Με μια καλά προετοιμασμένη αλλά αιφνιδιαστική κίνηση, η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε επίσημα τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ), βάζοντας για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό έγγραφο τα δυνητικά εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Η ενέργεια αυτή στέλνει ηχηρό μήνυμα αποφασιστικότητας, με κυβερνητικές πηγές να τονίζουν ότι «η χώρα υπερασπίζεται εμπράκτως τα κυριαρχικά της δικαιώματα».
Ο Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, μιλώντας σε τηλεοπτική συνέντευξη, έθεσε στην Τουρκία το ενδεχόμενο επίλυσης διαφορών μέσω της Χάγης, απαντώντας στις προβλεπόμενες τουρκικές αντιδράσεις. Η Αθήνα, όπως είπε, παραμένει σταθερή στις αρχές του Διεθνούς Δικαίου, χωρίς να ανοίγει το ενδεχόμενο υποχωρήσεων.
Εργαλείο κυριαρχίας και ενέργειας
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός δεν αποτελεί μόνο μια θεσμική υποχρέωση στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών κανονισμών —με προθεσμία εφαρμογής έως τις 27 Απριλίου— αλλά συνιστά στρατηγικής σημασίας κίνηση. Όπως σημειώνεται από κυβερνητικές πηγές, πρόκειται για ένα θεμέλιο έγγραφο που «κλείνει εκκρεμότητες του παρελθόντος» και εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχέδιο εκμετάλλευσης φυσικών πόρων.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και το ενδιαφέρον διεθνών ενεργειακών κολοσσών, όπως της Exxon και της Chevron, για έρευνες δυτικά και νότια της Κρήτης αντίστοιχα. Οι σχετικές διαβουλεύσεις στο Μέγαρο Μαξίμου έγιναν τις προηγούμενες εβδομάδες, με στενή συνεργασία μεταξύ του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και των αρμόδιων υπουργών.
Το Διεθνές Δίκαιο ως σταθερή πυξίδα
Απέναντι στην Άγκυρα, η Αθήνα δηλώνει σταθερή: θέλει ομαλές σχέσεις αλλά με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο. Ο κ. Γεραπετρίτης κάλεσε την Τουρκία, εφόσον έχει επιχειρήματα, να προχωρήσει σε συμφωνία προσφυγής στη Χάγη. Διευκρίνισε, ωστόσο, ότι αυτή η διάθεση διαλόγου δεν σημαίνει αποδοχή τουρκικών θέσεων ούτε υποχωρητικότητα.
Ο ΘΧΣ έρχεται να καταγράψει με τον πλέον επίσημο τρόπο τις θαλάσσιες αξιώσεις της Ελλάδας, ενισχύοντας τη διαπραγματευτική της θέση.
Τι δείχνει ο χάρτης του Θαλάσσιου Σχεδιασμού
Αν και ο χάρτης που συνοδεύει το έγγραφο δεν προβαίνει σε επίσημη οριοθέτηση ΑΟΖ, αποτυπώνει την πλήρη επήρεια των ελληνικών νησιών και της ηπειρωτικής χώρας στις θαλάσσιες ζώνες. Η μέση γραμμή, βάσει της οποίας προσδιορίζονται τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας, υπολογίζεται από τα νησιά, επιβεβαιώνοντας τη νομική θέση της Ελλάδας.
Ο σχεδιασμός λαμβάνει υπόψη τις ήδη υπάρχουσες συμφωνίες με Ιταλία (1977 και 2020) και Αίγυπτο (2020), ενώ για περιοχές όπου δεν έχουν υπάρξει συμφωνίες, παρουσιάζεται η θεωρητική μέση γραμμή ως βάση διαπραγμάτευσης.