Σε αντάλλαγμα, η Ουάσινγκτον συμφώνησε να άρει τις κυρώσεις κατά του λευκορωσικού καλίου, βασικό συστατικό λιπασμάτων
Ο βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης 2022 Άλες Μπιαλιάτσκι απελευθερώθηκε από την Λευκορωσία έπειτα από πέντε χρόνια φυλάκισης, μαζί με ακόμα 122 πολιτικούς κρατούμενους.
Η σύζυγός του, Νατάλια Πίντσουκ, από το Όσλο όπου ζει εξόριστη, δέχτηκε το πρώτο του τηλεφώνημα και του είπε «Σ’ αγαπώ», εκφράζοντας χαρά και ανακούφιση. «Κοίταζα το ρολόι και το κινητό κάθε λεπτό», περιέγραψε, ευχαριστώντας την αμερικανική ομάδα που διαμεσολάβησε.
«Τα πρώτα λόγια που του είπα ήταν ότι τον αγαπούσα, να τον φιλήσω, ότι χαιρόμουν που τον άκουσα», είπε η Πίντσουκ στο Γαλλικό Πρακτορείο κατά τη διάρκεια συνάντησης στο Ινστιτούτο Νόμπελ. «Στην αρχή, άκουσα μια άλλη φωνή στο τηλέφωνο και αναρωτήθηκα αν, μετά από πέντε χρόνια, είχα ξεχάσει τον ήχο της φωνής του. Αλλά στην πραγματικότητα, ήταν κάποιος άλλος που μιλούσε και του έδωσε το τηλέφωνο», συνέχισε η ίδια χαμογελώντας.
Ο Λευκορώσος πρόεδρος Αλεξάντρ Λουκασένκο απελευθέρωσε σήμερα 123 κρατούμενους, συμπεριλαμβανομένου του Μπιαλιάτσκι, και δεκάδων στελεχών της λευκορωσικής αντιπολίτευσης, όπως την Μαρία Κολεσνίκοβα, έπειτα από δύο ημέρες συνομιλιών που είχε ο Λευκορώσος πρόεδρος με τον Τζον Κόουλ, απεσταλμένο του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Σε αντάλλαγμα, η Ουάσινγκτον συμφώνησε να άρει τις κυρώσεις κατά του λευκορωσικού καλίου, βασικό συστατικό λιπασμάτων.
Ο 63χρονος Μπιαλιάτσκι ίδρυσε το 1996 την Viasna («Άνοιξη»), την κορυφαία οργάνωση προάσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λευκορωσία, και της οποίας ηγήθηκε για πολλά χρόνια. Του απονεμήθηκε το Νόμπελ Ειρήνης από κοινού με τη ΜΚΟ Memorial (Ρωσία) και το Κέντρο Πολιτικών Ελευθεριών (Ουκρανία) το 2022, ενώ βρισκόταν στη φυλακή.
Η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ εξέφρασε «μεγάλη ανακούφιση και γεμάτη χαρά» για την αποφυλάκισή του.
Ο βραβευμένος με το Νόμπελ Ειρήνης Ales Bialiatski, ένας από τους απελευθερωμένους κρατούμενους της Λευκορωσίας, χαμογελάει περιτριγυρισμένος από τους υποστηρικτές του κατά την άφιξή του στην αμερικανική πρεσβεία στο Βίλνιους της Λιθουανίας
AP
Λευκορωσία: «Είναι μεγάλη χαρά να βλέπω το πρώτο μου ελεύθερο ηλιοβασίλεμα»
Εννέα από τους απελευθερωμένους κρατούμενους έφυγαν από τη Λευκορωσία για τη Λιθουανία και 114 μεταφέρθηκαν στην Ουκρανία, δήλωσαν αξιωματούχοι.
Η Κολεσνίκοβα, που ηγήθηκε μαζικών διαμαρτυριών κατά του Λουκασένκο το 2020, ήταν μεταξύ της μεγάλης ομάδας αποφυλακισθέντων που μεταφέρθηκε με λεωφορείο στην Ουκρανία.
«Φυσικά, πρώτα απ’ όλα, είναι ένα συναίσθημα απίστευτης χαράς: να βλέπεις με τα μάτια σου τους αγαπημένους σου ανθρώπους, να τους αγκαλιάζεις και να καταλαβαίνεις ότι τώρα είμαστε όλοι ελεύθεροι άνθρωποι. Είναι μεγάλη χαρά να βλέπω το πρώτο μου ελεύθερο ηλιοβασίλεμα», είπε η Κολεσνίκοβα σε βίντεο που δημοσιεύτηκε από το ουκρανικό κανάλι στο Telegram, Khochu Zhit.
Στο βίντεο φαινόταν να αγκαλιάζει τον Βίκτορ Μπαμπάρικο, πολιτικό της αντιπολίτευσης που συνελήφθη το 2020 ενώ ετοιμαζόταν να θέσει υποψηφιότητα εναντίον του Λουκασένκο σε εκλογές. Ο Μπαμπάρικο είπε ότι ο γιος του Έντουαρντ είναι ακόμα στη φυλακή στη Λευκορωσία.
Η Τατσιάνα Κόμιτς, αδερφή της Κολεσνίκοβα, είπε στο Reuters ότι ανησυχούσε ότι μπορεί η αδελφή της να αρνηθεί να φύγει από τη Λευκορωσία και ήταν έτοιμη να προσπαθήσει να την πείσει. «Ανυπομονώ πολύ να αγκαλιάσω τη Μαρία… τα τελευταία πέντε χρόνια ήταν πολύ δύσκολα για εμάς, αλλά τώρα μίλησα μαζί της (τηλεφωνικά) και νιώθω σαν αυτά τα πέντε χρόνια να μην υπήρξαν ποτέ», είπε. Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν στο Reuters ότι η συνεργασία με τον Λουκασένκο αποτελεί μέρος μιας προσπάθειας να τον απομακρύνουν από την επιρροή του Πούτιν, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό – μια προσπάθεια που η αντιπολίτευση της Λευκορωσίας, μέχρι τώρα, έβλεπε με ακραίο σκεπτικισμό.
Ο απεσταλμένος του Τραμπ, Τζον Κόουλ, είχε δηλώσει νωρίτερα σε δημοσιογράφους στο Μινσκ: «Υπό τις οδηγίες του οροέδρου Τραμπ, εμείς, οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα άρουμε τις κυρώσεις κατά του καλίου». Μετά τις αποφυλακίσεις ο Κόουλ, δήλωσε στο Reuters ότι περίπου 1.000 εναπομείναντες πολιτικοί κρατούμενοι στη Λευκορωσία θα μπορούσαν να απελευθερωθούν μέσα στους επόμενους μήνες.
Οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλαν ευρείες κυρώσεις στη Λευκορωσία αφότου το Μινσκ ξεκίνησε μια βίαιη καταστολή κατά διαδηλωτών στον απόηχο των αμφισβητούμενων εκλογών του 2020, φυλακίζοντας σχεδόν όλους τους αντιπάλους του Λουκασένκο που δεν διέφυγαν στο εξωτερικό. Οι κυρώσεις έγιναν αυστηρότερες αφότου ο Λουκασένκο επέτρεψε σε ρωσικές δυνάμεις να χρησιμοποιήσουν τη Λευκορωσία ως ορμητήριο για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022. Η εξόριστη λευκορωσική αντιπολίτευση εξέφρασε την ευγνωμοσύνη της στον Τραμπ και δήλωσε ότι το γεγονός ότι ο Λουκασένκο συμφώνησε να απελευθερώσει κρατούμενους σε αντάλλαγμα για τις παραχωρήσεις στο κάλιο αποτελεί απόδειξη της αποτελεσματικότητας των κυρώσεων.
Η αντιπολίτευση έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι βλέπει την προσέγγιση του Τραμπ προς τον Λουκασένκο ως ανθρωπιστική προσπάθεια, αλλά ότι οι κυρώσεις της ΕΕ θα πρέπει να παραμείνουν σε ισχύ. «Οι κυρώσεις των ΗΠΑ έχουν να κάνουν με ανθρώπους. Οι κυρώσεις της ΕΕ αφορούν τη συστημική αλλαγή – τον τερματισμό του πολέμου, να καταστεί δυνατή η δημοκρατική μετάβαση και η διασφάλιση της λογοδοσίας. Αυτές οι προσεγγίσεις δεν αντιφάσκουν μεταξύ τους · αλληλοσυμπληρώνονται», δήλωσε η εξόριστη ηγέτης της αντιπολίτευσης Τσιχανόφσκαγια.
Λουκασένκο: «Αξιοσέβαστος πρόεδρος» ή «δικτάτορας»;
Ο Λουκασένκο έχει αρνηθεί στο παρελθόν ότι υπάρχουν πολιτικοί κρατούμενοι στη Λευκορωσία. Μόλις τον Αύγουστο, ρώτησε γιατί θα έπρεπε να απελευθερώσει ανθρώπους που θεωρεί αντιπάλους του κράτους, οι οποίοι μπορεί να «ξανακηρύσσουν πόλεμο εναντίον μας». Ο Τραμπ έχει αναφερθεί στον Λουκασένκο ως «τον αξιοσέβαστο πρόεδρο της Λευκορωσίας», χαρακτηρισμός που έρχεται σε αντίθεση με την αντιπολίτευση που βλέπει τον Λευκορώσο πρόεδρο ως δικτάτορα. Τον έχει προτρέψει να απελευθερώσει έως και 1.300 ή 1.400 κρατούμενους, τους οποίους ο Τραμπ έχει χαρακτηρίσει «ομήρους».
«Οι ΗΠΑ είναι έτοιμες για πρόσθετη συνεργασία με τη Λευκορωσία που προωθεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ και θα συνεχίσουν να καταβάλλουν διπλωματικές προσπάθειες για την απελευθέρωση των εναπομεινάντων πολιτικών κρατουμένων στη Λευκορωσία», τόνισε η πρεσβεία των ΗΠΑ στη Λιθουανία. Η λευκορωσική ομάδα ανθρωπίνων δικαιωμάτων Viasna – την οποία το Μινσκ χαρακτηρίζει εξτρεμιστική οργάνωση – ανέβασε τον αριθμό των πολιτικών κρατουμένων σε 1.227 την παραμονή των σημερινών αποφυκαλίσεων.