προστασία από την ευλογιά των πιθήκων
Για την προστασία από τον ιό, συνιστώνται τα εξής:
- Αποφυγή στενής επαφής: Ιδιαίτερα με άτομα που έχουν συμπτώματα της νόσου ή έχουν επιβεβαιωθεί ως θετικά στον ιό.
- Καλή υγιεινή: Συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό ή χρήση αντισηπτικού χεριών.
- Αποφυγή κοινής χρήσης αντικειμένων: Όπως ρούχα, κλινοσκεπάσματα, πετσέτες και σκεύη με άτομα που μπορεί να είναι μολυσμένα.
- Χρήση μάσκας και γαντιών: Κατά την επαφή με άτομα που έχουν συμπτώματα ή σε περιβάλλοντα υψηλού κινδύνου.
- Εμβολιασμός: Το εμβόλιο για την ευλογιά των πιθήκων συνιστάται για άτομα υψηλού κινδύνου, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως.
Θεραπεία της ευλογιάς των πιθήκων
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για την ευλογιά των πιθήκων, αλλά τα συμπτώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν για να ανακουφιστεί ο ασθενής. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει:
- Αντιιικά φάρμακα: Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χορηγηθούν φάρμακα όπως το Tecovirimat (TPOXX), το οποίο έχει δείξει αποτελεσματικότητα κατά του ιού.
- Υποστηρικτική φροντίδα: Συμπεριλαμβάνει την ενυδάτωση, τη διαχείριση του πόνου και την αντιμετώπιση της λοίμωξης του δέρματος ή άλλων επιπλοκών.
- Απομόνωση: Οι ασθενείς πρέπει να απομονώνονται για να αποτραπεί η εξάπλωση του ιού σε άλλους.
Η πλήρης ανάρρωση από την ευλογιά των πιθήκων συνήθως διαρκεί 2-4 εβδομάδες. Ωστόσο, η σοβαρότητα της νόσου μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τον κλάδο του ιού και την κατάσταση της υγείας του ασθενούς.