Το μέγα ερώτημα δεν είναι ποιοι θέλουν αλλά ποιοι δεν θέλουν να υλοποιηθεί η ηλεκτρική διασύνδεση Αθήνας και Λευκωσίας και το κερδίζουν από μια τέτοια εξέλιξη
Μια σοφή παροιμία λέει ότι «όποιος δεν θέλει να ζυμώσει, δέκα μέρες κοσκινίζει». Το περιβόητο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας και Κύπρου το οποίο «διαφημίστηκε» αρκετά τα προηγούμενα χρόνια βρίσκεται ένα βήμα πριν την οριστική εγκατάλειψή του γεγονός που θα προκαλέσει σεισμικές δονήσεις σε μια ευαίσθητη περιοχή που συνδέεται άμεσα με τις εξελίξεις τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου.
Εδώ που έφτασαν τα πράγματα με την οικονομοτεχνική εμπλοκή του έργου είναι να απορεί κανείς για το ποιοι επιθυμούν την υλοποίησή του και ποιοι κάνουν ό,τι μπορούν για να παραπεμφθεί στις καλένδες…
Ποιοι αντιδρούν ή δημιουργούν εμπόδια
- Η Τουρκία
Πρώτη και καλύτερη η Άγκυρα έχει εκφράσει έντονες αντιρρήσεις στο έργο, υποστηρίζοντας ότι παραβιάζονται δικαιώματα σε θαλάσσιες ζώνες που θεωρεί υπό την αρμοδιότητά της. Έχουν υπάρξει προειδοποιήσεις από τη διπλωματία της ότι «τέτοια τετελεσμένα δεν θα γίνουν αποδεκτά».
- Μέρος της κυβέρνησης της Κύπρου / Κυπριακές αρχές
Ο Υπουργός Οικονομικών της Κύπρου, Μάκης Κεραυνός, έχει εκφράσει αμφιβολίες για την οικονομική βιωσιμότητα του έργου υπό τους τρέχοντες όρους. Το αίτημα να πραγματοποιηθούν πρώτα οι απαραίτητες μελέτες (π.χ. χάρτες πυθμένα ‒ seabed surveys) πριν δεσμευτεί η χρηματοδότηση.
Επίσης υπάρχει διχογνωμία εντός των κυπριακών φορέων: Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Κύπρου (RAEK / CERA) έχει εγκρίνει κάποιες αποφάσεις, αλλά άλλες υπηρεσίες ή υπουργεία δείχνουν επιφυλάξεις ή καθυστερούν.
- Ιδιωτικά συμφέροντα στην Κύπρο
Αναφέρονται αόριστα – χωρίς να κατονομάζονται – επιχειρηματίες του χώρου των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο και που πιθανόν βλέπουν το καλώδιο ως ανταγωνιστικό προς δικές τους επενδύσεις ή καταναλωτικές ροές. Διάφορα λόμπι παραδοσιακής ενέργειας στην Κύπρο, εταιρείες που παράγουν ή εμπορεύονται ηλεκτρισμό από πετρέλαιο ή φυσικό αέριο χάνουν κέρδη φέρονται να ασκούν ισχυρές πιέσεις προκειμένου είτε να καθυστερήσουν, είτε να ματαιώσουν το έργο με το πρόσχημα ότι η διασύνδεση μειώνει τη ζήτηση για τοπική παραγωγή. Πολλές από αυτές τις εταιρείες συνδέονται με παλιές άδειες και κρατικά συμβόλαια, οπότε φοβούνται απώλεια ελέγχου. Αφήστε που όπως σημειώνουν αρκετοί οικονομικοί αναλυτές με τη διασύνδεση, η Κύπρος θα αναγκαστεί να μειώσει την τιμή του ρεύματος, που σήμερα είναι από τις υψηλότερες στην ΕΕ.
Στη δημόσια συζήτηση η συζήτηση πάει σε άλλο επίπεδο και επισήμως προβάλλεται το επιχείρημα ότι η Κύπρος θα επιβαρυνθεί χρηματικά αν το έργο δεν έχει ξεκάθαρη οικονομική απόδοση, ή να υπάρξει ρίσκο.
Προβάλλονται διαφωνίες αναφορικά με τις προϋποθέσεις αποπληρωμής κόστους, τη μεθοδολογία εσόδων (revenue methodology), τη χρονική περίοδο απόδοσης της επένδυσης κ.ά. που δημιουργούν αντιδράσεις όταν δεν συμφωνούνται.
Διαφωνίες ως προς το πότε θα αρχίσει η ανάκτηση του κόστους (π.χ. από το 2025 ή το 2030) και ποιό είναι το ύψος της συνεισφοράς της Κύπρου.
Τα παραπάνω βέβαια ήταν γνωστά εξ αρχής όταν έγιναν οι πρώτες συμφωνίες και δεν μπορεί κανείς να πει ότι έπεσε ξαφνικά από τα σύννεφα με το κόστος του έργου.
Ούτε μπορεί εύκολα να γίνει πιστευτό ότι η όλη διαφωνία είναι για τα πρώτα 25 εκατομμύρια που πρέπει να πέσουν στο έργο.
Ποιοι ωφελούνται από το έργο
- Κυβερνήσεις Ελλάδας και Κύπρου (ιδίως το Υπουργείο Ενέργειας Ελλάδας & ΑΔΜΗΕ)
Ενισχύουν τη γεωπολιτική επιρροή της Ελλάδας και της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Ελλάδα αποκτά ρόλο ενεργειακού κόμβου (hub) μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής. Η Κύπρος διασφαλίζει ενεργειακή ασφάλεια, δηλαδή δεν θα εξαρτάται πλήρως από τα δικά της, περιορισμένα ηλεκτρικά δίκτυα. Ο ΑΔΜΗΕ (IPTO) κερδίζει τεράστια τεχνική και οικονομική αναβάθμιση ως διαχειριστής.
- Ευρωπαϊκή Ένωση
Το έργο έχει χαρακτηριστεί “Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος” (PCI), που εντάσσεται στη στρατηγική ενεργειακής ανεξαρτησίας από Ρωσία και τρίτες χώρες. Ενισχύει τη διασύνδεση ΕΕ–Ανατολικής Μεσογείου. Η Κομισιόν έχει χρηματοδοτήσει με πάνω από 650 εκατ. ευρώ το έργο.
Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι το σίριαλ με το καλώδιο είναι ένα θρίλερ με πολύ μεγάλη πλοκή και έντονο οικονομικό παρασκήνιο.