Η νεαρή γυναίκα καταδικάστηκε σε θάνατο για τη δολοφονία του κακοποιητικού συζύγου της και προσπαθεί να συγκεντρώσει 10 δισ. τομάν για να σώσει τη ζωή της
Η Γκόλι Κούχκαν, μια 25χρονη γυναίκα που παντρεύτηκε σε ηλικία 12 ετών και καταδικάστηκε για τη δολοφονία του συζύγου της, κινδυνεύει να εκτελεστεί αν δεν καταφέρει να συγκεντρώσει 10 δισεκατομμύρια τομάν (περίπου 90.000 ευρώ) έως τον Δεκέμβριο.
Η Κούχκαν κρατείται στην πτέρυγα των θανατοποινιτών στην κεντρική φυλακή του Γοργκάν, στo βόρειο Ιραν, τα τελευταία επτά χρόνια.
Ήταν 18 ετών όταν συνελήφθη για τον θάνατο του συζύγου της, τον Μάιο του 2018, και καταδικάστηκε σε κισάς – «ανταπόδοση με το ίδιο μέτρο» – δηλαδή εκτέλεση δι’ απαγχονισμού, για συμμετοχή στον φόνο του συζύγου της.
Η ίδια δεν έχει επίσημα έγγραφα ταυτότητας, αφού ανήκει στη μειονότητα «Baluch», μια από τις πιο περιθωριοποιημένες ομάδες του Ιράν, που αντιπροσωπεύει περίπου το 2% του πληθυσμού. Παντρεύτηκε τον ξάδελφό της στα 12, έμεινε έγκυος στα 13 και γέννησε ένα αγόρι.
Η νεαρή γυναίκα υπέστη χρόνια σωματική και ψυχολογική κακοποίηση. Όταν κάποτε προσπάθησε να δραπετεύσει και να γυρίσει στο πατρικό της, ο πατέρας της την απέρριψε, λέγοντάς της: «Έδωσα την κόρη μου με λευκό φόρεμα, ο μόνος τρόπος να επιστρέψει είναι τυλιγμένη σε σάβανο», σύμφωνα με την οργάνωση Iran Human Rights (IHR).
Την ημέρα του φόνου, ο σύζυγός της χτυπούσε τον πεντάχρονο γιο τους. Η Κούχκαν κάλεσε έναν ξάδελφό της για βοήθεια. Όταν εκείνος έφτασε, ξέσπασε καβγάς που κατέληξε στον θάνατο του συζύγου.
Η ίδια κάλεσε ασθενοφόρο και ενημέρωσε τις αρχές, όμως συνελήφθη. Κατά την ανάκριση χωρίς δικηγόρο, υπέγραψε ομολογία υπό πίεση, παρότι είναι αναλφάβητη.
Εξώφυλλο της έκθεσης της Διεθνούς Αμνηστίας με τίτλο «Don’t Let Them Kill Us», που καταγράφει τουλάχιστον 853 εκτελέσεις στο Ιράν μέσα στο 2023.
Θάνατος ή «εξαγορά» με 90.000 ευρώ
Παρότι το δικαστήριο επέβαλε θανατική ποινή, το ιρανικό δίκαιο προβλέπει τη δυνατότητα εξαγοράς (diya) – καταβολή χρηματικής αποζημίωσης στην οικογένεια του θύματος, με αντάλλαγμα τη συγχώρεση.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι φυλακές διαπραγματεύτηκαν συμφωνία με την οικογένεια του θύματος: αν η Κούχκαν καταβάλει 10 δισεκατομμύρια τομάν (90.000 ευρώ) και εγκαταλείψει την πόλη Γκοργκάν, θα της χαριστεί η ζωή. Ωστόσο, δεν θα της επιτραπεί επαφή με τον 11χρονο γιο της, που μεγαλώνει με τους παππούδες του από την πλευρά του πατέρα.
«Η πιο αδύναμη στην ιρανική κοινωνία»
Ο Μαχμούντ Αμίρι-Μοχαδδάμ, διευθυντής της Iran Human Rights με έδρα τη Νορβηγία, καταδίκασε την ποινή, δηλώνοντας: «Η Κούχκαν είναι γυναίκα, ανήκει σε εθνοτική μειονότητα και είναι φτωχή. Είναι πιθανώς η πιο αδύναμη στην ιρανική κοινωνία. Η περίπτωσή της είναι σύμβολο της χρήσης της θανατικής ποινής από τις αρχές για να επιβάλουν φόβο».
Κατανομή των εκτελέσεων ανά επαρχία στο Ιράν για το 2023. Οι περιοχές Σιστάν και Μπαλουχιστάν, καθώς και Κερμάν και Αλμπορζ, εμφανίζουν τους υψηλότερους αριθμούς εκτελέσεων.
Η Ζίμπα Μπακτιαρί, μέλος της γυναικείας οργάνωσης «Bramsh» πρόσθεσε: «Οι γυναίκες του Μπαλουχιστάν και γενικά οι γυναίκες στο Ιράν στοχοποιούνται από το καθεστώς. Δεν έχουν φωνή, δεν έχουν δικαιώματα, και συχνά παντρεύονται μικρές για να σωθούν από τη φτώχεια».
Αντίστροφη μέτρηση για τη ζωή της
Η Κούκαν έχει διορία έως τον Δεκέμβριο του 2025 να συγκεντρώσει το ποσό των 10 δισ. τομάν (90.000 ευρώ). Αν δεν καταβληθεί η αποζημίωση, η εκτέλεση θα προχωρήσει. Η υπόθεσή της έχει προκαλέσει διεθνείς αντιδράσεις και εκκλήσεις από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων για αναστολή της ποινής και μεταρρύθμιση των νόμων περί παιδικών γάμων και θανατικής ποινής στο Ιράν.
Το Ιράν είναι η χώρα με τις περισσότερες εκτελέσεις γυναικών παγκοσμίως. Μόνο το 2024, τουλάχιστον 31 γυναίκες εκτελέστηκαν, πραγματοποιώντας έτσι τον υψηλότερος αριθμός για τα τελευταία 15 χρόνια.
Η πορεία των εκτελέσεων στο Ιράν από το 2014 έως το 2023. Μετά τη μείωση της περιόδου 2018–2020, ο αριθμός των εκτελέσεων αυξήθηκε ραγδαία, φτάνοντας τις 853 το 2023.
Μέχρι στιγμής το 2025, πάνω από 30 γυναίκες έχουν ήδη θανατωθεί. Σύμφωνα με την IHR, το 2024 πραγματοποιήθηκαν 419 εκτελέσεις για ανθρωποκτονία, ενώ μόνο το 12% ανακοινώθηκε επισήμως. Παράλληλα, 649 οικογένειες επέλεξαν τη συγχώρεση μέσω εξαγοράς (diya).
Η ιστορία της Κουχκάν δεν είναι η πρώτη που ακολουθεί το μοτίβο της κακοποίησης που οδηγεί στην αντίδραση ή και τον φόνο και τελικά στη θανατική καταδίκη. Θυμίζει τις περιπτώσεις όπως αυτή της Σαμίρα Σαμπζιάν Φαρντ, η οποία καταδικάστηκε σε θάνατο, το 2023, από δικαστήριο της Τεχεράνης βάσει της αρχής του κισάς (ανταπόδοση σε είδος), σε σχέση με τη δολοφονία του άνδρα που είχε εξαναγκαστεί να παντρευτεί όταν ήταν 15 ετών.
Η Φατεμέ Σαλμπεχί, επίσης εκτελέστηκε σε ηλικία 23 ετών, για φόνο που διέπραξε όταν ήταν 17. Συνελήφθη το 2008, για τη δολοφονία του πολύ μεγαλύτερού της συζύγου και ανακρίθηκε χωρίς την παρουσία δικηγόρου. Αρχικά ομολόγησε τη δολοφονία, αλλά αργότερα δήλωσε ότι οι δράστες ήταν δύο άνδρες που εισέβαλαν στο οικογενειακό σπίτι.
Μια παρόμοια περίπτωση είναι αυτή της Ζεϊνάμπ Σεκανβάντ. Κατά τη διάρκεια της ανάκρισής της, ομολόγησε ότι μαχαίρωσε τον σύζυγό της, αφού εκείνος την είχε υποβάλει σε μήνες σωματικής και λεκτικής κακοποίησης. Αργότερα, ανακάλεσε την ομολογία της και είπε στον δικαστή ότι ο κουνιάδος της, ο οποίος όπως ανέφερε, την είχε βιάσει αρκετές φορές ήταν εκείνος που διέπραξε τη δολοφονία.
Όλες τους είχαν δηλώσει ότι υπέστησαν μακροχρόνια κακοποίηση και εξαναγκάστηκαν σε ομολογίες.