Ο Ντόναλντ Τραμπ πυροδότησε νέα διαμάχη με τη Δανία, αφότου διόρισε ειδικό απεσταλμένο στη Γροιλανδία, το νησί της Αρκτικής που έχει δηλώσει ότι θα ήθελε να προσαρτήσει
Νέα ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ – Δανίας προκαλεί η απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να ορίσει ειδικό απεσταλμένο για τη Γροιλανδία, δηλώνοντας ευθέως ότι οι ΗΠΑ «πρέπει να την έχουν» για λόγους εθνικής ασφάλειας. Απαντώντας σε ερώτηση του BBC σχετικά με τον νέο ρόλο του Τζεφ Λάντρι, του Ρεπουμπλικάνου κυβερνήτη της Λουιζιάνα, ο Τραμπ δήλωσε ότι οι ΗΠΑ χρειάζονται τη Γροιλανδία για «εθνική προστασία» και ότι «πρέπει να την αποκτήσουμε».
Ο Λάντρι, είπε, θα «ηγηθεί της επιχείρησης» ως ειδικός απεσταλμένος στη Γροιλανδία, ένα ημιαυτόνομο τμήμα του Βασιλείου της Δανίας. Η κίνηση αυτή έχει εξοργίσει την Κοπεγχάγη, η οποία δήλωσε ότι θα καλέσει τον πρέσβη των ΗΠΑ για «εξηγήσεις». Ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας δήλωσε ότι το νησί πρέπει «να αποφασίσει το δικό του μέλλον» και ότι «η εδαφική του ακεραιότητα πρέπει να γίνει σεβαστή».
Ο κυβερνήτης Λάντρι δήλωσε σε ανάρτηση στο X ότι ήταν τιμή του να υπηρετήσει σε «εθελοντική θέση για να γίνει η Γροιλανδία μέρος των ΗΠΑ». Από την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο, ο Τραμπ αναβίωσε το μακροχρόνιο ενδιαφέρον του για τη Γροιλανδία, επικαλούμενος τη στρατηγική της θέση και τον ορυκτό της πλούτο.
Αρνήθηκε να αποκλείσει τη χρήση βίας για την εξασφάλιση του ελέγχου του νησιού, μια στάση που έχει σοκάρει τη Δανία, έναν σύμμαχο στο ΝΑΤΟ που παραδοσιακά απολάμβανε στενές σχέσεις με την Ουάσινγκτον.«Θα πρέπει να το λύσουμε αυτό», πρόσθεσε ο Τραμπ. «Χρειαζόμαστε τη Γροιλανδία για εθνική ασφάλεια, όχι για ορυκτά».
Ο Τραμπ ανέφερε συγκεκριμένα τα κινεζικά και ρωσικά πλοία ως πιθανές απειλές στις κοντινές θάλασσες. Η Γροιλανδία, με πληθυσμό περίπου 57.000 κατοίκους, έχει εκτεταμένη αυτοδιοίκηση από το 1979, αν και η άμυνα και η εξωτερική πολιτική παραμένουν στα χέρια της Δανίας. Ενώ οι περισσότεροι Γροιλανδοί τάσσονται υπέρ της ενδεχόμενης ανεξαρτησίας από τη Δανία, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν συντριπτική αντίθεση στην προσάρτηση στις ΗΠΑ.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Δανίας, Λαρς Λόκε Ράσμουσεν, χαρακτήρισε τον διορισμό του Λάντρι «βαθιά ανησυχητικό» και προειδοποίησε την Ουάσινγκτον να σεβαστεί την κυριαρχία της Δανίας. Δήλωσε στο ραδιοτηλεοπτικό φορέα TV2 της Δανίας: «Όσο έχουμε ένα βασίλειο που αποτελείται από τη Δανία, τα Νησιά Φερόες και τη Γροιλανδία, δεν μπορούμε να δεχτούμε ενέργειες που υπονομεύουν την εδαφική μας ακεραιότητα».
Ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας, Γενς-Φρέντερικ Νίλσεν, δήλωσε ότι η περιοχή είναι πρόθυμη να συνεργαστεί με τις ΗΠΑ και άλλες χώρες, αλλά μόνο βάσει αμοιβαίου σεβασμού. «Ο διορισμός ειδικού απεσταλμένου δεν αλλάζει τίποτα για εμάς. Εμείς αποφασίζουμε για το μέλλον μας. Η Γροιλανδία ανήκει στους Γροιλανδούς και η εδαφική ακεραιότητα πρέπει να γίνεται σεβαστή» είπε.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε σε ανάρτησή της στο X ότι η ΕΕ εκφράζει «πλήρη αλληλεγγύη με τη Δανία και τον λαό της Γροιλανδίας». Γράφοντας νωρίτερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε ότι ο Λάντρι κατανοεί πόσο «ουσιώδης είναι η Γροιλανδία για την εθνική μας ασφάλεια» και θα προωθήσει τα συμφέροντα των ΗΠΑ.
Οι αναλυτές λένε ότι όπως δείχνει η στρατιωτική και ρητορική του επιθετικότητα προς τη Βενεζουέλα, ο Τραμπ είναι αποφασισμένος να αποκτήσει μεγαλύτερο έλεγχο σε αυτό που η πρόσφατη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας ονόμασε «Δυτικό ημισφαίριο», μια σφαίρα επιρροής που ελπίζει ότι θα καλύψει ολόκληρη την Αμερική.
Ο Τραμπ προσπάθησε να αγοράσει τη Γροιλανδία κατά τη διάρκεια της πρώτης προεδρικής του θητείας. Τόσο η Δανία όσο και η κυβέρνηση της Γροιλανδίας απέρριψαν την πρόταση του 2019, λέγοντας: «Η Γροιλανδία δεν πωλείται».
Ο Λάντρι έχει εκφράσει προηγουμένως την άποψή του για τη Γροιλανδία, γράφοντας στον προσωπικό του λογαριασμό στο X τον Ιανουάριο: «Ο πρόεδρος Τραμπ έχει απόλυτο δίκιο! Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η Γροιλανδία θα ενταχθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μπράβο για αυτούς, Μπράβο για εμάς! Ας το κάνουμε!»
Ο Λάντρι είναι βετεράνος του στρατού και πρώην αστυνομικός, ο οποίος διετέλεσε βουλευτής των ΗΠΑ και γενικός εισαγγελέας της Λουιζιάνα πριν εκλεγεί κυβερνήτης το 2023. Είπε ότι ο νέος του ρόλος δεν θα επηρεάσει τα καθήκοντά του ως κυβερνήτης. Η διαμάχη για τον διορισμό του σημειώνεται καθώς αυξάνεται ο στρατηγικός ανταγωνισμός στην Αρκτική, με το λιώσιμο των πάγων να ανοίγει νέες ναυτιλιακές οδούς και να αυξάνει την πρόσβαση σε πολύτιμους ορυκτούς πόρους.
Η Γροιλανδία βρίσκεται στην Αρκτική ανάμεσα στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, γεγονός που την καθιστά επίσης κομβική στον σχεδιασμό ασφαλείας των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ διατηρούν μια βάση στη Γροιλανδία από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μετά την εισβολή για την εγκατάσταση στρατιωτικών και ραδιοφωνικών σταθμών σε όλη την επικράτεια μετά την κατοχή της Δανίας από τους Ναζί κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης.
Ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς επισκέφθηκε τη βάση τον Μάρτιο, ζητώντας από τον λαό της Γροιλανδίας να «κλείσει συμφωνία με τις ΗΠΑ». Οι ΗΠΑ άνοιξαν ξανά ένα προξενείο στο Νουούκ, την πρωτεύουσα της Γροιλανδίας, το 2020 – κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ – αφού το έκλεισαν το 1953. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και ο Καναδάς, έχουν γενικά προξενεία στη Γροιλανδία.