Ο Λίβυος αναλυτής Τζαλέλ Χαρχαουΐ εξηγεί στο Der Spiegel πώς η μεταναστευτική πίεση στην Ελλάδα εξυπηρετεί γεωπολιτικά παιχνίδια Άγκυρας και Βεγγάζης
Η νέα μεταναστευτική πίεση που δέχεται η Κρήτη από τις ακτές της Λιβύης δεν είναι τυχαία, αλλά αποτέλεσμα γεωπολιτικών συναλλαγών και συμφωνιών, τονίζει ο Λίβυος πολιτικός αναλυτής Τζαλέλ Χαρχαουΐ σε συνέντευξή του στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel.
Όπως εξηγεί, ο πολέμαρχος Χαλίφα Χαφτάρ, που ελέγχει την Ανατολική Λιβύη, έχει δώσει «σιωπηρή άδεια» στη διακίνηση μεταναστών προς την Κρήτη, μετά τη σύσφιξη των σχέσεών του με την Τουρκία.
Η μετακίνηση ανθρώπων χρησιμοποιείται ως εργαλείο πίεσης, με αποδέκτη την Αθήνα, η οποία – σύμφωνα με τον Χαρχαουΐ– αντιδρά σπασμωδικά, αδυνατώντας να ανταγωνιστεί την ευελιξία της Άγκυρας και τα ανταλλάγματα που προσφέρει στο καθεστώς Χαφτάρ. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση εμφανίζεται αμήχανη, με τις αποστολές της στη Λιβύη να αποτυγχάνουν ακόμα και στο επίπεδο της διπλωματικής παρουσίας
Ο μεγάλος αριθμός διελεύσεων δεν είναι τυχαίος
SPIEGEL: Κύριε Χαρχαουΐ, τις τελευταίες εβδομάδες, χιλιάδες μετανάστες έχουν περάσει από τη Λιβύη στην Κρήτη. Η Ελλάδα έχει αναστείλει το άσυλο εκεί. Αναδύεται μια νέα διαδρομή διαφυγής στη Μεσόγειο;
Χαρχαουΐ: Η διαδρομή δεν είναι εντελώς νέα. Παραδοσιακά, τα σκάφη ξεκινούσαν από τη δυτική πλευρά της πολιτικά διαιρεμένης χώρας. Από το 2022, όμως, έχει αναπτυχθεί μια βιομηχανία διακινητών και στην ανατολική Λιβύη. Οι μετανάστες ταξίδευαν κυρίως με αλιευτικά προς την Ιταλία. Η ιταλική κυβέρνηση το έθεσε υπό έλεγχο συνάπτοντας συμφωνία με την οικογένεια του πολέμαρχου Χαλίφα Χαφτάρ, που ελέγχει την Ανατολή. Τώρα, τα σκάφη των διακινητών κατευθύνονται όλο και πιο συχνά προς την Κρήτη.
SPIEGEL: Πολλοί υποψιάζονται ότι ο Χαφτάρ επιτρέπει εσκεμμένα στους πρόσφυγες να φύγουν. Εκβιάζει την ΕΕ;
Χαρχαουΐ: Ο μεγάλος αριθμός διελεύσεων δεν είναι τυχαίος. Ο Χαφτάρ θα μπορούσε να τις αποτρέψει αν το ήθελε. Δεν πρόκειται τόσο για την ΕΕ συνολικά, όσο για μια διένεξη μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Οι δύο χώρες συγκρούονται για τα όρια των ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο. Πρόσφατα, η Τουρκία κατάφερε να προσεταιριστεί τον Χαφτάρ. Έκτοτε, στην Αθήνα επικρατεί πανικός. Μέχρι στιγμής, λίγο πάνω από 10.000 μετανάστες και πρόσφυγες έχουν φτάσει στην Κρήτη. Από την οπτική του Χαφτάρ, πρόκειται για διαχειρίσιμο αριθμό. Όμως ακόμη και αυτή η μέτρια εισροή έχει προκαλέσει σοβαρή πολιτική κρίση στην Ελλάδα.
Πώς ο Ερντογάν «τύλιξε» τον Χαφτάρ
SPIEGEL: Πώς κατάφερε ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να πείσει τον Χαφτάρ;
Χαρχαουΐ: Του παρέχει όπλα και πυρομαχικά, προσφέρει εκπαίδευση σε στρατιώτες και υποστηρίζει τουρκικές εταιρείες στην ανοικοδόμηση της περιοχής. Υπάρχει επίσης η ελπίδα της οικογένειας Χαφτάρ να επεκτείνει την επιρροή της και στη δυτική Λιβύη με τη βοήθεια της Τουρκίας. Η ταπείνωση της Ελλάδας αποτελεί έναν εύκολο τρόπο για την οικογένεια Χαφτάρ να δείξει την ευγνωμοσύνη της. Θέλουν ακόμη περισσότερα ανταλλάγματα από την Άγκυρα.
SPIEGEL: Η Αθήνα αναζητά τώρα και η ίδια επαφή με τον Χαφτάρ. Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών ταξίδεψε στη Λιβύη. Σε άλλη αποστολή συμμετείχε και ο επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, Μάρκους Μπρούνερ. Το ταξίδι κατέληξε με τον χαρακτηρισμό του Μπρούνερ ως “persona non grata”.
Χαρχαουΐ: Οι Ευρωπαίοι θεώρησαν καλή ιδέα να πετάξουν πρώτα στην Τρίπολη της Δυτικής Λιβύης – και μετά την ίδια μέρα στην Ανατολή. Αυτό εξόργισε τον Χαφτάρ, ο οποίος πλέον νιώθει τόσο ισχυρός που δεν διστάζει να δείξει ανοιχτά την οργή του. Σε γενικές γραμμές, η Ελλάδα ενεργεί αφελώς. Η Αθήνα έστειλε πολεμικά πλοία στα ανοιχτά της Κρήτης, βασιζόμενη κυρίως σε σκληρή ρητορική και στρατιωτική παρουσία. Αλλά αυτό από μόνο του δεν αρκεί για την επίλυση της κρίσης. Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να προσφέρει και κάτι. Η Ιταλία το κάνει αυτό σχετικά επιτυχημένα εδώ και χρόνια.
Ο ρόλος της Ρωσίας
SPIEGEL: Στις Βρυξέλλες επικρατεί ανησυχία ότι η Ρωσία θα μπορούσε να αξιοποιήσει την επιρροή της στον Χαφτάρ ώστε να αναγκάσει την έξοδο ακόμη περισσότερων σκαφών. Είναι αυτό ρεαλιστικό;
Χαρχαουΐ: Η Ρωσία διατηρεί καλές σχέσεις με τους Χαφτάρ και έχει αυξήσει την επιρροή της. Μέχρι στιγμής, όμως, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Μόσχα επεμβαίνει στις μεταναστευτικές ροές, όπως συνέβη στη Λευκορωσία. Η διακίνηση κυριαρχείται από Λίβυους.