Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχώρησε στην κατάθεση ρύθμισης στη Βουλή που διαχωρίζει σε πέντε βασικές κατηγορίες τους δικαιούχους οικοδομικών αδειών οι οποίοι επωφελούνται από τα μπόνους του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ). Η παρέμβαση αυτή στοχεύει στην εναρμόνιση με τις πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκριναν αντισυνταγματικές συγκεκριμένες διατάξεις, αποσκοπώντας παράλληλα στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην αγορά ακινήτων και στην επανεκκίνηση της οικοδομικής δραστηριότητας.
Οικοδομές άδειες χωρίς αλλαγές ή επιβάρυνση
Οι άδειες οικοδομής που εκδόθηκαν νομίμως και για τις οποίες έχουν ξεκινήσει εργασίες (τουλάχιστον εκσκαφές) έως και τις 11 Δεκεμβρίου 2024, διατηρούν τα μπόνους του ΝΟΚ χωρίς ανάγκη αναθεώρησης ή οικονομικής επιβάρυνσης. Οι δικαιούχοι μπορούν, εφόσον επιθυμούν, να προχωρήσουν σε αναθεώρηση αδειών χωρίς την καταβολή τελών ή άλλων εισφορών.
Σε επόμενο στάδιο, μέσω Προεδρικού Διατάγματος, θα προσδιοριστούν τα αποδεικτικά στοιχεία για την επιβεβαίωση της ημερομηνίας έναρξης των εργασιών.
Ποιες κατηγορίες εξαιρούνται από καταβολή ανταλλάγματος
Χωρίς οικονομική επιβάρυνση παραμένουν επίσης:
- Οι στρατηγικές επενδύσεις (όπως ΕΣΧΑΣΕ, ΕΣΧΑΔΑ),
- Οι ιδιοκτήτες διατηρητέων κτιρίων και μνημείων,
- Όσοι συμμετέχουν σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα (ΕΣΠΑ, ΤΑΑ, Ταμείο Ανάκαμψης).
- Η τεκμηρίωση των πολεοδομικών χαρακτηριστικών αυτών των επενδύσεων θεωρείται επαρκής και ήδη κατατεθειμένη.
Αναθεώρηση αδειών χωρίς κόστος αλλά με απώλεια μπόνους
Όσοι δεν ξεκίνησαν οικοδομικές εργασίες μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου 2024, διατηρούν το δικαίωμα δόμησης, αλλά υποχρεούνται να προχωρήσουν σε αναθεώρηση των αδειών ώστε να αφαιρεθούν τα μπόνους και οι προσαυξήσεις του ΝΟΚ. Αν και η διαδικασία απαλλάσσει από την καταβολή τελών και εισφορών, εκπρόσωποι της αγοράς εκφράζουν ανησυχίες καθώς η απώλεια των μπόνους συνεπάγεται σημαντικότερο οικονομικό κόστος.
Οι σχετικές αναθεωρήσεις θα διεκπεραιώνονται με προτεραιότητα από τις αρμόδιες Υπηρεσίες Δόμησης.
Ποιοι πληρώνουν για να διατηρήσουν τα μπόνους
Για δύο κατηγορίες οικοδομικών αδειών προβλέπεται υποχρέωση πληρωμής «περιβαλλοντικού ισοδύναμου»:
- Άδειες που ακυρώθηκαν ή εκκρεμεί αίτηση ακύρωσης, αλλά έχουν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες έως τις 11 Δεκεμβρίου 2024.
- Άδειες με φέρουσα κατασκευή σε προχωρημένο στάδιο, οι οποίες για να συνεχιστούν με τα μπόνους πρέπει να περάσουν από τα αρμόδια πολεοδομικά συμβούλια και να πληρώσουν το ισοδύναμο.
- Σε περίπτωση που ο φέρων οργανισμός δεν έχει ολοκληρωθεί, το έργο αξιολογείται από το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής και το ΚΕΣΥΠΟΘΑ, λαμβάνοντας υπόψη κοινωνικά, οικονομικά και νομικά κριτήρια.
Το περιβαλλοντικό ισοδύναμο και το ΕΣΠΙΑΠ
Η χρήση των μπόνους απαιτεί την καταβολή τέλους που θα κατευθύνεται σε Ειδικό Λογαριασμό υπέρ του οικείου δήμου και την εκπόνηση Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλης (ΕΣΠΙΑΠ).
Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει:
- Χωροταξικά και πολεοδομικά δεδομένα,
- Περιβαλλοντικές επιπτώσεις,
- Προτεινόμενες παρεμβάσεις αναβάθμισης (π.χ. χώροι πρασίνου, πεζοδρομήσεις, κατεδαφίσεις αυθαιρέτων, αναπλάσεις),
- Χρονοδιάγραμμα και οικονομική ανάλυση.
Η έγκριση του ΕΣΠΙΑΠ θα εξασφαλίζει την ομαλή συνέχιση των έργων με τα προνόμια του ΝΟΚ, χωρίς ανάγκη νέας οικοδομικής άδειας.
Τι ισχύει για τις στρατηγικές επενδύσεις
Για τις στρατηγικές επενδύσεις (όπως το Ελληνικό), η χρήση των κινήτρων του ΝΟΚ θα εγκρίνεται με Προεδρικό Διάταγμα μετά από πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και γνωμοδότηση του ΚΕΣΥΠΟΘΑ. Η αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από ειδική τεκμηρίωση και να υποβληθεί εντός τριμήνου από την έναρξη ισχύος της ρύθμισης.
Η νέα ρύθμιση στοχεύει να διασφαλίσει τη νομική σταθερότητα και την απρόσκοπτη συνέχιση των επενδύσεων στην οικοδομή, αντιμετωπίζοντας παράλληλα την αβεβαιότητα που προκάλεσαν οι αποφάσεις του ΣτΕ για το προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο.