Το σχέδιο 20 σημείων του Tραμπ αναγκάζει τους περιφερειακούς αντιπάλους να αφήσουν στην άκρη τις διαφορές και να συνεργαστούν μετά από χρόνια ανταγωνισμού
Εάν ο πόλεμος στη Γάζα είχε δραματικές συνέπειες σε όλη τη Μέση Ανατολή, ανατρέποντας μακροχρόνιες υποθέσεις, επαναπροσδιορίζοντας τον γεωπολιτικό χάρτη και προκαλώντας μαζικές αλλαγές στην κοινή γνώμη, οποιαδήποτε διαρκής ειρήνη είναι πιθανό να έχει εξίσου σημαντικές επιπτώσεις. Κάποιοι συνιστούν προσοχή.
«Έχουν περάσει λιγότερες από 10 ημέρες και βλέπουμε πολλαπλές παραβιάσεις της εκεχειρίας από το Ισραήλ και τη Χαμάς. Νομίζω ότι μετά από τέτοια αιματοχυσία και καταστροφή θα χρειαστεί λίγος χρόνος για να κινηθούμε προς οποιαδήποτε θετική κατεύθυνση», λέει ο Μχαϊμάρ Αμπουσάντα, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Al-Aζάρ της Γάζας, ο οποίος βρίσκεται τώρα στο Κάιρο. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο τελείωσε ο πόλεμος έχει ήδη σημαντικό αντίκτυπο στην πολιτική της περιοχής.
Οι προσπάθειες αντιμετώπισης του σχεδίου «Ριβιέρα» του Tραμπ για τη Γάζα νωρίτερα φέτος έφεραν τις περιφερειακές δυνάμεις κοντά με έναν νέο τρόπο. Η προσπάθεια αυτή έχει πλέον ανεβάσει ταχύτητα. Η ταχεία εφαρμογή του νέου σχεδίου 20 σημείων του Τραμπ αναγκάζει τους αντιπάλους να αφήσουν στην άκρη τις διαφορές τους και να συνεργαστούν πολύ στενά υπό σημαντική πίεση, μετά από χρόνια ανταγωνισμού σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Η επίτευξη συμφωνίας για την πρώτη φάση του σχεδίου εξαρτιόταν από την πίεση των ΗΠΑ στο Ισραήλ, αλλά και από το Κατάρ και την Τουρκία που στηρίζονταν σε μεγάλο βαθμό στη Χαμάς. Το Κατάρ βρίσκεται πλέον σταθερά κοντά στον Τραμπ, αλλά το ίδιο ισχύει και για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον βετεράνο ηγέτη της Τουρκίας, ο οποίος επαινέθηκε από τον πρόεδρο των ΗΠΑ στην βιαστικά οργανωμένη Σύνοδο Κορυφής της περασμένης εβδομάδας στο Σαρμ ελ Σεΐχ, το αιγυπτιακό θέρετρο, ως «σκληρό καρύδι» αλλά και ως «φίλο». Αυτή δεν ήταν πάντα η άποψη του ευμετάβλητου προέδρου των ΗΠΑ και δεν είναι μια άποψη που συμμερίζεται ο ηγεμόνας της Αιγύπτου, Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, ο οποίος ήταν συνδιοργανωτής στη Σύνοδο Κορυφής.
Το ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ αφορά μόνο τη διατήρηση της ενότητας, αλλά μπορεί να διαλυθεί από δύο ανεπίλυτα ζητήματα. Ωστόσο, και εδώ, υπήρξε μια μετατόπιση. Η Τουρκία, η Αίγυπτος και ενδεχομένως η Ιορδανία θεωρούνται οι πιο πιθανοί υποψήφιοι για να προσφέρουν τους στρατιώτες τους για τη νέα διεθνή δύναμη σταθεροποίησης για τη Γάζα. Τόσο για την Τουρκία όσο και για την Αίγυπτο αυτό προσφέρει ευκαιρίες αλλά και κινδύνους. Θα επιδιώξουν να ελαχιστοποιήσουν τις τριβές, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.
Οι πιο προσεκτικοί παρατηρητές εντόπισαν κι άλλες λεπτομέρειες από τη σύνοδο κορυφής που υποδηλώνουν μεγαλύτερες πιθανές αλλαγές.
Μεταξύ των ηγετών στο Σαρμ ελ Σέιχ ήταν ο πρωθυπουργός του Ιράκ, Μοχάμεντ Σία αλ-Σουντάνι, ο οποίος αντιμετωπίζει μια δύσκολη μάχη για να κερδίσει μια δεύτερη θητεία στις εκλογές σε λιγότερο από ένα μήνα. Πόζαρε για μια φωτογραφία με τον αντίχειρα ψηλά με τον Τραμπ και περιέγραψε τον Τόνι Μπλερ – την επιλογή του προέδρου των ΗΠΑ για ηγετικό ρόλο στο «συμβούλιο ειρήνης», ένα σώμα Παλαιστινίων τεχνοκρατών που πρόκειται να συσταθεί για να διοικήσει τη Γάζα βάσει του σχεδίου των 20 σημείων – ως «μεγάλο φίλο του Ιράκ». Αυτό επίσης μπορεί να προκαλέσει κάποια ανησυχία στην περιοχή, αλλά και πιο μακριά.
Το Ιράκ αποτελεί μέρος της σφαίρας επιρροής του Ιράν από την εποχή του πολέμου του 2003, αλλά αυτό θα μπορούσε να αρχίσει να αλλάζει τώρα, δήλωσε ο Mάικλ Νάιτς, επικεφαλής έρευνας στην παγκόσμια συμβουλευτική Horizon Engage και μακροχρόνιος αναλυτής για το Ιράκ. «Μπορείτε να δείτε το Ιράκ να έλκεται τώρα προς την αραβική τροχιά και αυτή είναι μια σημαντική αλλαγή», τονίζει ο Νάιτς, προσθέτοντας ότι κατάλαβε ότι η Βαγδάτη σκεφτόταν ακόμη και να συνεισφέρει στρατεύματα στη σχεδιαζόμενη διεθνή δύναμη σταθεροποίησης στη Γάζα.
Μια τέτοια κίνηση θα εξόργιζε την Τεχεράνη, αλλά η εκεχειρία αφήνει την ηγεσία του Ιράν να αντιμετωπίσει μια ζοφερή πραγματικότητα μετά από 24 μήνες σύγκρουσης. Ο σύντομος πόλεμος του Ιράν με το Ισραήλ κατέστησε βάναυσα σαφείς τις δικές του στρατιωτικές αδυναμίες. Το εξαιρετικά δαπανηρό πυρηνικό του πρόγραμμα αναμφίβολα έχει υποστεί ζημιά, ακόμη και αν δεν γνωρίζουμε πόσο. Οι κυρώσεις από την Ευρώπη, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ έχουν επιβληθεί εκ νέου.
Επιπλέον, η εκεχειρία σφραγίζει την κατάρρευση του συνασπισμού μαχητικών ομάδων ποικίλης ικανότητας, αυτονομίας και δέσμευσης που ήταν κεντρικό στοιχείο της στρατηγικής της Τεχεράνης για «προηγμένη άμυνα». Η Χεζμπολάχ αποτελεί σκιά του παλιού της εαυτού στον Λίβανο και αντιμετωπίζει ένα αβέβαιο μέλλον, συμπεριλαμβανομένου του πιθανού αφοπλισμού. Το φιλικό καθεστώς Άσαντ στη Συρία δεν υπάρχει πια. Η Χαμάς μόλις σταμάτησε να πολεμά και ενδέχεται επίσης να αναγκαστεί να εγκαταλείψει όλα τα όπλα της που θα μπορούσαν να απειλήσουν το Ισραήλ.
«Η εκεχειρία θα μπορούσε να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη ολοκλήρωσης στην περιοχή. Θα ανοίξει ξανά όλες τις συζητήσεις για τις σημαντικές χερσαίες συνδέσεις από τον Κόλπο μέχρι τη Μεσόγειο, καθώς και την ευρύτερη συζήτηση για την [διπλωματική και οικονομική] ομαλοποίηση του Ισραήλ», δήλωσε ο Νάιτς.
Προς το παρόν, κάθε ηγέτης στην περιοχή γνωρίζει καλά την οργή του κοινού για τον πόλεμο στη Γάζα, ο οποίος έχει καταστραφεί από μια ισραηλινή επίθεση που έχει σκοτώσει 68.000 ανθρώπους. Αλλά η εκεχειρία σημαίνει ότι μια συζήτηση για την επέκταση των Συμφωνιών του Αβραάμ, των συμφωνιών ομαλοποίησης που συμφωνήθηκαν πριν από πέντε χρόνια από τέσσερα αραβικά κράτη, είναι πλέον θεωρητικά εφικτή, αν και εδώ το ζήτημα ενός μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους διαφαίνεται σημαντικό.
«Ο Τραμπ έχει πει ότι η συμφωνία στην οποία μεσολάβησε υπερβαίνει κατά πολύ τη Γάζα και αναφερόταν στην ομαλοποίηση με το Ισραήλ, πιθανώς με τη Σαουδική Αραβία και πιθανώς και με την Ινδονησία, ίσως και με άλλους. Αυτό θα συμβεί κάποια στιγμή», δήλωσε ο καθηγητής πολιτικών επιστημών, Αμπουσάντα.