Μπλε μάτια: Η γενετική του χρώματος των οφθαλμών είναι ένα πολυσύνθετο φαινόμενο που απασχολεί επιστήμονες για πολλά χρόνια. Πρόσφατες έρευνες έχουν φέρει στο φως νέες πληροφορίες που αποκαλύπτουν την πολυπλοκότητα και τον τρόπο με τον οποίο τα γονίδια επηρεάζουν το χρώμα των ματιών.
Της: Έπης Τρίμη
Μια σημαντική ανακάλυψη προέκυψε από μια μελέτη που περιλάμβανε την ανάλυση του γονιδιώματος σχεδόν 195.000 ατόμων από την Ευρώπη και την Ασία. Οι ερευνητές εντόπισαν 61 γονίδια που επηρεάζουν το χρώμα των ματιών, εκ των οποίων τα 50 ήταν προηγουμένως άγνωστα. Αυτά τα γονίδια συνδέονται με τη παραγωγή και τη ρύθμιση της μελανίνης στην ίριδα.
Τα γονίδια που επηρεάζουν το χρώμα των ματιών
Τα γονίδια OCA2 και HERC2 είναι γνωστά για τη σημαντική τους επίδραση στο χρώμα των ματιών. Το γονίδιο OCA2 εμπλέκεται στην παραγωγή και αποθήκευση μελανίνης, ενώ το HERC2 επηρεάζει την έκφραση του OCA2. Οι μεταλλάξεις σε αυτά τα γονίδια μπορούν να οδηγήσουν σε διαφοροποιήσεις στα επίπεδα μελανίνης, επηρεάζοντας το χρώμα των ματιών.
Επιπλέον, γονίδια όπως το SLC24A4 και το SLC24A5 βοηθούν στη μεταφορά ιόντων απαραίτητων για την παραγωγή μελανίνης, και οι διαφορές σε αυτά τα γονίδια μπορούν να αλλάξουν το τύπο και την ποσότητα μελανίνης στην ίριδα. Το γονίδιο TYR, που είναι υπεύθυνο για τη σύνθεση μελανίνης, και οι παραλλαγές του μπορούν να επηρεάσουν τα επίπεδα και τον τύπο της χρωστικής.
Η εθνοτική καταγωγή παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στο χρώμα των ματιών. Για παράδειγμα, τα καστανά μάτια είναι πιο συνηθισμένα στους ανθρώπους αφρικανικής, ασιατικής και μεσανατολικής καταγωγής, ενώ τα μπλε και πράσινα μάτια είναι πιο διαδεδομένα στους Ευρωπαίους.
Η εξελικτική πορεία του χρώματος των ματιών
Η εξέλιξη του χρώματος των ματιών συνδέεται με διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων της φυσικής και σεξουαλικής επιλογής. Πιστεύεται ότι τα πιο σκούρα μάτια προσφέρουν καλύτερη προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία, ενώ τα πιο ανοιχτόχρωμα μάτια μπορεί να είχαν πλεονεκτήματα σε περιβάλλοντα με λιγότερο ηλιακό φως.
Εν κατακλείδι θα λέγαμε πως η κατανόηση της γενετικής του χρώματος των ματιών μπορεί να βελτιώσει τις προβλέψεις του χρώματος των ματιών από το DNA και να συμβάλει σε ιατροδικαστικές μελέτες. Επιπλέον, οι ανακαλύψεις αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε νέες θεραπείες για ασθένειες που σχετίζονται με τα επίπεδα χρωστικής στα μάτια, όπως το γλαύκωμα και η οφθαλμική αλμπινισμός.
Αυτές οι εξελίξεις δείχνουν ότι το χρώμα των ματιών είναι αποτέλεσμα πολύπλοκων γενετικών αλληλεπιδράσεων, προσφέροντας νέα γνώση και προοπτικές στην κατανόηση της ανθρώπινης βιολογίας.