Από τα μεσάνυχτα ώρα Ουάσιγκτον (07:00 ώρα Ελλάδας) η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ βρίσκεται επίσημα σε shutdown, έπειτα από την αποτυχία Ρεπουμπλικανών και Δημοκρατικών να καταλήξουν σε συμβιβασμό.
Με το shutdown που ξεκίνησε, εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι τίθενται σε άδεια άνευ αποδοχών και πολλά κυβερνητικά προγράμματα και υπηρεσίες αναστέλλονται.
Η διακοπή λειτουργίας ακολουθεί την αδυναμία της ελεγχόμενης από τους Ρεπουμπλικανούς Γερουσίας να εγκρίνει νομοσχέδιο δαπανών, το οποίο απαιτούσε και τις ψήφους τουλάχιστον επτά Δημοκρατικών. Οι τελευταίοι ζητούν επέκταση των ενισχυμένων επιδοτήσεων για την υγειονομική ασφάλιση (Affordable Care Act), ενώ οι Ρεπουμπλικάνοι προωθούν προσωρινή παράταση χρηματοδότησης επτά εβδομάδων.
Το πρώτο shutdown μετά το 2018
Πρόκειται για το πρώτο shutdown από το 2018, που οδηγεί σε υποχρεωτική άδεια τους μη απαραίτητους εργαζόμενους.
Τι θα γίνει με τους εργαζόμενους και τις υπηρεσίες
Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (CBO) εκτιμά ότι περίπου 750.000 δημόσιοι υπάλληλοι θα τεθούν σε άδεια άνευ αποδοχών. Η FAA έχει προειδοποιήσει πως πάνω από 11.000 υπάλληλοι –περίπου το 1/4 του προσωπικού– θα τεθούν σε προσωρινή άδεια, ενώ ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας και άλλοι αξιωματούχοι ασφαλείας θα συνεχίσουν να εργάζονται αμισθί έως τη λήξη του shutdown.
Η πολιτική αντιπαράθεση
Λίγο μετά την έναρξη, ο Λευκός Οίκος της κυβέρνησης Ντόναλντ Τραμπ επέρριψε ευθύνες στους Δημοκρατικούς. Ο Τραμπ έχει απειλήσει με μαζικές απολύσεις ομοσπονδιακών υπαλλήλων, υποστηρίζοντας ότι «θα είναι Δημοκρατικοί», ενώ επιχειρεί να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά την κρίση, ισχυριζόμενος ψευδώς ότι οι Δημοκρατικοί επιδιώκουν δωρεάν υγειονομική περίθαλψη για «παράνομους μετανάστες». Οι Δημοκρατικοί πιέζουν για βελτίωση της κρατικής βοήθειας στην προσιτή υγειονομική περίθαλψη, χωρίς επέκταση σε παράτυπους μετανάστες. Οι Ρεπουμπλικάνοι αντιτείνουν ότι οι αντίπαλοί τους θέτουν σε δεύτερη μοίρα τα συμφέροντα των πολιτών για μια δημόσια σύγκρουση με τον πρόεδρο.
Τι ακολουθεί
Οι γερουσιαστές αποχώρησαν από το Καπιτώλιο σε κλίμα αβεβαιότητας για τη διάρκεια του λουκέτου. Η Γερουσία είναι έτοιμη να ξαναφέρει προς ψήφιση το ίδιο σχέδιο χρηματοδότησης σε καθημερινή βάση, ώσπου να μετακινηθούν αρκετοί Δημοκρατικοί και να επανεκκινήσει η κυβέρνηση.
Τι σημαίνει πρακτικά το shutdown
Η χρηματοδότηση πολλών ομοσπονδιακών υπηρεσιών εγκρίνεται σε κάθε οικονομικό έτος που ξεκινά την 1η Οκτωβρίου. Αν το Κογκρέσο δεν ψηφίσει προϋπολογισμό ή έστω βραχυπρόθεσμη παράταση, οι Υπηρεσίες αναστέλλουν λειτουργίες και οι «μη απαραίτητοι» υπάλληλοι τίθενται σε προσωρινή άδεια.
Οι μεταναστευτικές αρχές, ο έλεγχος εναέριας κυκλοφορίας, οι Ένοπλες Δυνάμεις, οι υπηρεσίες κοινωνικής ασφάλισης και οι φορείς επιβολής του νόμου συνεχίζουν να λειτουργούν. Ωστόσο, αν η μισθοδοσία καθυστερήσει λόγω παράτασης, ενδέχεται να υπάρξουν ελλείψεις προσωπικού και καθυστερήσεις, π.χ. στα αεροδρόμια.
Τα πολιτιστικά ιδρύματα που θεωρούνται μη απαραίτητα, όπως τα εθνικά πάρκα και τα μουσεία, πλήττονται άμεσα με μεγάλες περικοπές προσωπικού. Το Smithsonian έχει δηλώσει ότι διαθέτει χρηματοδότηση μόνο για μία εβδομάδα λειτουργίας.
Ιστορικό: 15ο shutdown σε 45 χρόνια
Από το 1980 έχουν καταγραφεί 14 shutdowns. Το τελευταίο, τον Δεκέμβριο 2018, διήρκεσε 35 ημέρες – το μεγαλύτερο στην ιστορία – και έληξε τον Ιανουάριο 2019. Στην πρώτη θητεία του Τραμπ σημειώθηκαν τρία shutdowns, συμπεριλαμβανομένου εκείνου που προκλήθηκε από διαφωνίες για τη χρηματοδότηση του τείχους στα σύνορα με το Μεξικό.
Οι συνέπειες τότε ήταν εμφανείς: επιχειρήσεις ανέφεραν επιβράδυνση, ορισμένες προχώρησαν σε απολύσεις, δεκάδες χιλιάδες ακροάσεις μετανάστευσης ακυρώθηκαν και πολλοί κυβερνητικοί εργολάβοι δυσκολεύτηκαν να καλύψουν λογαριασμούς. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις υπέστησαν καθυστερήσεις δανείων, ανεστάλησαν επιθεωρήσεις τροφίμων και φοιτητές άργησαν να λάβουν φορολογικά έγγραφα για υποτροφίες. Παρά ταύτα, Κοινωνική Ασφάλιση και Medicare συνέχισαν κανονικά.
Οικονομικός αντίκτυπος
Ένα σύντομο shutdown δεν επιφέρει συνήθως τεράστιο πλήγμα, καθώς οι ομοσπονδιακοί εργαζόμενοι πληρώνονται αναδρομικά. Αν όμως παραταθεί, ενισχύεται η αβεβαιότητα για τον ρόλο του κράτους και ο αντίκτυπος εξαπλώνεται σε προγράμματα που χρηματοδοτεί η κυβέρνηση.
Το shutdown 2018–2019 προκάλεσε απώλεια 3 δισ. δολαρίων στο ΑΕΠ που δεν ανακτήθηκε, ενώ τα μειωμένα φορολογικά έσοδα κόστισαν επιπλέον 2 δισ. δολάρια. Εκτιμάται ότι ένα πανκυβερνητικό shutdown μειώνει άμεσα την ανάπτυξη κατά περίπου 0,15 ποσοστιαίες μονάδες ανά εβδομάδα (περίπου 0,2% ανά εβδομάδα μαζί με τις επιπτώσεις στον ιδιωτικό τομέα).