Η ανατροφοδότηση που «ξυπνά» τους πάγους
Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Geoscience αποκαλύπτει ότι το παγοκάλυμμα της Ανατολικής Ανταρκτικής (EAIS) υπέστη μεγάλη υποχώρηση πριν από περίπου 9.000 χρόνια, εξαιτίας ενός ισχυρού μηχανισμού ανατροφοδότησης ανάμεσα στην τήξη των πάγων και τα ωκεάνια ρεύματα.
Η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον καθηγητή Yusuke Suganuma από το Εθνικό Ινστιτούτο Πολικών Ερευνών της Ιαπωνίας (NIPR) και το Πανεπιστήμιο Προχωρημένων Σπουδών SOKENDAI, διαπίστωσε ότι η εισροή θερμών βαθιών νερών στις παράκτιες περιοχές της Ανατολικής Ανταρκτικής προκάλεσε κατάρρευση των πλωτών παγοκρηπίδων, επιταχύνοντας έτσι την απώλεια πάγου από την ενδοχώρα.
Η ανατροφοδότηση που «ξυπνά» τους πάγους
Τα ευρήματα δείχνουν ότι η υποχώρηση των πάγων της Ανταρκτικής δεν περιορίζεται σε μία μόνο περιοχή, αλλά μπορεί να επεκταθεί μέσα από θαλάσσιες συνδέσεις, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις τήξης σε ηπειρωτική κλίμακα. Αυτή η διαδικασία, κατά την οποία το λιώσιμο σε μια περιοχή επιταχύνει την τήξη αλλού, ονομάζεται «καταρράκτης θετικής ανατροφοδότησης» (cascading positive feedback).
Η κατανόηση αυτού του φαινομένου είναι κρίσιμη, καθώς εξηγεί γιατί τα παγοκαλύμματα της Ανταρκτικής είναι εγγενώς ασταθή — τόσο στο μακρινό παρελθόν όσο και σήμερα.
Unsplash
Ανασύνθεση της αρχαίας κατάρρευσης
Η ομάδα συνέλεξε πυρήνες θαλάσσιων ιζημάτων από τον κόλπο Lützow-Holm, κοντά στον σταθμό Syowa της Ιαπωνίας, και τα συνδύασε με γεωλογικές και γεωμορφολογικές έρευνες στη γειτονική περιοχή Dronning Maud Land.
Αναλύοντας τα ιζήματα με γεωχημικές μεθόδους και αναλογίες ισοτόπων βηρυλλίου (¹⁰Be/⁹Be), οι επιστήμονες ανασύνθεσαν τις περιβαλλοντικές αλλαγές της εποχής και διαπίστωσαν ότι περίπου 9.000 χρόνια πριν, θερμά ύδατα από τον Κυκλοπολικό Ωκεανό (Circumpolar Deep Water) εισήλθαν στον κόλπο, οδηγώντας στην κατάρρευση των πλωτών παγοκρηπίδων. Με την απώλεια αυτής της «στήριξης», οι πάγοι της ενδοχώρας άρχισαν να γλιστρούν ταχύτερα προς τη θάλασσα.
Το «ντόμινο» των ωκεανών
Προσομοιώσεις κλιματικών και ωκεάνιων κυκλοφοριών έδειξαν ότι λιωμένα νερά από άλλες περιοχές, όπως το παγοκάλυμμα Ross, απλώθηκαν σε ολόκληρο τον Νότιο Ωκεανό, μεταβάλλοντας τη στρωμάτωση του νερού και ενισχύοντας τη ροή θερμών υδάτων προς την Ανατολική Ανταρκτική. Έτσι, δημιουργήθηκε ένας αυτοενισχυόμενος κύκλος: περισσότερο λιώσιμο → ισχυρότερη στρωμάτωση → ακόμη περισσότερη θερμότητα στα βάθη → περαιτέρω τήξη.
Unsplash
Ένα ηχηρό προειδοποιητικό μήνυμα
Αν και το φαινόμενο συνέβη στην αρχή του Ολοκαίνου, όταν η Γη βρισκόταν φυσιολογικά σε θερμότερη φάση, οι μηχανισμοί παραμένουν ίδιοι και σήμερα. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η παρόμοια διείσδυση θερμών νερών που παρατηρείται ήδη κάτω από τους παγετώνες Thwaites και Pine Island στη Δυτική Ανταρκτική θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια νέα αλυσίδα ταχείας απώλειας πάγου και ανόδου της στάθμης της θάλασσας παγκοσμίως.
Παγκόσμια συνεργασία, παγκόσμια σημασία
Στην έρευνα συμμετείχαν πάνω από 30 επιστημονικά ιδρύματα από την Ιαπωνία, τη Νέα Ζηλανδία, την Ισπανία και άλλες χώρες.
Ο καθηγητής Suganuma τόνισε: «Η μελέτη αυτή παρέχει κρίσιμα δεδομένα και μοντέλα που μας επιτρέπουν να προβλέψουμε πιο αξιόπιστα τη μελλοντική συμπεριφορά του παγοκαλύμματος της Ανταρκτικής. Οι αλυσιδωτές ανατροφοδοτήσεις που εντοπίσαμε δείχνουν πως ακόμη και μικρές περιφερειακές αλλαγές μπορούν να έχουν παγκόσμιες συνέπειες».