Οι θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του Μονάχου σημαδεύτηκαν από τη σφαγή αθλητών και τρομοκρατών στο Μόναχο, αποτέλεσμα μίας σειράς λαθών και κακών χειρισμών
Το πρωί της 5ης Σεπτεμβρίου 1972, οκτώ μέλη της εξτρεμιστικής ομάδας «Μαύρος Σεπτέμβρης» παραβίασαν την ασφάλεια του Ολυμπιακού Χωριού στο Μόχανο και πήραν ομήρους μέλη της ισραηλινής ομάδας. Οι απαιτήσεις των επιτιθέμενων, μια ψεύτικη διαπραγμάτευση και ένα σχέδιο που ενορχηστρώθηκε από τη γερμανική αστυνομία. Όλα θα τελείωναν 21 ώρες αργότερα σε μια μαζική σφαγή : 11 Ισραηλινοί αθλητές νεκροί, και μαζί τους, οι οκτώ απαγωγείς τους.
Η αμερικανική γκάφα που άνοιξε τον δρόμο
Υπήρχαν οκτώ τρομοκράτες . Όλοι φορούσαν αθλητικά ρούχα και κουβαλούσαν τσάντες γεμάτες με όπλα και εκρηκτικά. Λίγο μετά τις 4:30 το πρωί της 5ης Σεπτεμβρίου, πριν από πενήντα τρία χρόνια, είχαν σκαρφαλώσει τον φράχτη ύψους δύο μέτρων που περιέβαλλε το Ολυμπιακό Χωριό . Έμοιαζαν με άτακτα αγόρια που είχαν περάσει μια νύχτα στην πόλη και επέστρεφαν κρυφά στους κοιτώνες τους. Αυτό σκέφτηκαν μερικοί από τους Αμερικανούς αθλητές και, διασκεδάζοντας, τους βοήθησαν να σκαρφαλώσουν τον φράχτη.
Η ηρωική προσπάθεια του Ισραηλινού προπονητή
Ο 33χρονος Μοσέ Βάινμπεργκ, προπονητής της ισραηλινής ολυμπιακής ομάδας πάλης, αντιλήφθηκε πρώτος ότι κάποιος είχε προσπαθήσει να παραβιάσει την πόρτα του υπνοδωματίου του στο Ολυμπιακό Χωριό του Μονάχου, μια εβδομάδα πριν από την έναρξη των Αγώνων που είχαν χαιρετιστεί ως οι Αγώνες ειρήνης και κατανόησης στη Γερμανία που είχε καταστρέψει την Ευρώπη τρεις δεκαετίες νωρίτερα.
Πάλεψε με μερικούς από αυτούς, σκεπτόμενος «Άραβες», και έβγαλε μια κραυγή συναγερμού. Εννέα Ισραηλινοί αθλητές κατάφεραν να δραπετεύσουν και οκτώ άλλοι βρήκαν καταφύγιο σε άλλα διαμερίσματα στο χωριό. Ένας από τους παλαιστές, ο Yosef Romano, κατάφερε να αποσπάσει ένα όπλο από έναν από τους επιτιθέμενους, αλλά πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε. Αποφασισμένος να υπερασπιστεί τα αγόρια του, ο Βάινμπεργκ προσπάθησε να μαχαιρώσει έναν άλλο τρομοκράτη με ένα κουζινομάχαιρο, αλλά τον πυροβόλησαν. Στη συνέχεια αναγκάστηκε να οδηγήσει τους τρομοκράτες στα άλλα διαμερίσματα της ισραηλινής αντιπροσωπείας .
Βέβαιος για τον θάνατό του σε μία απελπισμένη προσπάθεια είπε στους τρομοκράτες να τον ακολουθήσουν στο διαμέρισμα νούμερο τρία: ήταν ο κοιτώνας για τους παλαιστές και τους αρσιβαρίστες, τα πιο δυνατά μέλη της ισραηλινής ολυμπιακής ομάδας.
Παρατήρησε με αγωνία ότι οι επιτιθέμενοι έβλεπαν το διαμέρισμα νούμερο δύο, σαν να ήταν μολυσμένο. Ήταν· η ομάδα σκοποβολής έμενε εκεί και τους επιτρεπόταν να κρατήσουν τα όπλα και τα πυρομαχικά τους.
Η υποψία του ότι οι τρομοκράτες είχαν ακριβείς πληροφορίες για την ισραηλινή αντιπροσωπεία, αποδείχθηκαν πραγματικές εκ των υστέρων, καθώς ένας από τους επιτιθέμενους είχε εργαστεί στην οργανωτική ομάδα των Ολυμπιακών Αγώνων .
Με τον Βάινμπεργκ τραυματισμένο και κρατούμενο υπό την απειλή όπλου, οι επιτιθέμενοι απήγαγαν εννέα Ισραηλινούς αθλητές : τους αρσιβαρίστες Ze’ev Friedman και David Berger, τον Yakov Springer, κριτή άρσης βαρών, τους παλαιστές Eliezer Halfin και Mark Slavin, τον Yossef Guttfreund, διαιτητή πάλης, τον Kehat Shorr, προπονητή σκοποβολής, τον Andre Spitzer, προπονητή ξιφασκίας, και τον Amitzur Shapira, προπονητή στίβου.
Βέβαιος για το αναπόφευκτο, ο Βάινμπεργκ έκανε μια τελευταία αντίσταση: με μια εύστοχη γροθιά, εξάρθρωσε το σαγόνι ενός από τους τρομοκράτες. Ήταν το τελευταίο πράγμα που έκανε. Τον πυροβόλησαν και τον σκότωσαν.
Ο «Μαύρος Σεπτέμβρης»
Στη συνέχεια, η ομάδα κατέλαβε το κτίριο της ισραηλινής αντιπροσωπείας και κάθισε να περιμένει το αποτέλεσμα των αναπόφευκτων διαπραγματεύσεων. Στις έξι το πρωί, παρουσίασαν τα αιτήματά τους: να επιστρέψουν με ασφάλεια οι όμηροι, απαίτησαν την απελευθέρωση 234 Παλαιστινίων που κρατούνταν σε ισραηλινές φυλακές, καθώς και την απελευθέρωση από τη Γερμανία των Andreas Baader και Ulrike Meinhoff, ιδρυτών της Φράξιας Κόκκινου Στρατού, μιας αντάρτικης ομάδας που αργότερα έγινε γνωστή ως «Συμμορία Baader-Meinhoff». Έθεσαν προθεσμία τριών ωρών. Εάν το τελεσίγραφο , ή τουλάχιστον ένα μέρος του, δεν τηρούνταν, θα σκότωναν τον πρώτο από τους ομήρους.
Ο κόσμος ξύπνησε με δέος. Πώς μπόρεσε να συμβεί κάτι τέτοιο; Πώς μπόρεσε μια τρομοκρατική ομάδα, οπλισμένη με τουφέκια και χειροβομβίδες, να εισβάλει στην ιερή επικράτεια των Ολυμπιακών Αγώνων και, εκτός από το να γκρεμίσει τα θεμέλια που είχαν σφυρηλατήσει οι Έλληνες, οι οποίοι διέκοπταν τους πολέμους τους κάθε τέσσερα χρόνια για να διοργανώσουν τους Θερινούς Αγώνες, να κρατήσει όμηρο μια ολόκληρη ισραηλινή αθλητική ομάδα;
Όταν υπέβαλαν τα αιτήματά τους, η ομάδα αυτοπροσδιορίστηκε ως Μαύρος Σεπτέμβρης . Κανείς δεν τους γνώριζε. Ήταν οκτώ Παλαιστίνιοι φενταγίν, έτοιμοι για όλα, που είχαν ξεκινήσει στον κόσμο από στρατόπεδα προσφύγων στη Συρία, τον Λίβανο και την Ιορδανία.
Ο αρχηγός της ομάδας ήταν ο Λουτίφ Αφίφ, ο οποίος αυτοαποκαλούνταν «Ίσα», που σημαίνει Ιησούς στα αραβικά. Ο Αφίφ είχε τρία αδέρφια που ήταν επίσης μέλη του Μαύρου Σεπτέμβρη: δύο ήταν φυλακισμένοι στο Ισραήλ. Συνοδευόταν από τους Γιουσούφ Ναζάλ, Άχμεντ Χαμίντ, Χαλίντ Τζαβάντ, Άχμεντ Τσικ Θάα, Μοχάμεντ Σαφαντί, Αντνάν Αλ Γκασέι και τον ανιψιό του, Τζαμάλ Αλ Γκασέι. Το όνομα της ομάδας περιείχε μια άλλη ιστορία αίματος και τρόμου.
Ο Μαύρος Σεπτέμβρης ήταν μια παλαιστινιακή τρομοκρατική ομάδα που ιδρύθηκε το 1970, μόλις δύο χρόνια πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου, και η οποία διατηρούσε άμεσες και βαθιές διασυνδέσεις με την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) , με επικεφαλής τότε τον Γιασέρ Αραφάτ . Διατηρούσε επίσης δεσμούς με τη Φατάχ, γνωστή ως Αλ Φατάχ, μια άλλη παλαιστινιακή πολιτική και στρατιωτική οργάνωση.
Το όνομα, Μαύρος Σεπτέμβρης, ήταν επίσης ολοκαίνουργιο από το 1970. Οι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο Μαύρος Σεπτέμβρης δεν ήταν τρομοκρατική οργάνωση αυτή καθαυτή, αλλά μάλλον μια βοηθητική μονάδα της παλαιστινιακής αντίστασης. Αλλά τα μέλη του αρνούνταν πάντα ότι είχαν δεσμούς με τη Φατάχ ή την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO).
Ωστόσο, το 1972, ο Αμπού Νταούντ, ψευδώνυμο του Μοχάμεντ Νταούντ Ουντέχ, του εγκεφάλου της επίθεσης στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου, δήλωσε ότι ο Μαύρος Σεπτέμβρης δεν υπήρχε ως τέτοιος: «Είναι η Φατάχ που ενεργεί με αυτό το όνομα για να μην εμφανίζεται ως ο άμεσος δράστης των επιθέσεών της».
Ο Νταούντ ήταν τόσο ιδεολόγος της επίθεσης στο Μόναχο που, σύμφωνα με διάφορες εκδοχές, ήταν ακόμη και με τους οκτώ τρομοκράτες που ανέβηκαν στον φράχτη του Χωριού, αλλά δεν τον σκαρφάλωσε ο ίδιος και τράπηκε σε φυγή στη μέση της νύχτας.
Οι διαπραγματεύσεις που κατέληξαν σε μακελειό
Οι διαπραγματεύσεις ήταν έντονες, μακρές και εξαντλητικές: οι Γερμανοί έπρεπε να ενημερώσουν την ισραηλινή κυβέρνηση για την απαγωγή και τις αραβικές απαιτήσεις· έπρεπε να περιμένουν να διατάξει η ισραηλινή κυβέρνηση την απελευθέρωση των διακοσίων τριάντα τεσσάρων Παλαιστινίων, εάν το επέλεγε, και μια μακρά δικαστική διαδικασία για την επιβολή αυτών των απελευθερώσεων. Αλλά στις έντεκα και δεκαπέντε το πρωί της Τρίτης 5, το Τελ Αβίβ ανακοίνωσε ότι δεν θα υπήρχε συμφωνία με τους απαγωγείς .
Οι διαπραγματεύσεις αφέθηκαν στη συνέχεια στα χέρια Γερμανών και Αράβων. Ο αρχηγός της αστυνομίας του Μονάχου, Μάνφρεντ Σράιμπερ, ανέλαβε την ευθύνη, ακολουθούμενος από τον υπουργό Εσωτερικών Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ και τον επιθεωρητή του Ολυμπιακού Χωριού, Βάλτερ Τρέγκερ. Στο Βερολίνο, η κρίση είχε πλήξει την ήδη αποδυναμωμένη κυβέρνηση του Καγκελάριου Βίλι Μπραντ, ο οποίος ήταν δήμαρχος της πόλης όταν οι Ρώσοι έχτισαν το Τείχος το 1961. Κάθε βήμα των απαγωγέων, οι οποίοι εμφανίζονταν στα μπαλκόνια των διαμερισμάτων των Ισραηλινών, και των διαπραγματευτών καταγράφηκε, καταγράφηκε, κινηματογραφήθηκε και καταγράφηκε από τον Τύπο, ο οποίος είχε απεριόριστη πρόσβαση στο Χωριό, ειδικά από τον γερμανικό Τύπο, ο οποίος χρησιμοποίησε τις κατοικίες των τοπικών αθλητών ως προνομιακά σημεία θέασης για το δράμα.
Ο Σράιμπερ είπε στους απαγωγείς ότι το Ισραήλ δεν θα διαπραγματευόταν μαζί τους, αλλά ότι το Βερολίνο είχε απελευθερώσει τον Μπάαντερ και τη Μάινχοφ. Αυτό δεν ήταν αλήθεια. Δώδεκα ώρες μετά το ξέσπασμα της τραγωδίας, γύρω στις 4:00 μ.μ., η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή αποφάσισε να αναστείλει τους Αγώνες επ’ αόριστον . Οι τρομοκράτες είχαν σε μεγάλο βαθμό κερδίσει τη μάχη: όλος ο κόσμος γνώριζε πλέον ότι υπήρχε μια «παλαιστινιακή υπόθεση» και το όνομα «Μαύρος Σεπτέμβρης» είχε γίνει διάσημο.
Στη συνέχεια, συνέβησαν δύο γεγονότα που άλλαξαν τα πάντα, οδεύοντας προς την καταστροφή.
Καταρχάς, οι επιτιθέμενοι εγκατέλειψαν το αρχικό τους σχέδιο και απαίτησαν να μεταφερθούν αεροπορικώς στην Αίγυπτο, μαζί με τους ομήρους. Ένας από τους Παλαιστίνιους αντάρτες που κατάφερε να επιβιώσει από την επικείμενη καταστροφή, ο Τζαμάλ Αλ Γκασέι, θα αποκάλυπτε αργότερα ότι το σχέδιο ήταν να ταξιδέψουν σε μια αραβική χώρα με καλές σχέσεις με τη Δύση και να συνεχίσουν εκεί τις διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση Παλαιστινίων κρατουμένων στο Ισραήλ. Στη συνέχεια, θα ερχόταν η απελευθέρωση των ομήρων του Μαύρου Σεπτέμβρη. Το δεύτερο πράγμα που συνέβη ήταν ότι αυτή η αλλαγή σχεδίων έδωσε στους Γερμανούς τη βεβαιότητα ότι θα μπορούσαν να τερματίσουν την απαγωγή και να απελευθερώσουν τους ομήρους.
Οι Γερμανοί διαπραγματευτές προσποιήθηκαν ότι δέχτηκαν τους όρους των τρομοκρατών, υπονοώντας, και πετυχαίνοντας, ότι η Αεροπορική Βάση Φύρστενφελντμπρουκ ήταν καταλληλότερη από το Διεθνές Αεροδρόμιο του Μονάχου για να αναλάβει μια τόσο λεπτή και επικίνδυνη επιχείρηση. Τους ειπώθηκε επίσης ότι ένα Boeing 727 περίμενε ήδη στην κορυφή του κύριου διαδρόμου προσγείωσης στην Αεροπορική Βάση Φύρστενφελντμπρουκ για να τους μεταφέρει στο Κάιρο. Αυτό ήταν αλήθεια, αλλά μόνο εν μέρει. Μέσα στο αεροπλάνο, αντί για τους πιλότους και το πλήρωμα καμπίνας, έξι μεταμφιεσμένοι και ένοπλοι αστυνομικοί είχαν επιβιβαστεί στο Boeing . Οι Γερμανοί διαβεβαίωσαν επίσης τους τρομοκράτες ότι δύο στρατιωτικά ελικόπτερα UH.1H θα ήταν υπεύθυνα για τη μεταφορά όλων, των απαγωγέων και των ομήρων, στην αεροπορική βάση, και ότι ένα τρίτο ελικόπτερο θα ακολουθούσε τα δύο πρώτα με τους διαπραγματευτές επί του σκάφους.
Το πραγματικό σχέδιο ήταν να πειστούν οι δύο ηγέτες των τρομοκρατών, ο «Ίσα» και ο «Τόνι» (Λουτίφ Αφίφ και Γιουσούφ Μαζάλ), να επιθεωρήσουν το αεροπλάνο «σωτήρα». Μόλις επιβιβάζονταν, θα συλλαμβάνονταν από μεταμφιεσμένους αστυνομικούς, ενώ ελεύθεροι σκοπευτές της αστυνομίας θα πυροβολούσαν και θα σκότωναν τους υπόλοιπους αεροπειρατές . Για κάποιο λόγο, οι στρατηγοί πίστευαν ότι το σχέδιο θα λειτουργούσε και ότι οι όμηροι θα διέφυγαν σώοι και αβλαβείς. Υπέθεσαν επίσης ότι οι Παλαιστίνιοι αντάρτες θα πίστευαν κάθε υπόσχεση που είχαν δώσει.
Όλα ήταν μια καταστροφή. Οι τρομοκράτες πάντα δεν εμπιστεύονταν τους Γερμανούς διαπραγματευτές. Ήξεραν ότι θα ήταν πάντα στο στόχαστρο των ελεύθερων σκοπευτών. Αρνήθηκαν μάλιστα να περπατήσουν απροστάτευτοι τα τριακόσια μέτρα ανάμεσα στους κοιτώνες των Ισραηλινών αθλητών στο Χωριό και τα ελικόπτερα που θα τους μετέφεραν στην αεροπορική βάση Fürstenfeldbruck. Η τελική πράξη του δράματος ήταν η έκπληξη: ανεξήγητα, οι ελεύθεροι σκοπευτές που βρίσκονταν στο αεροδρόμιο νόμιζαν ότι υπήρχαν τέσσερις τρομοκράτες, ενώ ήταν οκτώ. Δεύτερον, οι αστυνομικοί μεταμφιεσμένοι σε πλήρωμα του Boeing 727 εγκατέλειψαν την αποστολή και άφησαν το αεροπλάνο άδειο.
Όταν τα δύο ελικόπτερα προσγειώθηκαν στο Φύρστενφελντμπρουκ, οι Παλαιστίνιοι πήραν δύο ακόμη ομήρους: τους δύο πιλότους που τους είχαν φέρει εκεί . Έτσι, παραβίασαν ένα από τα σημεία της συμφωνίας που είχαν καταλήξει με τις αρχές, η οποία όριζε ότι δεν έπρεπε να κρατήσουν Γερμανούς ομήρους. Ο «Ίσα» και ο «Τόνι» επιβιβάστηκαν στο Boeing 727, το βρήκαν άδειο και ήξεραν ότι είχαν εξαπατηθεί: κανείς δεν επρόκειτο ποτέ να τους πάει πουθενά. Βγήκαν και έτρεξαν πίσω στο σημείο προσγείωσης των δύο στρατιωτικών ελικοπτέρων. Ενώ έτρεχαν, ο «Τόνι» τραυματίστηκε στον μηρό από έναν ελεύθερο σκοπευτή και η υπόλοιπη γερμανική αστυνομία άνοιξε πυρ, στα οποία απάντησε αμέσως η ομάδα ανταρτών του Μαύρου Σεπτέμβρη.
Ξέσπασε τότε μια μάχη στην οποία οι όμηροι είχαν τα πάντα να χάσουν : δεμένοι, ακινητοποιημένοι, παγιδευμένοι στα διασταυρούμενα πυρά, ήταν εκτεθειμένοι, ανυπεράσπιστοι και η μοίρα τους σφραγισμένη. Μετά την καταστροφή, οι ερευνητές αποκάλυψαν ένα συγκλονιστικό γεγονός: διαπίστωσαν ότι πολλά από τα σχοινιά που έδεναν τους Ισραηλινούς είχαν δαγκωθεί από τα θύματα σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να απελευθερωθούν.
Ένας από τους τρομοκράτες, πιθανώς ο «Ίσα», ο αρχηγός της ομάδας, πυροβόλησε στη συνέχεια με πολυβόλο τους ομήρους στο ελικόπτερο που ήταν σταθμευμένο στον ανατολικό τομέα της βάσης. Πέταξε επίσης μια χειροβομβίδα που έβαλε φωτιά και κατέστρεψε το αεροσκάφος. Στη συνέχεια έπεσε γεμάτος σφαίρες στο γρασίδι στο πλάι του διαδρόμου προσγείωσης. Μέχρι τότε, άλλα μέλη του Μαύρου Σεπτέμβρη, συμπεριλαμβανομένου του Χαλίλ Τζαβάντ, είχαν ήδη πέσει θύματα των Γερμανών ελεύθερων σκοπευτών.
Μέχρι τη 1:30 π.μ. στις 6 Σεπτεμβρίου, η επιχείρηση διάσωσης είχε σκοτώσει έντεκα Ισραηλινούς αθλητές, καθώς και πέντε από τους οκτώ αεροπειρατές και έναν Γερμανό αστυνομικό . Τρεις τρομοκράτες είχαν συλληφθεί.
Στις 7 Σεπτεμβρίου, η ισραηλινή ολυμπιακή ομάδα αποχώρησε από τους Αγώνες, οι διεξήχθησαν. Η ολυμπιακή σημαία κυμάτισε μεσίστια, μαζί με τις σημαίες όλων των εθνών, εκτός από τις αραβικές χώρες, οι οποίες απαίτησαν οι σημαίες τους να παραμείνουν κυματιστές σε πλήρες ύψος, επειδή, όπως ισχυρίστηκαν, διαφορετικά θα συνιστούσε συνθηκολόγηση με το Ισραήλ. Η αιγυπτιακή αντιπροσωπεία αποχώρησε επίσης από τους Αγώνες, φοβούμενη αντίποινα επειδή οι αεροπειρατές την χαρακτήρισαν ως «φιλική χώρα».
Οι πέντε νεκροί τρομοκράτες στάλθηκαν στη Λιβύη, υπό την κυβέρνηση του Καντάφι. Έγιναν δεκτοί ως ήρωες και θάφτηκαν με στρατιωτικές τιμές. Στις 29 Οκτωβρίου, ένα γερμανικό αεροπλάνο της Lufthansa δέχθηκε αεροπειρατεία από Άραβες τρομοκράτες που απαιτούσαν την απελευθέρωση των τριών μελών του Μαύρου Σεπτέμβρη που είχαν συλληφθεί για τη σφαγή του Μονάχου. Η Γερμανία τους απελευθέρωσε αμέσως.
Η «Επιχείρηση Οργή του Θεού» του Ισραήλ
Το Ισραήλ αποφάσισε να «σκοτώσει όπου βρίσκονταν» τα έντεκα μέλη του Μαύρου Σεπτέμβρη και του Μετώπου Απελευθέρωσης της Παλαιστίνης που είχαν σχεδιάσει, οργανώσει και υποστηρίξει τη σφαγή των αθλητών του στο Μόναχο. Το σχέδιο έγινε γνωστό ως «Επιχείρηση Οργή του Θεού». Χρειάστηκαν επτά χρόνια για να εκτελεστεί και αυτοί οι θάνατοι οδήγησαν σε περισσότερες τρομοκρατικές ενέργειες, περισσότερη εκδίκηση και περισσότερες δολοφονίες.
Ο μόνος που γλίτωσε τον θάνατο στα χέρια των Ισραηλινών ήταν ο εγκέφαλος της επίθεσης. Ο Mohammed Daoud Oudeh, γνωστός και ως «Abu Daoud», ο οποίος τράπηκε σε φυγή στο σκοτάδι και πέθανε στις 3 Ιουλίου 2010, σε ηλικία εβδομήντα δύο ετών, στο νοσοκομείο Al-Andalus στη Δαμασκό της Συρίας. Υπέφερε από νεφρική ανεπάρκεια.