Ποδόμακτρο: Χρόνια πριν, όταν η άσφαλτος δεν ήταν κάτι το αυτονόητο για τους δρόμους κάθε πόλης και χωριού, κάθε σπίτι είχε το ποδόμακτρό του
Είχε δηλαδή μια σιδερένια λάμα που ήταν στερεωμένη είτε στο πεζοδρόμιο, είτε δεξιά της κεντρικής εισόδου του σπιτιού, ώστε να καθαρίζει όποιος μπαίνει τα παπούτσια του από τις λάσπες.
Η ρίζα της λέξης ποδόμακτρο βρίσκεται στην αρχαία ελληνική λέξη «μάκτρον», που σημαίνει οτιδήποτε χρησιμοποιούμε για να καθαρίσουμε κάτι. Άρα το ποδόμακτρο στα καθαρευουσιάνικα ήταν η σιδερένια κατασκευή της φωτογραφίας μας. Σε λαϊκές συνοικίες και χωριά επρόκειτο απλώς για «το σίδερο για τις λάσπες».
Το ποδόμακτρο είναι ένα από τα τελευταία διακοσμητικά μιας άλλης εποχής που υπάρχει ακόμα σε πολλά σπίτια στην Ελλάδα. Από ένα σημείο και μετά, οι σιδεράδες της εποχής έμπαιναν στη διαδικασία να το κάνουν όμορφο και να δημιουργήσουν διάφορα σχήματα πάνω του.
Εκτός, λοιπόν, από ένα χρήσιμο αντικείμενο, ήταν κι ένα διακοσμητικό ταυτόχρονα! Το σίδερο για τις λάσπες συνδέθηκε με τα σπίτια που χτίστηκαν από το 1920 μέχρι το 1960 περίπου. Τα πιο παλιά σπίτια δεν είχαν ποδόμακτρο, αλλά ούτε και οι πολυκατοικίες που ακολούθησαν. Τα σίδερα για την λάσπη, τα ποδόμακτρα, ήταν άχρηστα, όταν ασφαλτοστρώθηκαν οι δρόμοι των πόλεων και δεν υπήρχαν πια λάσπες για να κολλούν στις σόλες των παπουτσιών…
Θυμόμαστε στο παλιό σπίτι της γιαγιάς στο Ηράκλειο το ποδόμακτρο είχε απομείνει και πάντα το χρησιμοποιούσαμε μετά από ώρες παιχνιδιού στον κήπο. Αλλά και οι επισκέπτες που έβγαιναν κατά λάθος από το πλακόστρωτο μονοπατάκι της εσωτερικής αυλής στο ποδόμακτρο κατευθύνονταν μεμιάς! Σε όρθια θέση και με αργές κινήσεις ξύναμε τις σόλες των παπουτσιών μας πάνω στο σίδερο. Πρώτα το ένα πόδι και μετά το άλλο…
Μετά σκουπίζαμε τα παπούτσια μας στο χαλάκι της πόρτας και με καθαρά παπούτσια μπαίναμε στο σπίτι της γιαγιάς…
Θυμόμαστε, επίσης, πως όχι μόνο της συγκεκριμένης γιαγιάς, μα και όλων των νοικοκυρών της εποχής, η πρώτη τους δουλειά κάθε πρωί ήταν να τινάξουν το χαλάκι της εξώπορτας και να σκουπίσουν τις λάσπες από το σιδερένιο ποδόμακτρο.
Σκούπιζαν και το πεζοδρόμιο και το δρόμο ακόμα… Και προτιμούσαν να κάνουν τη δουλειά αυτή πρώτη – πρώτη το πρωί, ώστε
α) να μην τις πιάνει η ζέστη και
β) να βλέπουν οι περαστικοί το σπίτι απ’ έξω καθαρό και να “μακαρίζουν την καλονοικοκερά που το φροντίζει”!
Κεντρική Φωτογραφία τραβηγμένη στην Επισκοπή Ρεθύμνου: Στέφανος Ραπάνης – Image Photo Services | Πηγή: voltarakia.gr