Πλήθος ερευνών για την απασχόληση δείχνει ότι οι εργαζόμενοι που αφιερώνουν χρόνο σε δημιουργικές δραστηριότητες εκτός δουλειάς, αποδίδουν σημαντικά καλύτερα και στον χώρο εργασίας.
Η νέα «κουλτούρα» της υπερεργασίας
Στη Silicon Valley και σε μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας των ΗΠΑ, παρατηρείται η τάση να ζητούν από τους υπαλλήλους να εργάζονται όσο το δυνατόν περισσότερες ώρες, πάντα με τον μανδύα του «εθελοντικού» ή «συναινετικού».
«Θα ήθελες να δουλεύεις σχεδόν τις διπλάσιες ώρες από το τυπικό 40ωρο;» είναι μια από τις ερωτήσεις που απευθύνουν πολλές start-up σε υποψηφίους. Για να έχει κάποιος πιθανότητες πρόσληψης, η απάντηση πρέπει να είναι ένα ξεκάθαρο «ναι».
Το φαινόμενο «996»
Το περιοδικό Wired έχει περιγράψει αυτό το μοντέλο ως «996»: εργασία 9 το πρωί με 9 το βράδυ, 6 μέρες την εβδομάδα. Πρόκειται για την τακτική που υιοθετούσαν μεγάλες κινεζικές επιχειρήσεις και η οποία κατηγορήθηκε ως μορφή «σύγχρονης δουλείας». Ενώ στην Κίνα οι διαμαρτυρίες ανάγκασαν τις εταιρείες να υποχωρήσουν, στη Δύση το μοντέλο αρχίζει να εξαπλώνεται.
Χαρακτηριστική είναι η επιστολή του Σεργκέι Μπριν, προέδρου της Alphabet και συνιδρυτή της Google, ο οποίος τόνισε προς τους εργαζομένους ότι «οι 60 ώρες εργασίας την εβδομάδα αποτελούν το χρυσό σημείο παραγωγικότητας».
Δουλειά χωρίς όρια
Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, όσο η αγορά εργασίας στις ΗΠΑ παρουσιάζει επιβράδυνση, περισσότερες εταιρείες ζητούν από τους νέους υπαλλήλους να αποδέχονται εξοντωτικά ωράρια. Αγγελίες αναφέρουν ξεκάθαρα:
-
«Αν αναζητάτε ισορροπία εργασίας–ζωής, μην απαντήσετε.»
-
«Πρέπει να μπορείτε να δουλεύετε 70 ώρες την εβδομάδα.»
Τέτοιες ανακοινώσεις εμφανίζονται από εταιρείες τεχνολογίας, συμβουλευτικές υπηρεσίες και πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου.
Οι εργοδότες που ξεχωρίζουν
Υπάρχουν όμως και παραδείγματα μεγάλων επιχειρήσεων όπως η Cisco και η Intuit, που έχουν χτίσει φήμη υποστηρίζοντας ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Αυτό φαίνεται και από θετικές κριτικές εργαζομένων στο Glassdoor.
Το επιστημονικό περιοδικό The Conversation τονίζει ότι η υπερεργασία οδηγεί τελικά σε χαμηλότερη παραγωγικότητα, ενώ αντίθετα, οι εταιρείες που επιτρέπουν στους εργαζομένους τους να έχουν πλούσια ζωή εκτός δουλειάς βλέπουν καλύτερα αποτελέσματα.
Τι δείχνουν οι έρευνες
Μια ανάλυση 70 μελετών κατέδειξε ότι οι μάνατζερ που σέβονται και υποστηρίζουν τον οικογενειακό ρόλο των εργαζομένων, έχουν υπαλλήλους πιο αφοσιωμένους, συνεργάσιμους και λιγότερο πρόθυμους να εγκαταλείψουν τη δουλειά τους.
Άλλη έρευνα βρήκε ότι οι δημιουργικές ασχολίες εκτός δουλειάς ενισχύουν τη δημιουργικότητα εντός εργασίας, ακόμη και για άτομα που αρχικά δεν θεωρούσαν τον εαυτό τους «δημιουργικό».
Η εμμονή με τους στόχους
Ο καθηγητής Λούις Τάι από το πανεπιστήμιο Purdue εξηγεί ότι όταν οι εργοδότες εστιάζουν υπερβολικά σε άμεσα μετρήσιμα αποτελέσματα, όπως email ή τηλεφωνικές πωλήσεις, παραμελούν στοιχεία που τροφοδοτούν τη μακροπρόθεσμη παραγωγικότητα, όπως η ψυχική υγεία και η ισορροπία ζωής.
Το κρυφό κόστος της υπερεργασίας
Η πίεση για υπερβολικές ώρες εργασίας οδηγεί σε:
-
Ψυχικά προβλήματα
-
Επαγγελματική εξουθένωση
-
Αυξημένες παραιτήσεις
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, εργασία πάνω από 55 ώρες την εβδομάδα αυξάνει κατά 35% τον κίνδυνο εγκεφαλικού και κατά 17% τον κίνδυνο καρδιοπαθειών.
Μελέτη της Gallup (Μάρτιος 2025) έδειξε ότι ακόμη και οι αφοσιωμένοι εργαζόμενοι έχουν διπλάσιες πιθανότητες να υποστούν burnout αν εργάζονται πάνω από 45 ώρες την εβδομάδα.
Το κόστος για τις επιχειρήσεις
Η επαγγελματική εξουθένωση κοστίζει 4.000–20.000 δολάρια ετησίως ανά εργαζόμενο σε χαμένες ημέρες και μειωμένη απόδοση. Έτσι, μια εταιρεία με 1.000 άτομα μπορεί να χάνει περίπου 4 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο.
Παράλληλα, οι υποχρεωτικές υπερωρίες οδηγούν σε παραιτήσεις. Στη Νότια Κορέα, πολλές νοσοκόμες εγκατέλειψαν τη δουλειά μετά την επιβολή υπερωριών, ενώ σε μελέτη με 17.000 Αμερικανούς νοσηλευτές διαπιστώθηκε ότι όσο αυξάνονταν οι ώρες εργασίας, τόσο αυξάνονταν και οι αποχωρήσεις. Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλους κλάδους όπως οι μεταφορές και τα χρηματοοικονομικά.
Γιατί χρειάζεται χρόνος εκτός δουλειάς
Οι έρευνες δείχνουν ότι όταν οι εργαζόμενοι περνούν χρόνο με οικογένεια και φίλους ή ασχολούνται με χόμπι, επιστρέφουν ανανεωμένοι στη δουλειά.
-
Μελέτη σε μεγάλο νοσοκομείο των ΗΠΑ έδειξε ότι όσοι ένιωθαν στήριξη για την οικογενειακή τους ζωή ήταν πιο ικανοποιημένοι, πιστοί και παραγωγικοί.
-
Στην Ολλανδία, δάσκαλοι που αφιέρωναν χρόνο για χαλάρωση και χόμπι ανταποκρίνονταν καλύτερα στις απαιτήσεις της δουλειάς την επόμενη μέρα.
-
Στη Γερμανία, έρευνα σε εργαζομένους υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης διαπίστωσε ότι η έλλειψη κοινωνικής δραστηριότητας τα Σαββατοκύριακα επηρέαζε αρνητικά την απόδοσή τους την εβδομάδα που ακολουθούσε.
Το να δουλεύεις υπερβολικά δεν βλάπτει μόνο τον εργαζόμενο, αλλά κοστίζει και στον εργοδότη. Οι συνεχείς υπερωρίες οδηγούν σε αυξημένη κινητικότητα προσωπικού, με κόστος που υπολογίζεται 1,5–2 φορές τον ετήσιο μισθό κάθε υπαλλήλου. Επιπλέον, χάνονται πολύτιμες γνώσεις και διασυνδέσεις.
Η ουσία είναι ξεκάθαρη, οι εταιρείες που επενδύουν στην ευημερία των εργαζομένων τους –δίνοντάς τους χρόνο για ζωή και δημιουργικότητα εκτός γραφείου– κερδίζουν πιο αφοσιωμένους, πιο παραγωγικούς και πιο ευτυχισμένους ανθρώπους.