Σε «σταυρόλεξο για πολύ δυνατούς λύτες» εξελίσσεται η διαδικασία της εκλογής του διαδόχου του Ζαν Κλώντ Γιούνκερ στην προεδρία της Κομισιόν. Κι αυτό γιατί κανείς δεν είναι σίγουρος ότι από τα αποτελέσματα της ευρωκάλπης τη ερχόμενης Κυριακής θα προκύψει σαφής απάντηση σε αυτό το ερώτημα.
Η «προβληματική» υποψηφιότητα Βέμπερ
Άλλωστε, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που εξέφραζαν εξ αρχής σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με το κατά πόσο ακόμη κι ο Μάνφρεντ Βέμπερ, ο υποψήφιος δηλαδή της μεγαλύτερης ευρωομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, θα έφτανε με επιτυχία μέχρι και το τέλος της κούρσας. Αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το ορατό ενδεχόμενο τα συντηρητικά κόμματα της Ευρώπης να βγουν σοβαρά «τραυματισμένα» από τις κάλπες της Κυριακής, αλλά και με την πολιτική του φυσιογνωμία, η οποία δεν είναι ελκυστική ούτε καν στους κόλπους του ίδιου του ΕΛΚ. Δεν είναι τυχαίο, ότι όσοι παρακολουθούν από κοντά τα ευρωπαϊκά ζητήματα, επισημαίνουν ότι η επιλογή του Βαυαρού πολιτικού έγινε σε μια πολύ δύσκολη συγκυρία για την Άγκελα Μέρκελ, η οποία αν μπορούσε θα την είχε αποφύγει. Μάλιστα αναφέρουν ότι η Γερμανίδα καγκελάριος είχε δηλώσει σε ανύποπτο χρόνο ότι «πάμε προς το παρόν με Βέμπερ και βλέπουμε..».
Οι «αμαρτίες» που χρεώνονται στον Βέμπερ δεν είναι λίγες, με κυριότερο το μέχρι πρότινος σφιχταγκάλιασμα με τον Βίκτορ Όρμπαν. Και μπορεί το εν λόγω «πολιτικό ειδύλλιο» να έληξε (προσώρας) άδοξα μετά την προσωρινή αποπομπή του Fidesz από τους κόλπους του ΕΛΚ και την απόσυρση της υποστήριξης εκ μέρους του Ούγγρου πρωθυπουργού στο πρόσωπο του Βέμπερ, αλλά οι ενστάσεις δε σταματούν εκεί. Πολλοί δεν ξεχνούν την άκρως αντιμεταναστευτική θέση που είχε υιοθετήσει σε αντίθεση μάλιστα με την γραμμή Γιούνκερ-Μέρκελ, ενώ προβληματικές θεωρούνται ακόμη και οι ακραία νεοφιλελεύθερες θέσεις του στον τομέα της οικονομίας.
Εφόσον λοιπόν τα κόμματα του ΕΛΚ δεν έχουν αποκομίσει μια ικανή πλειοψηφία στο ευρωκοινοβούλιο μετά τις εκλογές της 26ης Μαΐου, δεν αποκλείεται ο Μάνφρεντ Βέμπερ να παραμεριστεί προκειμένου να αναζητηθεί μια άλλη πιο μετριοπαθής προσωπικότητα, η οποία να μπορεί να συγκεντρώσει τη συναίνεση και άλλων πολιτικών ευρωομάδων. Σε αυτό το πλαίσιο, έχει πέσει στο τραπέζι του πρώην επιτρόπου και επικεφαλής διαπραγματευτή της ΕΕ για το Brexit, Μισέλ Μπαρνιέ.
Οι πιθανές συμμαχίες και οι «αδυναμίες» τους
Την ίδια στιγμή πάντως, ακόμη και η προοπτική εκλογής Βέμπερ δείχνει να έχει κινητοποιήσει έντονα ένα πολύ σημαντικό τμήμα του ευρωπαϊκού προοδευτικού πολιτικού φάσματος, το οποίο εντείνει τις διεργασίες για την δημιουργία μετώπου. Ενδεικτική του κλίματος είναι η πρόσφατη δήλωση του επικεφαλής υποψηφίου των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και Δημοκρατών για τις Ευρωεκλογές Φρανς Τίμερμανς, ο οποίος έκανε λόγο για επιδίωξη μιας προοδευτικής συμμαχίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η οποία θα συμπεριλαμβάνει «από τον αριστερό έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα μέχρι τον φιλελεύθερο γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν».
Σύμφωνα μάλιστα με εκτενές σχετικό ρεπορτάζ του Politico, υπάρχουν αρκετά επιμέρους στοιχεία που καταδεικνύουν πως μια ευρεία συμμαχία Σοσιαλιστών, Αριστεράς, Πράσινων αλλά και Φιλελεύθερων θα είχε σημαντικές πιθανότητες επιτυχίας. Μία τέτοια συμμαχία θα μπορούσε να σπάσει το μονοπώλιο του ΕΛΚ, το οποίο τώρα κατέχει τα τρία κορυφαία αξιώματα της ΕΕ, στο Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και την Επιτροπή, εκτιμά το Politico.
Από τη μια λοιπόν, όπως αναφέρεται, κάποιοι Σοσιαλιστές, ενθαρρυμένοι από τις πρόσφατες εκλογικές επιτυχίες στην Ισπανία, τη Φινλανδία και τη Σουηδία διατηρούν ακόμα και την ελπίδα να διεκδικήσουν την πρώτη θέση στις ευρωκάλπες. Μια τέτοια εκτίμηση, μπορεί να φαντάζει υπεραισιόδοξη, δεδομένου του αναμενόμενου καταποντισμού των Σοσιαλιστών στη Γαλλία, των πιθανολογούμενων «χαμηλών πτήσεων» του Δημοκρατικού Κόμματος στην Ιταλία ή ακόμη και των ενδεχόμενων ψαλιδισμένων ποσοστών του Κινήματος Αλλαγής στη χώρα μας, αλλά καταδεικνύει τη διάθεση του Σοσιαλιστικού Κόμματος να παίξει κεντρικό ρόλο για την επόμενη μέρα της Ευρώπης.
Την ίδια στιγμή, η άνοδος των Φιλελεύθερων υπό την ηγεσία του Γάλλου Προέδρου Μακρόν και του Ολλανδού πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε θέτει σε θέση άμυνας τη μακροπρόθεσμη κυριαρχία του συντηρητικού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ). Η δε υποψήφια που προωθούν για την προεδρία της Κομισιόν, η Δανέζα Επίτροπος Ανταγωνισμού, Μαργκαρέτε Βεστάγκερ, εκτιμάται ότι θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να αποτελέσει μια «κοινή λύση».
Από την άλλη, και στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, η οποία επισήμως στηρίζει τον Ισπανοβέλγο Νίκο Κούε και την Σλοβένα Βιολέτα Τόμι, ενισχύονται το τελευταίο διάστημα οι φωνές που ζητούν την ενίσχυση ενός Προοδευτικού Μετώπου απέναντι στον Μάφρεντ Βέμπερ. Πιο χαρακτηριστικές είναι αυτές του ΣΥΡΙΖΑ, των Podemos στην Ισπανία αλλά και εκείνες των κομμάτων της Αριστεράς στην Πορτογαλία. Σε ανάλογη κατεύθυνση κινούνται οι Πράσινοι, με την υποψήφιά τους για την Κομισιόν, Σκά Κέλερ, να αφήνει ανοιχτό ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Μια τέτοια συμμαχία πάντως έχει τα δικά της τρωτά σημεία. Κατά πρώτον, γιατί όπως σημειώνει, οι γέφυρες μεταξύ των Φιλελεύθερων και της Αριστεράς σε χώρες όπως η Γαλλία έχουν κοπεί οριστικά. Δεύτερον, γιατί από τους κόλπους των Πράσινων αλλά και της Αριστεράς εκφράζονται ενστάσεις αναφορικά με το άνοιγμα σε Μακρόν και Σοσιαλιστές. Τρίτον, επειδή όπως αποδεικνύεται και στη χώρα μας η σύγκλιση των επίσημων προοδευτικών δυνάμεων δεν είναι τόσο απλή υπόθεση.
Από τη μεριά του, το Politico προκρίνει μια πιο mainstream πολιτική συμμαχία, με τη σύγκλιση μεταξύ Σοσιαλιστών, Πράσινων, Φιλελεύθερων με το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Υποστηρίζει μάλιστά ότι εφόσον οι τρεις πρώτοι καταλήξουν σε κοινό υποψήφιο, τότε το ΕΛΚ θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση να μην τον στηρίξει, ακόμη κι αν έχει αναδειχθεί πρώτη δύναμη. Το βασικό πρόβλημα σε αυτή την προσέγγιση είναι διπλό: Από μια έχει να κάνει με το γεγονός ότι η Άγκελα Μέρκελ ακόμη κι αν βγάλει εκτός κούρσας τον Βέμπερ πιθανότατα θα επιμείνει σε εκλογή Γερμανού στην ηγεσία τη Κομισιόν. Και από την άλλη, είναι σαφές ότι το μπλοκ που στηρίζει τον Μάνφρεντ Βέμπερ πολύ δύσκολα θα αποδεχτεί μια τέτοια προοπτική.
Οι διεργασίες, η πρωτοβουλία των ηγετών και οι «εναλλακτικές λύσεις»
Σε κάθε περίπτωση, οι διεργασίες, ακόμη και σε δημόσιο επίπεδο, έχουν ήδη ξεκινήσει. Δύο από τους πιο εξέχοντες σοσιαλιστές ηγέτες στην Ευρώπη – ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ και ο Πορτογάλος ομόλογός του Αντόνιο Κόστα – έχουν σηματοδοτήσει την προθυμία τους να συνεργαστούν με το Μακρόν. Επιπλέον, τόσο ο Σάντσεθ όσο και ο Κόστα συναντήθηκαν με τον Ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε και τον Βέλγο ομόλογό τους Σαρλ Μισέλ -δύο Φιλελεύθερους και σύμμαχους του Μακρόν στο περιθώριο της συνόδου κορυφής στην πόλη Σιμπίου της Ρουμανίας νωρίτερα αυτό το μήνα.
Κανείς όμως δεν μπορεί να εγγυηθεί πως ο νέος πρόεδρος της Κομισιόν θα είναι τελικά κάποιος από τους υποψήφιους που προΐστανται αυτή στη στιγμή των ψηφοδελτίων των ευρωομάδων. Άλλωστε, εδώ κ ένα περίπου χρόνο οι ηγέτες των 28 κρατών-μελών της ΕΕ έχουν προειδοποιήσει πως σε περίπτωση που διαφανεί αδυναμία εξεύρεσης της απαραίτητης πλειοψηφίας στο Ευρωκοινοβούλιο, θα πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, προχωρώντας στην εξεύρεση κάποιας συμβιβαστικής λύσης.
Ήδη τα ονόματα που ακούγονται είναι αρκετά. Όπως σημειώνει το Politico, μεταξύ των σοσιαλιστών, η πρώην Πρωθυπουργός της Δανίας Χέλε Θόρνιγκ Σμιντ είναι πιθανή υποψήφια για ένα από τα υψηλότερα αξιώματα της ΕΕ, ενώ και ο Ισπανός υπουργός Εξωτερικών Γιόζεπ Μπορέλ και πρώην πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου είναι ο πρώτος υποψήφιος στη λίστα του ισπανικού Σοσιαλιστικού κόμματος και αναμένεται να καταλάβει υψηλό αξίωμα στις Βρυξέλλες είτε στην Κομισιόν είτε στο Κοινοβούλιο. Επίσης, έντονα συζητείται και το όνομα του Πορτογάλου πρωθυπουργού, Αντόνιο Κόστα.
Άλλοι πιθανοί υποψήφιοι, των οποίων τα ονόματα αναφέρονται συχνά στις συζητήσεις, είναι οι δύο φιλελεύθεροι, ο Μαρκ Ρούτε αλλά και o Δανός Πρωθυπουργός Λάρς Λόκε Ράσμουσεν.
Με αυτά τα δεδομένα είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς το ποιος θα βρεθεί στην προεδρία της Κομισιόν στις αρχές Ιουλίου. Το μόνο σίγουρο είναι πως μετά την ανακοίνωση των ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της Κυριακής το πιθανότερο είναι να χρειαστούν προσεκτικά βήματα και λεπτοί χειρισμοί. Άλλωστε, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες ενδεχομένως, εκτός των άλλων, να έχουν έναν επιπλέον εφιάλτη ενώπιον τους: αυτόν μιας ιδιαίτερα ενισχυμένης ακροδεξιάς.