Καθώς τα φώτα της Eurovision ετοιμάζονται να ανάψουν και τα κοστούμια με τα στρας να γεμίσουν τις οθόνες μας, ένα ερώτημα αιωρείται άβολο, αλλά αναπόφευκτο: Τι δουλειά έχει το Ισραήλ στον φετινό διαγωνισμό;
Της: Έπης Τρίμη
Όχι, το θέμα δεν είναι «αν οι καλλιτέχνες φταίνε». Ούτε πρόκειται για επίθεση κατά του λαού. Είναι όμως, αμείλικτα, πολιτικό. Γιατί όταν μια χώρα εμπλέκεται σε έναν από τους πιο καταστροφικούς πολέμους του 21ου αιώνα και συνεχίζει να απολαμβάνει τη σκηνή της Eurovision με το σλόγκαν «Love, Love, Peace, Peace», κάτι δεν πάει καλά. Κάτι μυρίζει «αποσμητικό» υπερπαραγωγής, που προσπαθεί να καλύψει τη δυσοσμία της ηθικής αδιαφορίας.
Η EBU και το δόγμα της ουδετερότητας
Η Ευρωπαϊκή Ραδιοτηλεοπτική Ένωση (EBU), δηλαδή ο θεσμός που επιτρέπει ή αποκλείει συμμετοχές, κρύβεται πίσω από το αφήγημα της πολιτισμικής ουδετερότητας. «Η Eurovision δεν είναι πολιτική», επαναλαμβάνουν οι εκπρόσωποί της σαν μάντρα. Μόνο που η ουδετερότητα, όταν εφαρμόζεται επιλεκτικά, παύει να είναι ουδετερότητα και γίνεται συνέργεια.
Η EBU απέκλεισε τη Ρωσία μόνο όταν απείλησαν άλλες χώρες με αποχώρηση. Δηλαδή, όχι για λόγους ηθικής, αλλά για να μην καταρρεύσει το event. Στην περίπτωση του Ισραήλ, όμως, οι φωνές που διαμαρτύρονται βαφτίζονται «διχαστικές». Η επίκληση της ειρήνης γίνεται διακοσμητική, σαν χορευτές με ουράνια τόξα γύρω από σκηνές πολέμου.
Το παράδοξο της ισραηλινής δημόσιας τηλεόρασης
Η EBU επιμένει ότι δεν υποστηρίζει κράτη, αλλά ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς. Μόνο που στην περίπτωση του Ισραήλ, το κρατικό κανάλι Kan, που αντικατέστησε την ανεξάρτητη και ενοχλητικά αριστερή IBA, λειτουργεί υπό τη σκιά κρατικής παρέμβασης και λογοκρισίας. Και όμως – προστατεύεται σαν να είναι ο τελευταίος φάρος δημοκρατίας. Μήπως η EBU προστατεύει ένα brand, όχι μια αρχή; Και μήπως αυτό το brand – Eurovision – είναι πιο ευάλωτο απ’ όσο θα θέλαμε να παραδεχτούμε;
Από τη Dana στην Eden: Η πολιτική της λάμψης
Η Eurovision κάποτε μπορούσε να επαίρεται για την πρόοδό της. Όταν η Dana International, τρανς γυναίκα από το Ισραήλ, κέρδιζε το 1998, φάνταζε σαν πολιτισμικό ορόσημο. Όταν η Conchita Wurst αναδείχθηκε το 2014, ήταν η στιγμή της διαφορετικότητας. Αλλά όλα αυτά ήταν ασφαλή πολιτικά στοιχήματα. Σήμερα, όταν οι ίδιοι θεσμοί κάνουν πως δεν βλέπουν το αίμα που κυλάει στη Γάζα, η επίκληση στην «αποδοχή» ακούγεται άδεια – ή και κυνική.
Ένας διαγωνισμός για ποιους;
Η Eurovision δεν μπορεί να πατάει σε δύο βάρκες για πάντα. Αν θέλει να είναι γιορτή της μουσικής, της ενότητας και της ειρήνης, πρέπει να το δείχνει έμπρακτα. Αλλιώς, ας επιτέλους ότι πρόκειται για είναι ένα τηλεοπτικό υπερθέαμα που πουλάει απολιτίκ φαντασίωση σε έναν βαθιά πολιτικοποιημένο κόσμο.
Και ο σκεπτόμενος θεατής; Θα παρακολουθήσει με δυσφορία ή θα γυρίσει το κανάλι; Ίσως απλώς να θέλει να ξέρει αν οι αξίες του χώρου που λέγεται Eurovision είναι αληθινές – ή αν όλα είναι τελικά για το θέαμα.