Η προσπάθεια του Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία εγείρει φόβους για μια «άσχημη συμφωνία» για την Ευρώπη
Όπως και αν εξελιχθεί η τελευταία προσπάθεια του Ντόναλντ Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ευρώπη φοβάται την προοπτική μιας συμφωνίας – αργά ή γρήγορα – που δεν θα τιμωρήσει ούτε θα αποδυναμώσει τη Ρωσία όπως ήλπιζαν οι ηγέτες της, θέτοντας την ασφάλεια της ηπείρου σε μεγαλύτερο κίνδυνο.
Η Ευρώπη μπορεί κάλλιστα να αναγκαστεί να αποδεχτεί μια αυξανόμενη οικονομική συνεργασία μεταξύ της Ουάσινγκτον, του παραδοσιακού προστάτη της στη συμμαχία του ΝΑΤΟ, και της Μόσχας, την οποία οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις -και το ίδιο το ΝΑΤΟ- θεωρούν τη μεγαλύτερη απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Παρόλο που οι Ουκρανοί και άλλοι Ευρωπαίοι κατάφεραν να αντισταθούν σε τμήματα ενός αμερικανικού σχεδίου 28 σημείων για τον τερματισμό των εχθροπραξιών, το οποίο θεωρήθηκε έντονα φιλορωσικό, οποιαδήποτε συμφωνία είναι πιθανό να ενέχει σημαντικούς κινδύνους για την ήπειρο.
Ωστόσο, η ικανότητα της Ευρώπης να επηρεάσει μια συμφωνία είναι περιορισμένη, κυρίως επειδή δεν διαθέτει την απαραίτητη ισχύ για να υπαγορεύσει τους όρους. Δεν είχε εκπροσώπους στις συνομιλίες μεταξύ Αμερικανών και Ουκρανών αξιωματούχων στη Φλόριντα το Σαββατοκύριακο και θα παρακολουθεί μόνο από μακριά όταν ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ Στιβ Γουίτκοφ επισκεφθεί σήμερα τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
«Έχω την εντύπωση ότι, σιγά σιγά, συνειδητοποιούν ότι κάποια στιγμή θα υπάρξει μια κακή συμφωνία», δήλωσε ο Λουκ βαν Μίντελααρ, ιδρυτικός διευθυντής του think tank Brussels Institute for Geopolitics. «Ο Τραμπ σαφώς θέλει μια συμφωνία. Αυτό που είναι πολύ άβολο για τους Ευρωπαίους… είναι ότι θέλει μια συμφωνία σύμφωνα με τη λογική των μεγάλων δυνάμεων: Εμείς είμαστε οι ΗΠΑ, αυτοί είναι η Ρωσία, εμείς είμαστε μεγάλες δυνάμεις”».
Ο Ρoύμπιο προσπαθεί να καθησυχάσει τους Ευρωπαίους
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, δήλωσε ότι οι Ευρωπαίοι θα συμμετάσχουν στις συζητήσεις σχετικά με τον ρόλο του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες δεν νιώθουν άνετα με τέτοιες διαβεβαιώσεις. Λένε ότι σχεδόν κάθε πτυχή μιας συμφωνίας θα επηρεάσει την Ευρώπη – από πιθανές εδαφικές παραχωρήσεις έως την οικονομική συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας.
Η τελευταία πρωτοβουλία έχει επίσης πυροδοτήσει νέες ευρωπαϊκές ανησυχίες σχετικά με τη δέσμευση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, η οποία κυμαίνεται από την πυρηνική ομπρέλα του μέσω πολυάριθμων οπλικών συστημάτων έως δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες. Ο Γερμανός υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι οι Ευρωπαίοι δεν γνωρίζουν πλέον «ποιες συμμαχίες θα μπορούμε να εμπιστευτούμε στο μέλλον και ποιες θα είναι ανθεκτικές».
Παρά την προηγούμενη κριτική του Τραμπ για το ΝΑΤΟ, επιβεβαίωσε τη δέσμευσή του στη συμμαχία και τη ρήτρα αμοιβαίας άμυνας του Άρθρου 5 τον Ιούνιο, σε αντάλλαγμα για τη δέσμευση των Ευρωπαίων να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες. Ωστόσο, τα σχέδια του Ρούμπιο να μην συμμετάσχει στη σύνοδο των ΥΠΕΞ του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες αυτή την εβδομάδα εντείνουν την ανησυχία στην Ευρώπη, εν μέσω φόβων ότι ένα ανατολικό μέλος της συμμαχίας μπορεί να είναι ο επόμενος στόχος της Μόσχας. «Οι υπηρεσίες πληροφοριών μας μάς λένε κατηγορηματικά ότι η Ρωσία τουλάχιστον διατηρεί ανοιχτή την επιλογή πολέμου εναντίον του ΝΑΤΟ. Το αργότερο μέχρι το 2029», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ.
Οι Ευρωπαίοι φοβούνται ότι οι εδαφικές παραχωρήσεις θα ενισχύσουν τον Πούτιν
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι λένε ότι δεν βλέπουν κανένα σημάδι ότι ο Πούτιν θέλει να τερματίσει την εισβολή του στην Ουκρανία . Αλλά αν το κάνει, ανησυχούν ότι οποιαδήποτε συμφωνία δεν θα σέβεται την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας θα μπορούσε να ενθαρρύνει τη Ρωσία να επιτεθεί ξανά πέρα από τα σύνορά της.
Ωστόσο, τώρα φαίνεται πιθανό ότι οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία θα επέτρεπε στη Μόσχα τουλάχιστον να διατηρήσει τον έλεγχο της ουκρανικής γης που έχει καταλάβει με τη βία, είτε τα σύνορα αλλάξουν επίσημα είτε όχι. Η κυβέρνηση Τραμπ δεν έχει επίσης απορρίψει ευθέως τις ρωσικές αξιώσεις για την υπόλοιπη περιοχή του Ντονμπάς, την οποία η Μόσχα δεν μπόρεσε να καταλάβει μετά από σχεδόν τέσσερα χρόνια πολέμου.
Επιπλέον, ο Τραμπ και άλλοι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν καταστήσει σαφές ότι βλέπουν μεγάλες ευκαιρίες για επιχειρηματικές συμφωνίες με τη Μόσχα μόλις τελειώσει ο πόλεμος. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι φοβούνται ότι ο τερματισμός της απομόνωσης της Ρωσίας από τη δυτική οικονομία θα δώσει στη Μόσχα δισεκατομμύρια δολάρια για την ανασύσταση του στρατού της.
«Εάν ο ρωσικός στρατός είναι μεγάλος, εάν ο στρατιωτικός προϋπολογισμός τους είναι τόσο μεγάλος όσο είναι τώρα, θα θελήσουν να τον χρησιμοποιήσουν ξανά», δήλωσε τη Δευτέρα σε δημοσιογράφους η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλας.
Η Ευρώπη δυσκολεύεται να υψώσει ανάστημα
Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δυσκολεύονται να ασκήσουν ισχυρή επιρροή σε οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία, παρόλο που η Ευρώπη έχει παράσχει περίπου 180 δισεκατομμύρια ευρώ σε βοήθεια στην Ουκρανία από την εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022.
Η ΕΕ έχει ένα μεγάλο πιθανό διαπραγματευτικό χαρτί με τη μορφή ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει στο μπλοκ. Ωστόσο, οι ηγέτες της ΕΕ δεν έχουν μέχρι στιγμής καταφέρει να συμφωνήσουν σε μια πρόταση για τη χρήση των περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση ενός δανείου 140 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Ουκρανία, το οποίο θα κρατούσε το Κίεβο στην επιφάνεια και στη μάχη για τα επόμενα δύο χρόνια.
Σε μια προσπάθεια να δείξει ότι μπορούν να ασκήσει δύναμη, ένας «συνασπισμός προθύμων» με επικεφαλής τη Γαλλία και τη Βρετανία έχει δεσμευτεί να αναπτύξει μια «δύναμη διαβεβαίωσης» στο πλαίσιο των μεταπολεμικών εγγυήσεων ασφαλείας προς την Ουκρανία. Η Ρωσία έχει απορρίψει μια τέτοια δύναμη. Αλλά ακόμα κι αν αναπτυχθεί, θα είναι μέτρια σε μέγεθος, με σκοπό να ενισχύσει τις δυνάμεις του Κιέβου αντί να προστατεύσει την Ουκρανία από μόνη της, και θα μπορούσε να λειτουργήσει μόνο με την υποστήριξη των ΗΠΑ.
«Οι Ευρωπαίοι πληρώνουν τώρα το τίμημα επειδή δεν έχουν επενδύσει σε στρατιωτικές δυνατότητες τα τελευταία χρόνια», δήλωσε η Κλαούντια Μέιτζορ, αντιπρόεδρος στο think tank German Marshall Fund of the United States. «Οι Ευρωπαίοι δεν βρίσκονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Επειδή, για να παραφράσω τον Τραμπ, δεν έχουν τα χαρτιά», είπε, αναφερόμενη στην καταστολή του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι από τον Αμερικανό πρόεδρο τον Φεβρουάριο.