Τι σημαίνει όταν αποκαλούμε κάποιον “κουτσαβάκι”; Η λέξη κουτσαβάκι είναι όρος της λαϊκής αργκό και χρησιμοποιούνταν κυρίως στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα στην Ελλάδα, για να περιγράψει έναν συγκεκριμένο τύπο άνδρα με νταηλίδικη συμπεριφορά και επιτηδευμένη μαγκιά.
Ο όρος προέρχεται από τη λέξη “κουτσός”, καθώς αυτοί οι τύποι περπατούσαν με έναν χαρακτηριστικό ψευτοκουτσό βηματισμό, σαν να σερνόταν ελαφρώς το ένα πόδι.
Χαρακτηριστικά
1. Εμφάνιση & ντύσιμο
Το κουτσαβάκι είχε πολύ ιδιαίτερο τρόπο ένδυσης, που το έκανε να ξεχωρίζει:
- Φορούσε στενό σακάκι ριγμένο στον έναν ώμο (χωρίς να περνάει το ένα μανίκι).
- Το πουκάμισό του ήταν ξεκούμπωτο, αφήνοντας να φαίνεται το στήθος.
- Το παντελόνι του ήταν στενό στη μέση και φαρδύ κάτω, συχνά με ζωνάρι στη μέση.
- Φορούσε μακριά μυτερά παπούτσια με γυριστές μύτες.
- Είχε μακριά, στριφτή άκρη μουστακιού, κάτι σαν σήμα κατατεθέν.
- Κρατούσε πάντα ένα μπαστούνι ή μαγκούρα, την οποία χρησιμοποιούσε άλλοτε για επίδειξη και άλλοτε ως όπλο σε καυγάδες.
- Κάποιες φορές έβαζε κόκκινο λουλούδι στο πέτο ή είχε ένα χρωματιστό μαντήλι στον λαιμό.
2. Συμπεριφορά
Το κουτσαβάκι δεν ήταν απλώς ένας άντρας με ιδιαίτερο ντύσιμο, αλλά είχε και ένα συγκεκριμένο στυλ συμπεριφοράς:
- Περπατούσε με ένα ιδιόμορφο κουτσό βήμα (απ’ όπου πήρε και το όνομα).
- Είχε νταηλίδικο ύφος, προσπαθώντας να επιβληθεί στους γύρω του.
- Μιλούσε με βαρύγδουπες εκφράσεις, χρησιμοποιούσε αργκό και απέφευγε τις πολλές κουβέντες για να φαίνεται σκληρός.
- Ήταν συχνά προκλητικός και έτοιμος για καυγά, χωρίς να δέχεται εύκολα προσβολές.
- Κινούνταν κυρίως σε ταβέρνες, καφενεία, καφέ-αμάν και ρεμπέτικα στέκια, όπου έκανε επίδειξη δύναμης και αντρισμού.
3. Σχέση με τις Αρχές & την Κοινωνία
- Το κουτσαβάκι συχνά είχε προβλήματα με την αστυνομία, καθώς εμπλεκόταν σε μικροπαρανομίες και συμπλοκές.
- Οι περισσότεροι δεν είχαν σταθερή εργασία, ζούσαν από μικροκομπίνες ή βρίσκονταν υπό την προστασία ισχυρών παραγόντων της εποχής.
- Παρά την προκλητική συμπεριφορά τους, δεν ήταν αδίστακτοι εγκληματίες, αλλά περισσότερο τύποι που προσπαθούσαν να επιβληθούν με ύφος και στυλ.
Η εξέλιξη του όρου
Με το πέρασμα των χρόνων, ο όρος “κουτσαβάκι” πήρε αρνητική έννοια. Σήμερα, χρησιμοποιείται για να περιγράψει κάποιον που παριστάνει τον σκληρό ή τον μάγκα, χωρίς να έχει πραγματική δύναμη ή κύρος. Είναι δηλαδή ένας άνθρωπος που κάνει φιγούρα και θέλει να φαίνεται πιο επικίνδυνος ή ισχυρός απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα.
Στην καθομιλουμένη, αν κάποιος χαρακτηρίσει έναν άλλον “κουτσαβάκι”, εννοεί ότι το άτομο αυτό είναι ψευτονταής, κάποιος που προσπαθεί να δείξει ότι είναι σκληρός, αλλά στην πραγματικότητα είναι περισσότερο ποζεράς παρά αληθινός μάγκας.