Αν πιάσει κανείς το νήμα της ελληνικής βιομηχανίας παιχνιδιών, βρίσκει μια διαδρομή γεμάτη ελέγχους και κανονισμούς – όχι πάντα σταθερούς, συχνά αλλάζουν ή γίνονται αυστηρότεροι. Εξακολουθεί να υπάρχει η παλιά, πιο «χειροποίητη» πλευρά, όμως πλέον το φάσμα έχει μεγαλώσει: κάπου ανάμεσα σε ψηφιακά projects, επιτραπέζια και εκείνα τα εκπαιδευτικά videogames, οι εταιρίες βρίσκονται διαρκώς υπό πίεση να καλύψουν κενά, να προσαρμοστούν σε αυτό που απαιτεί η νομοθεσία – αρκετά συχνά, η έμφαση πέφτει στην προστασία των πιο ευάλωτων, δηλαδή των ανηλίκων.
Και δεν πρόκειται μόνο για παραδοσιακά προϊόντα· το πλαίσιο «αγγίζει» τόσο αυτό που πιάνεις με το χέρι, όσο και το άυλο, το διαδικτυακό. Οι έλεγχοι φαίνεται να γίνονται πιο τακτικοί – ίσως σε βαθμό που κάποιοι να δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν – καθώς αρμόδιοι φορείς κινούνται με βάση ευρωπαϊκές οδηγίες, αλλά και εθνικές επιλογές που μεταβάλλονται με τον καιρό. Περί συμμόρφωσης, ασφάλειας και καινοτομίας, όλα αυτά ακούγονται σαν βασικά στηρίγματα για το αν η ελληνική αγορά βρίσκει τελικά το βήμα της απέναντι στον ανταγωνισμό, εντός και εκτός της χώρας.
Ρυθμιστικό πλαίσιο και βασικές απαιτήσεις
Δεν νομίζω ότι υπάρχει σήμερα εταιρία παιχνιδιών στην Ελλάδα που να αγνοεί την Οδηγία 2009/48/ΕΚ – τουλάχιστον όχι χωρίς ρίσκο. Αυτή – μαζί με την Κοινή Υπουργική Απόφαση 3669/942/2011 – διαμορφώνει το απαραίτητο νομικό πλαίσιο. Προβλέπει, μάλλον αυστηρά, την ύπαρξη τεχνικού φακέλου, δήλωση συμμόρφωσης αλλά και το περιβόητο CE. Αν μη τι άλλο, αυτά χρειάζονται για μια δεκαετία τουλάχιστον, μήπως ζητηθούν από κάποιον ελεγκτή μετά από χρόνια.
Ταυτόχρονα, οι οδηγίες χρήσης στην ελληνική γλώσσα είναι απαραίτητες – κάτι που φαίνεται αυτονόητο, αλλά κάθε τόσο, ξεχνιέται. Η συνεργασία με τους ελεγκτικούς φορείς θεωρείται πλέον κανόνας, ιδιαίτερα όταν προκύψει παράπονο ή κάτι πάει στραβά από άποψη ασφάλειας. Και, ας το πούμε, το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα είναι εκεί σαν ακόμα ένα εργαλείο: υποβοηθά τη ματιά του κράτους στην αγορά – ίσως όχι πάντα τέλεια, αλλά αυτό είναι άλλη συζήτηση.
Ψηφιακή εποχή και νέες πρακτικές συμμόρφωσης
Σήμερα, τα ψηφιακά παιχνίδια φέρνουν άλλα δεδομένα στο τραπέζι. Η αγορά αυτή «τρέχει» με ταχύτητα που ζαλίζει – σε έσοδα ίσως να φτάνουν τα 160 εκατ. ευρώ ετησίως (αν δεχτούμε τις εκτιμήσεις των τελευταίων ετών). Κι αυτό σημαίνει πως όποιος εμπλέκεται σε δημιουργία ή εμπορία videogames, βάζει στη ζυγαριά το ζήτημα της ασφάλειας περιεχομένου αλλά και της διαχείρισης προσωπικών δεδομένων.
Πλατφόρμες με online παιχνίδια ή υπηρεσίες τυχερών παιχνιδιών, όπως το https://elabet.gr/gr Elabet, που δραστηριοποιείται σε online casino και sports betting στην Ελλάδα, ακολουθούν ειδικές ρυθμίσεις που ορίζονται από την Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων. Πιο γενικά, στα videogames γίνεται σαφές πως απαιτείται διαρκής βελτίωση στους γονικούς ελέγχους και θέματα ψηφιακής ασφάλειας – μέτωπο ανοιχτό, θα έλεγα. Ακόμη και αν είναι αυτονόητο για κάποιους, η ενημέρωση προς γονείς, εκπαιδευτικούς ή και επαγγελματίες της αγοράς, συχνά μένει πίσω. Αυτό παραμένει κάτι που, υποτίθεται, πρέπει να αλλάξει.
Εποπτεία, έλεγχοι και διαχείριση κινδύνου
Στα της εποπτείας – το πράγμα λειτουργεί με ελέγχους που άλλοτε είναι τυχαίοι, άλλοτε στοχευμένοι πάνω σε υποψίες ή προηγούμενα συμβάντα. Λένε πως μέσα στο 2023 έγιναν πάνω από 700 τέτοιοι έλεγχοι σε επιχειρήσεις παιχνιδιών, στοιχείο που αναφέρει η ΕΛΙΝΥΑΕ. Βρέθηκαν και κάποια προϊόντα που αποσύρθηκαν, κυρίως για ελλιπή τεχνικά στοιχεία ή θέματα στη σήμανση. Ίσως όχι κάτι πρωτοφανές, αλλά φανερώνει ότι το σύστημα ελέγχου ενεργοποιείται όταν είναι ανάγκη. Στην πλευρά των εισαγωγέων και διανομέων, περιμένει κανείς άμεση διαχείριση τυχόν κινδύνων και – όπου απαιτείται – ανακλήσεις.
Η ταχύτητα μετράει, αν θέλει κανείς να συζητάει για υπευθυνότητα. Όσον αφορά όμως τα online περιβάλλοντα, το ενδιαφέρον έχει στραφεί τελευταία στα αυτόματα συστήματα διαχείρισης ρίσκου, όπως και στους ελέγχους πρόσβασης για ανηλίκους. Αυτά αποτελούν ακόμη μία προσπάθεια να υιοθετούνται διεθνή πρότυπα, αν και, ανάλογα με την εξέλιξη της τεχνολογίας, όλα αυτά μοιάζουν συνεχώς ατελή ή προσωρινά.
Προκλήσεις και εξέλιξη του πλαισίου
Ένα πράγμα που ίσως συζητείται λιγότερο είναι το πόσο ανομοιογενής έχει γίνει ο χώρος – το πλήθος των διαφορετικών ειδών και μοντέλων, με αποτέλεσμα διαρκείς προκλήσεις προς τους φορείς και τις ίδιες τις εταιρίες. Όλο και πιο συχνά εμφανίζεται η ανάγκη εκπαίδευσης στελεχών ή παρακολούθησης νέων τεχνικών και νομικών εξελίξεων – η ενημέρωση, δηλαδή, παίζει σημαντικό ρόλο στην ανταγωνιστικότητα. Αλλά και η συμμόρφωση χρειάζεται να προχωρά πέρα από νομικές απαιτήσεις: μιλάμε για διαφάνεια, υπεύθυνη εμπορία και την προσαρμογή στα διεθνή στάνταρ, ειδικά με τόσες ταχύτατα εξελισσόμενες ψηφιακές εφαρμογές.
Παρά την υψηλή κρατική εποπτεία, φαίνεται ότι το μέλλον μάλλον θα περάσει και μέσα από αρκετή αυτορρύθμιση και ενσωμάτωση πρακτικών που σχετίζονται με ενημέρωση ή εκπαιδευτικού χαρακτήρα χρήσεις των παιχνιδιών – κάπως έτσι το δείχνει και μια πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας του 2023, αν και δεν έχουν συμφωνήσει όλοι πλήρως με τα συμπεράσματά της.
Σημασία της υπεύθυνης στάσης και προστασίας καταναλωτή
Κοιτώντας το σύνολο, ένα ολοκληρωμένο εποπτικό πλαίσιο ίσως βοηθά να διατηρούνται στοιχειώδεις ισορροπίες – από τη μία στη νομιμότητα, από την άλλη στην ασφάλεια του καταναλωτή. Ό,τι και αν πει κανείς, στον κλάδο των παιχνιδιών, αναγκαία είναι μια κάποια επαγρύπνηση, ειδικά τώρα που παρατυπίες μπορούν να ξεφύγουν πολύ εύκολα, ιδίως σε ό,τι αφορά ευάλωτες ομάδες ή ανηλίκους. Θα ήταν δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να μιλήσει κανείς για ουσιαστική ανάπτυξη της αγοράς χωρίς τη συνεργασία – έστω και όχι πάντα αρμονική – μεταξύ επιχειρήσεων, κράτους, γονέων και παικτών. Ασφάλεια, διαφάνεια, εμπιστοσύνη· στο τέλος όλα συγκλίνουν εκεί, είτε το θέλουμε είτε όχι.