Η αποστολή GRAIL (Gravity Recovery and Interior Laboratory) της NASA συνέλεξε εξαιρετικά ακριβή δεδομένα βαρύτητας για τη Σελήνη το 2011 και το 2012
Νέα έρευνα της NASA αποκάλυψε ότι οι διαφορές μεταξύ της κοντινής και της μακρινής πλευράς της Σελήνης δεν είναι μόνο επιφανειακές. Βαθιά κάτω από τον σεληνιακό φλοιό βρίσκεται μια μυστηριώδης εσωτερική ασυμμετρία που θα μπορούσε να εξηγήσει την αρχαία ηφαιστειακή ιστορία της Σελήνης και να επηρεάσει θεμελιωδώς τις μελλοντικές αποστολές.
Η αποστολή GRAIL (Gravity Recovery and Interior Laboratory) της NASA συνέλεξε εξαιρετικά ακριβή δεδομένα βαρύτητας για τη Σελήνη το 2011 και το 2012. Το ζεύγος δορυφόρων μέτρησε μικροσκοπικές διαφορές στο βαρυτικό πεδίο, οι οποίες τώρα επιτρέπουν στους επιστήμονες να κοιτάξουν κάτω από την επιφάνεια της Σελήνης με πρωτοφανή ακρίβεια.
Όπως αναφέρει η NASA σε έκθεση της 13ης Μαΐου 2024, μια ομάδα επιστημόνων του Jet Propulsion Laboratory, με επικεφαλής τον Δρ Ryan Park, ανακάλυψε ότι η εσωτερική δομή της Σελήνης δεν είναι συμμετρική ( NASA JPL News ). Η κοντινή πλευρά — η πλευρά που βλέπουμε από τη Γη — είναι πιο μαλακή και θερμότερη στο εσωτερικό της από την απομακρυσμένη πλευρά.
«Αυτή η πλευρά περιέχει υψηλότερη συγκέντρωση ραδιενεργών στοιχείων, όπως θόριο ή ουράνιο, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν παράγει θερμότητα για δισεκατομμύρια χρόνια», εξήγησε ο Park. «Αυτό είχε σημαντικό αντίκτυπο στην εξέλιξη της επιφάνειας».
Γιατί η μία πλευρά είναι ηφαιστειακή και η άλλη όχι;
Μια σημαντική συνέπεια αυτής της θερμικής διαφοράς είναι πιθανώς ο σχηματισμός των σεληνιακών θαλασσών – τεράστιων πεδιάδων λάβας που βρίσκονται σχεδόν αποκλειστικά στην κοντινή πλευρά. Η μακρινή πλευρά, από την άλλη πλευρά, είναι διάσπαρτη με κρατήρες και δεν παρουσιάζει κανένα σημάδι εκτεταμένης ηφαιστειακής δραστηριότητας.
Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο περιοδικό Nature Geoscience (αρχικό άρθρο εδώ), επιβεβαιώνει ότι η διαφορά δεν είναι μόνο στην επιφάνεια. Η μοντελοποίηση της βαρύτητας δείχνει ότι η κοντινή πλευρά έχει έναν σημαντικά μαλακότερο μανδύα – κατά 2-3% – από την μακρινή πλευρά.
Σύμφωνα με το περιοδικό IFLScience, το οποίο ανέδειξε τη μελέτη, αυτή η διαφορά μπορεί να οφείλεται όχι μόνο στην παρουσία ραδιενεργών στοιχείων, αλλά και σε διαφορετικές συνθήκες κατά τη διάρκεια του σχηματισμού της Σελήνης.
Επιπτώσεις για μελλοντικές αποστολές
Οι επιστήμονες λένε ότι η ασύμμετρη εσωτερική δομή της Σελήνης θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στο σχεδιασμό μελλοντικών σεληνιακών αποστολών, συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος Artemis. Η θερμότερη, λιγότερο άκαμπτη μακρινή πλευρά μπορεί να είναι πιο ευνοϊκή για την κατασκευή μόνιμης βάσης.
«Οι χάρτες βαρύτητας μας επιτρέπουν να αποκαλύψουμε χαρακτηριστικά που διαφορετικά θα ήταν αόρατα», προσθέτει ο Park. «Η Σελήνη μπορεί να είναι μικρή, αλλά η εσωτερική της δυναμική είναι εκπληκτικά περίπλοκη».
Αυτά τα δεδομένα μπορούν να επηρεάσουν τις αποφάσεις σχετικά με την εξόρυξη πόρων, την κατασκευή βάσεων και την επιλογή του σημείου προσγείωσης – ειδικά αν υπάρχει ανάγκη εξόρυξης ενέργειας ή νερού από υποεπιφανειακές πηγές.
Τι άλλο μας κρύβει η Σελήνη;
Παραμένει το ερώτημα γιατί τα ραδιενεργά στοιχεία είναι τόσο άνισα κατανεμημένα. Οφείλεται αυτό σε μια αρχαία σύγκρουση με ένα πλανητικό σώμα που σχημάτισε τη Σελήνη; Ή μήπως ήταν μια αργή αλλά μονόπλευρη εξέλιξη, που οφείλεται στη θέση της σε σχέση με τη Γη;
Σύμφωνα με τη NASA, τέτοιες βαρυτικές ανωμαλίες είναι καθοριστικές για την κατανόηση της ιστορίας των πλανητών. «Τέτοια δεδομένα μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα τη δημιουργία σωμάτων όχι μόνο στο ηλιακό μας σύστημα, αλλά και σε εξωπλανήτες», αναφέρει η έκθεση του JPL.