Η εικόνα με τα παιδιά να πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα βαστώντας το τρίγωνο και να ψέλνουν τα κάλαντα είναι η πιο χαρακτηριστική κατά την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων
Τα Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα δεν είναι απλώς τραγούδια, είναι η πιο ζωντανή μελωδία της ελληνικής παράδοσης, μια γέφυρα που συνδέει το σήμερα με τα βάθη της ιστορίας. Κάθε χρόνο, παραμονές των μεγάλων γιορτών, ηχούν στους δρόμους των πόλεων και των χωριών, μεταφέροντας το χαρμόσυνο μήνυμα της Γέννησης.
Από την αρχαία Ελλάδα στο σήμερα
Η ρίζα των καλάντων είναι βαθιά και φτάνει μέχρι την αρχαία Ελλάδα. Πιστεύεται ότι προέρχονται από τα «Ειρεσιώνη», τραγούδια που έψελναν τα παιδιά κρατώντας στολισμένα κλαδιά ελιάς ή δάφνης, ζητώντας φιλοδωρήματα και προαναγγέλλοντας την καλή σοδειά. Ο όρος Κάλαντα προέρχεται από τις λατινικές “Calenda”, δηλαδή τις πρώτες ημέρες του μήνα. Τα κάλαντα ψέλνονται παραδοσιακά τις παραμονές των Χριστουγέννων (24 Δεκεμβρίου), της Πρωτοχρονιάς (31 Δεκεμβρίου) και των Φώτων (5 Ιανουαρίου).
Πόρτα-πόρτα με το τρίγωνο στα χέρια
Η εικόνα είναι κλασική και παγιωμένη: ομάδες παιδιών, ντυμένα με τα γιορτινά τους, χτυπούν τις πόρτες, κρατώντας συνήθως ένα μεταλλικό τρίγωνο και, σε πολλές περιοχές, ένα καραβάκι, σύμβολο της ναυτικής μας παράδοσης. Τα παιδιά ξεκινούν υμνώντας το χαρμόσυνο γεγονός ή την αλλαγή του χρόνου. Ο οικοδεσπότης, ως ανταπόδοση της ευχής για καλοτυχία και ευημερία, δίνει στα παιδιά φιλοδωρήματα ή παλαιότερα, γλυκά και κουλούρια. Τα παιδιά ολοκληρώνουν με την ευχή «Και του χρόνου!» και φεύγουν για την επόμενη πόρτα, αφήνοντας πίσω τους μια αίσθηση ζεστασιάς και γιορτής.
Τοπικές διαφορές και ιδιαιτερότητες
Παρόλο που ο βασικός σκοπός είναι κοινός, κάθε περιοχή έχει τα δικά της, μοναδικά κάλαντα και έθιμα. Για παράδειγμα, στον Πόντο τα κάλαντα συνοδεύονται από τη λύρα και έχουν διαφορετικό ρυθμό, ενώ στην Κρήτη είναι πιο αργά και επιβλητικά, συχνά με συνοδεία λαούτου. Στην Πελοπόννησο τα παιδιά κρατούσαν παλιά ένα κλαδί ελιάς τυλιγμένο με κόκκινη κλωστή, και στη Θράκη τραγουδιούνται συνοδευόμενα από γκάϊντα. Τα κάλαντα παραμένουν ένας ζωντανός θησαυρός, που ανανεώνει κάθε χρόνο την ελπίδα και την ομορφιά της παράδοσής μας.