Παγκόσμια πρωτιά για τη Γραβιέρα Νάξου ΠΟΠ, έντονη ανησυχία για το μέλλον της πατάτας
Τον τίτλο του καλύτερου τυριού στον κόσμο κατέκτησε η Γραβιέρα Νάξου ΠΟΠ, σύμφωνα με τη διεθνή γαστρονομική πλατφόρμα Taste Atlas, επιβεβαιώνοντας τη δυναμική και τη διεθνή απήχηση ενός προϊόντος που αποτελεί σύμβολο της ναξιώτικης αγροδιατροφής.
Η κορυφαία αυτή διάκριση έρχεται σε μια περίοδο αυξημένων προκλήσεων για τον πρωτογενή τομέα, προσδίδοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στην επιτυχία της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου.
Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της ΕΑΣ Νάξου, Δημήτρης Καπούνης, η αναγνώριση αυτή ανήκει στους παραγωγούς, τους τυροκόμους, τους εργαζόμενους της Ένωσης αλλά και στους καταναλωτές που στηρίζουν διαχρονικά τη Γραβιέρα ΠΟΠ Νάξου. Η κατάταξη του Taste Atlas βασίζεται σε διεθνείς αξιολογήσεις, ιστορικά δεδομένα και γευστικά χαρακτηριστικά, κατατάσσοντας το προϊόν στην κορυφή της παγκόσμιας λίστας.
Σε παγκόσμια λίστα σκληρών τυριών του Taste Atlas το 2024 η Γραβιέρα Νάξου βρέθηκε σε πολύ υψηλή θέση ανάμεσα στα κορυφαία του κόσμου – όπως και άλλα ελληνικά τυριά – αλλά δεν είχε αναδειχθεί πρώτη όπως έγινε για το 2025/26.
Σταθερή παραγωγή και ισχυρό εξαγωγικό αποτύπωμα
Η συνολική παραγωγή τυροκομικών και γαλακτοκομικών προϊόντων της ΕΑΣ Νάξου το 2025 διαμορφώθηκε στους 1.400 τόνους, εκ των οποίων 1.200 τόνοι αφορούν τη Γραβιέρα Νάξου ΠΟΠ, ενώ οι υπόλοιποι 200 τόνοι περιλαμβάνουν γάλα, γιαούρτι, κίτρινα και λευκά τυριά. Η παραγωγή βασίζεται τόσο στο αγελαδινό όσο και στο αιγοπρόβειο γάλα, με το αγελαδινό να εμφανίζει μικρή αύξηση.
Η Γραβιέρα Νάξου ΠΟΠ εξάγεται σήμερα σε 18 χώρες, κυρίως σε αγορές της Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και της Αυστραλίας, με τον αριθμό των χωρών να αναμένεται να φτάσει τις 20 από τις αρχές του 2026, σύμφωνα με τον επιχειρησιακό σχεδιασμό της Ένωσης. Παρά το ισχυρό εξαγωγικό αποτύπωμα, οι εξαγωγές κινούνται σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με το παρελθόν, λόγω της απώλειας της ρωσικής αγοράς και της περιορισμένης διαθεσιμότητας πρώτης ύλης.
Σε βάθος εξαετίας, η ημερήσια παραγωγή γάλακτος έχει μειωθεί κατά περίπου έξι τόνους, εξέλιξη που αποδίδεται στη σταδιακή αποχώρηση κτηνοτρόφων από το επάγγελμα, στο αυξημένο κόστος ζωοτροφών και στη λειψυδρία.
Για τη στήριξη των παραγωγών, η ΕΑΣ Νάξου εφαρμόζει μέτρα όπως η προμήθεια φθηνότερων ζωοτροφών, η παροχή πιστώσεων με ευνοϊκούς όρους και η υλοποίηση επένδυσης ύψους 750.000 ευρώ σε μονάδα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων. Η νέα μονάδα θα παράγει ανακυκλωμένο νερό, το οποίο θα καλύπτει μέρος των αναγκών του τυροκομείου και θα χρησιμοποιείται για άρδευση καλλιεργειών.
Σήμερα στη Νάξο δραστηριοποιούνται περίπου 600 κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, ενώ η Ένωση απασχολεί 130 εργαζόμενους, αποτελώντας έναν από τους σημαντικότερους εργοδότες του νησιού. Στρατηγικός στόχος παραμένει η ενίσχυση της πρώτης ύλης μέσω ιδιόκτητης μονάδας εκτροφής ζώων αναπαραγωγής, ώστε να αυξηθεί η παραγωγή τυριού και οι εξαγωγές τα επόμενα χρόνια.
Παρά τις δυσκολίες, η παγκόσμια πρωτιά της Γραβιέρας Νάξου ΠΟΠ αποδεικνύει ότι η ποιότητα, η συλλογική προσπάθεια και η συνέπεια μπορούν να διατηρήσουν ένα ελληνικό προϊόν στην κορυφή της διεθνούς γαστρονομίας.
Στιγμιότυπο οθόνης από την ιστοσελίδα Taste Atlas
Ανησυχία για την πατάτα Νάξου
Ωστόσο, ιδιαίτερα προβληματική είναι την ίδια ώρα η εικόνα στον τομέα της πατάτας Νάξου, καθώς η παρατεταμένη λειψυδρία και η έλλειψη βασικών υποδομών άρδευσης έχουν οδηγήσει σε σημαντική υποχώρηση της παραγωγής. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου, ενώ ο αρχικός στόχος για τη φθινοπωρινή καλλιέργεια ήταν οι 1.500 τόνοι, τελικά η παραγωγή αναμένεται να κινηθεί μόλις στους 600 τόνους, καταγράφοντας απώλειες άνω του 60%.
Αβέβαιες εμφανίζονται και οι προοπτικές για την εαρινή πατάτα, καθώς χωρίς επαρκείς βροχοπτώσεις η παραγωγή κινδυνεύει να μειωθεί περαιτέρω. Παράλληλα, έντονη ανησυχία προκαλεί και η διακίνηση στην αγορά πατάτας που παρουσιάζεται παραπλανητικά ως «πατάτα Νάξου», ενώ πρόκειται κυρίως για εισαγόμενα προϊόντα, κυρίως από την Αίγυπτο, γεγονός που πλήττει το brand και την αξιοπιστία του τοπικού προϊόντος.
Για την προστασία της αυθεντικότητας της πατάτας Νάξου, η Ένωση έχει ξεκινήσει διαδικασίες πιστοποίησης και ταυτοποίησης της προέλευσης σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με στόχο τη θωράκιση του προϊόντος στην αγορά, παρά την απουσία μέχρι σήμερα υποχρεωτικών ελέγχων από την Πολιτεία.