Ροσινιόλ, Κολοκυνθούς, Καλυφτάκη: Οι γέφυρες της Αττικής και πώς πήραν τα ονόματά τους

Μερικές από τις γνωστότερες γέφυρες της Αττικής και η προέλευση των ονομασιών τους

Στην Αττική υπάρχουν δεκάδες γέφυρες που έχουν κατασκευαστεί για να διευκολύνουν την κυκλοφορία των οχημάτων.

Μερικές έχουν πάρει το όνομά τους από τους δρόμους που διασταυρώνονται σε αυτές, όπως η γέφυρα Ανισόπεδου Κόμβου (Α/Κ) Πέτρου Ράλλη και Κωνσταντινουπόλεως ή η γέφυρα (Α/Κ) Λεωφόρου Κηφισού και Πειραιώς.

Υπάρχουν όμως και άλλες που είναι γνωστότερες με διαφορετικό όνομα: Χαρακτηριστικό παράδειγμα, τρεις γέφυρες της Λεωφόρου Κηφισού: Η γέφυρα Κολοκυνθούς (στη διασταύρωση με την αρχή της οδού Λένορμαν), η γέφυρα Ροσινιόλ (στη διασταύρωση με την οδό Δυρραχίου) και η γέφυρα Καλυφτάκη, στα όρια του Δήμου Κηφισιάς. Πώς προέκυψαν τα ονόματα αυτά; Ας δούμε αναλυτικότερα τις ονομασίες μερικών από τις γέφυρες της Αθήνας και την προέλευσή τους.

Η Γέφυρα Ροσινιόλ και ο Ατρόμητος Αθηνών

Το όνομα Ροσινιόλ, της γέφυρας που βρίσκεται στο Περιστέρι κρύβει μια δραματική ιστορία. Τη δεκαετία του 1930 ένας νεαρός από τη Λιόν της Γαλλίας, ο Σομπλάν Ροσινιόλ, εγκαταστάθηκε στο Περιστέρι. Εκεί έγινε φίλος με μερικούς νεαρούς Έλληνες (Κολομβούνης, Πέτας, Σταθόπουλος, Συνοδινός, Σταματόπουλος και Γλυκοφρύδης), οι οποίοι σύχναζαν στην Πλατεία Κυριακού (σήμερα, Πλατεία Βικτωρίας) και έπαιζαν ποδόσφαιρο.

Με τη βοήθεια του καθηγητή μαθηματικών Βαγγέλη Σταμάτη, μέλους του ΔΣ του Παναθηναϊκού που διαφώνησε, μαζί με δυο – τρία ακόμα μέλη και αποχώρησε από τους «πράσινους» ίδρυσαν ένα νέο σωματείο, που ονομάστηκε «Ατρόμητος». Η υπογραφή του ιδρυτικού καταστατικού του έγινε το 1925 και ο Ατρόμητος έχει τον αριθμό 14 στο Μητρώο της ΕΠΟ. Έδρα του είχε αρχικά το γήπεδο του Πανελλήνιου στο Πεδίο του Άρεως και αργότερα το γήπεδο του Παναθηναϊκού. Πρώτος πρόεδρος του Ατρόμητου ήταν ο επιφανής Μικρασιάτης γιατρός Ιωσήφ Τσουρουκτσόγλου.

Η γειτνίαση με τον Παναθηναϊκό όμως δημιουργούσε προβλήματα. Το 1932 ο Τσουρουκτσόγλου με τον Νικόλαο Επίογλου, που είχαν τα ηνία της διοίκησης του Ατρόμητου αποφάσισαν να μεταφέρουν την έδρα της ομάδας στο Περιστέρι, όπου είχαν εγκατασταθεί χιλιάδες Μικρασιάτες πρόσφυγες. Το Περιστέρι δεν είχε γίνει ακόμα Δήμος (έγινε το 1934). Στη συνοικία είχε ιδρυθεί το 1925 η ποδοσφαιρική ομάδα Ασπίς, από την οποία προέκυψε ο Νέος Αστήρ. Η μετακίνηση του Ατρόμητου στο Περιστέρι έγινε το 1933 και ακολούθησε η συγχώνευσή του με τον Νέο Αστέρα, ο οποίος «έδωσε» το έμβλημά του (το αστέρι) και τα χρώματα της φανέλας του (μπλε και άσπρο) στη νέα ομάδα, που διατήρησε το όνομα Ατρόμητος.

Ο Ροσινιόλ, αν και ήξερε ποδόσφαιρο δεν συμμετείχε στους αγώνες, ωστόσο τους παρακολουθούσε. Ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στους παίκτες του Ατρομήτου, που ήθελαν μάλιστα να ονομάσουν την ομάδα Ροσινιόλ Περιστερίου. Μια ερωτική απογοήτευση όμως οδήγησε τον νεαρό Γάλλο διανοούμενο στην αυτοκτονία, στις 11 Σεπτεμβρίου 1936. Η Βικιπαίδεια, που αναφέρει την ιστορία του Ροσινιόλ δεν παραθέτει πηγές. Δυστυχώς, τα φύλλα των εφημερίδων της 12ης Σεπτεμβρίου 1936, δεν είναι διαθέσιμα στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Εφημερίδων και Περιοδικού Τύπου. Εκεί, πιθανότατα θα αναγραφόταν η τραγική είδηση της αυτοκτονίας του Ροσινιόλ.

Αυτό έγινε αφορμή να αμφισβητήσουν πολλοί την εκδοχή που παρουσιάζει η Βικιπαίδεια και να υποστηρίξουν ότι η γέφυρα ονομάστηκε έτσι από το μουσικό κέντρο «Ροσινιόλ» που υπήρχε εκεί κοντά από το 1939. Ονομάστηκε Ροσινιόλ, από τη γαλλική λέξη rossignol, που σημαίνει «αηδόνι», καθώς εκεί εμφανίζονταν τα «αηδόνια» της εποχής.

Η περιοχή δυτικά του Κηφισού και βόρεια της σημερινής οδού Δυρραχίου ονομαζόταν στα χρόνια του Όθωνα (στου) Σκλέπα, από ομώνυμη παλιά αθηναϊκή οικογένεια.

Γέφυρα Κολοκυνθούς

Και αν για την ονομασία της Γέφυρας Ροσινιόλ υπάρχουν αμφιβολίες, για μια άλλη γέφυρα του Περιστερίου, τη Γέφυρα Κολοκυνθούς, τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα. Η γέφυρα αυτή βρίσκεται εκεί που τερματίζει η οδός Εθνάρχου Μακαρίου στο Περιστέρι και ξεκινά η οδός Λένορμαν του Δήμου Αθηναίων. Η περιοχή ονομάζεται Κολοκυνθού ήδη από τα μεσαιωνικά χρόνια.

Πήρε το όνομά της από την εκκλησία Παναγία Κολοκυνθού που υπήρχε εκεί και τα κτήματα που ανήκαν στην οικογένεια του ιερέα Δημητρίου Κολοκύνθη, ο οποίος ανήγειρε και τη Μονή Αγίων Αναργύρων, που είναι γνωστή σήμερα ως Μετόχι του Παναγίου Τάφου.

Τουριστικός οδηγός του 1926 χαρακτηρίζει την Κολοκυνθού αγροτική συνοικία με εστιατόρια και καφενεία «μετά κήπων θαλερών», που περιβάλλουν τις όχθες του Κηφισού, το νερό του οποίου χρησίμευε για πότισμα των αγρών. Το όνομα της οικογένειας Κολοκύνθη αναφέρεται και σε πατριαρχικό σιγίλλιο (έγγραφο με σφραγίδα του Πατριάρχη) του 1651.

Γέφυρα Καλυφτάκη

Πρόκειται για γέφυρα επί της Εθνικής Οδού Αθηνών – Λαμίας στην περιοχή της Κάτω Κηφισιάς.

Το τοπωνύμιο στο παρελθόν όριζε μια έκταση βόρεια από το ρέμα της Πύρνας ή Γκόλφη (γνωστότερο σήμερα ως ρέμα Κοκκιναρά), μέχρι το ρέμα Χελιδονούς ανατολικά του Κηφισού. Η ονομασία προέρχεται από το επώνυμο ιδιοκτητών κτημάτων της περιοχής.

Γέφυρα Συγγρού – Λαγουμιτζή

Για τον Ανδρέα Συγγρό (1830-1899) είναι γνωστό ότι υπήρξε τραπεζίτης, πολιτικός και εθνικός ευεργέτης. Ποιος ήταν όμως ο Λαγουμιτζής; Πρόκειται για έναν ήρωα του 1821, το αρχικό όνομα του οποίου ήταν Κώστας Νταλαρόπουλος. Γεννήθηκε στη Λέκλη ή στο Χόρμοβο (πρόκειται για γειτονικά χωριά της Βορείου Ηπείρου). Ήταν ειδικός στην κατασκευή υπόγειων δρόμων και υπονόμων (λαγουμιών, απ’ όπου απέκτησε το προσωνύμιο Λαγουμιτζής, που έγινε τελικά το επώνυμο με το οποίο έμεινε στην ιστορία).

Πήρε αρχικά μέρος στις επιχειρήσεις της Στερεάς Ελλάδας και στην πολιορκία της Ακρόπολης στην οποία είχαν κλειστεί οι Τούρκοι. Τον Μάρτιο του 1822 κατασκεύασε υπόνομο σε πύλη του φρουρίου, τον οποίο ανατίναξε στις 18 Απριλίου προκαλώντας σοβαρές απώλειες στους πολιορκημένους Τούρκους.

Τον Οκτώβριο του 1825 βρισκόταν στο Μεσολόγγι, το οποίο πολιορκούσαν οι Τούρκοι. Με τα λαγούμια που κατασκεύαζε μαζί με έναν άλλο σπουδαίο, αλλά άγνωστο, ήρωα του 1821, τον Παναγιώτη Σωτηρόπουλο, γνωστό και ως Κραβαρίτη, γιατί καταγόταν από τα Κράβαρα της ορεινής Ναυπακτίας έφτιαξαν λαγούμια με τα οποία διευκολύνονταν οι κινήσεις των αγωνιστών. Μετά την έξοδο του Μεσολογγίου πήγε στα Σάλωνα (Άμφισσα) και από εκεί στην Αθήνα. Κατά την πολιορκία της Ακρόπολης από τους Τούρκους εξουδετέρωσε στις 10 Νοεμβρίου 1826 εκρηκτικά που υπήρχαν σε εχθρικούς υπονόμους και μετά την κατάληψη του φρουρίου της Ακρόπολης από τους Τούρκους ακολούθησε τον Γεώργιο Καραϊσκάκη και πήρε μέρος στη νικηφόρα για τους Έλληνες μάχη της Αράχωβας. Πέθανε γύρω στο 1850.

Γέφυρα Λεωφόρου Μεσογείων – Κατεχάκη

Ο Γεώργιος Κατεχάκης (1881-1939) γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και ήταν γιος του εθνικού αγωνιστή των Κρητικών Επαναστάσεων, Απόστολου Κατεχάκη (1837-1904). Πήρε μέρος στον Μακεδονικό Αγώνα όπου έδρασε με το ψευδώνυμο Καπετάν Ρούβας, από το 1904 ως το 1906.

Το 1908 στάλθηκε στην Κρήτη για να οργανώσουν με άλλους αξιωματικούς την Πολιτοφυλακή. Το 1916 συμμετείχε στο κίνημα της Θεσσαλονίκης και αργότερα, ως Επιτελάρχης του Σώματος Στρατού της Εθνικής Άμυνας πήρε μέρος στις επιχειρήσεις στη Μακεδονία. Το 1919 πήγε στην Κωνσταντινούπολη ως αρχηγός της εκεί ελληνικής αποστολής. Το 1920 αποστρατεύθηκε. Το 1922 διετέλεσε Γενικός Διοικητής Θράκης, το 1923 εκλέχθηκε βουλευτής Ηρακλείου, το 1924 έγινε υπουργός Στρατιωτικών, το 1928 Γενικός Διοικητής Κρήτης και το 1929 γερουσιαστής. Το 1930 προσέφερε την πατρική του περιουσία στο Δημόσιο, για να ιδρυθεί Διδασκαλείο στο Ηράκλειο.

Γέφυρα Κηφισού – Τσούντα

Ο κόμβος και η ομώνυμη οδός των Κάτω Πατησίων, πήραν το όνομά τους από τον μεγάλο αρχαιολόγο και Ακαδημαϊκό Χρήστο Τσούντα (1857-1934). Γεννήθηκε στον Στενήμαχο της Ανατολικής Ρωμυλίας (το σημερινό Ασένοφγκραντ της Βουλγαρίας). Σπούδασε στη Γερμανία. Το 1883 διορίστηκε Έφορος Αρχαιοτήτων και το 1904 Καθηγητής της Ιστορίας της Αρχαίας Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου δίδαξε ως το 1929. Το επόμενο έτος δίδαξε για λίγους μήνες στο νεοσύστατο τότε, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το 1926 έγινε Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Έκαναν πολλές ανασκαφές σε διάφορα μέρη: στις Κυκλάδες, τη Λακωνία (Βαφειό) και τη Θεσσαλία (Σέσκλο, Διμήνι), όπου ανακάλυψε τους ομώνυμους νεολιθικούς οικισμούς. Άφησε πλούσιο συγγραφικό έργο.

Γέφυρα ανισόπεδου κόμβου Λεωφόρου Σταυρού – Λαυρίου & Αγίου Σεραφείμ

Ο Σταυρός είναι περιοχή γύρω από τον Ιερό Ναό Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού στη Λεωφόρο Λαυρίου. Τα όριά της βρίσκονται μεταξύ Αγίας Παρασκευής και Γλυκών Νερών. Έχει επικρατήσει όμως η ονομασία Σταυρός Αγίας Παρασκευής. Το όνομα «Σταυρός» είναι μεσαιωνικό τοπωνύμιο, που προέκυψε από μαρμάρινο σταυρό που είχε στήσει εκεί ένας μοναχός που λεγόταν Αθανάσιος, πιθανότατα κοντά στο λεγόμενο «κιόνιον του Νεοφύτου», το οποίο σώζεται κοντά στην εκκλησία της Αγίας Θέκλας. Το βάθρο του σταυρού του Αθανάσιου ήταν επίσης «κιόνιον», το οποίο βρέθηκε στον Πλαταμώνα της Μακεδονίας!

Οι Τρεις Γέφυρες

Τέλος, οι Τρεις Γέφυρες, είναι τοπωνύμιο των αρχών του 20ου αιώνα, που προέκυψε όταν στρώθηκαν οι σιδηροδρομικές γραμμές και κατασκευάστηκαν, κοντά στην άλλοτε «Βασιλική Γέφυρα», οι δύο σιδερένιες γέφυρες των σιδηροδρόμων Πελοποννήσου και Λαρίσης.

Πηγή