Ο Επίτιμος Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Herman Count Van Rompuy, θέτει το σκεπτικό του νέου αυτού βραβείου
Λίγο πριν την Τελετή Απονομής του πρώτου βραβείου «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ», ο Πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Ιδρύματος Θεοφανώ, Επίτιμος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και πρώην Πρωθυπουργός του Βελγίου, κ. Herman Count Van Rompuy, θέτει το σκεπτικό και ορίζει τον σκοπό αυτού του νέου βραβείου στην ακόλουθη δήλωση:
«Πρόκειται για ένα νέο ευρωπαϊκό βραβείο, το οποίο είναι παράλληλα πρωτοποριακό. Πρωτίστως επειδή επιδιώκει να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στις συνδέσεις μεταξύ των διαφορετικών κουλτουρών και περιοχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδίως μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Επίσης πρωτοποριακό είναι το ότι έχει το όνομα μιας γυναίκας. Η Θεοφανώ ήταν μια βυζαντινή πριγκίπισσα που έγινε Αυτοκράτειρα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας πριν από χίλια χρόνια. Αποτελεί την προσωποποίηση της γέφυρας μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Η Συμβουλευτική Επιτροπή του Ιδρύματος Θεοφανώ, την οποία έχω την τιμή να προεδρεύω, κατέληξε στην ομόφωνη απόφαση ότι το πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus ευθυγραμμίζεται πλήρως με τους στόχους του βραβείου. Χάρη στο πρόγραμμα Erasmus, εκατομμύρια νέοι Ευρωπαίοι είχαν και έχουν την ευκαιρία να φοιτήσουν και να ζήσουν στο εξωτερικό – κάτι που για πολλούς από αυτούς συμβαίνει ακριβώς πριν περάσουν το κατώφλι της επαγγελματικής τους ζωής. Αυτή η συνύπαρξη μας κάνει να ξεχνάμε κάθε λογής διαφορές. Είστε όλοι μέλη ενός μεγάλου ευρωπαϊκού σπιτικού και το μοιράζεστε χωρίς διαχωρισμούς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί το Erasmus μία από τις μεγαλύτερες συνεισφορές της στη δημιουργία της έννοιας της ευρωπαϊκής ιθαγένειας. Το Βραβείο Θεοφανώ αποσκοπεί στην επιβράβευση και την παρακίνηση. Αυτή η ξεχωριστή ευκαιρία πρέπει να δοθεί σε ακόμη περισσότερους νέους. Στις 7 Οκτωβρίου, το Ίδρυμα Θεοφανώ θα απονείμει αυτό το βραβείο στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την κα von der Leyen, παρουσία του Έλληνα Πρωθυπουργού, κου Κυριάκου Μητσοτάκη, στη βυζαντινή Ροτόντα της Θεσσαλονίκης, πολύ κοντά στον τόπο όπου έζησαν ο Αριστοτέλης και ο Μέγας Αλέξανδρος. Έτσι, το παλιό και το νέο, το νεανικό και το παλαιό συνδέονται με παραπάνω από έναν συμβολισμό, μια πραγματικότητα».
Γενικές πληροφορίες
Με επίκεντρο την Θεσσαλονίκη θεσμοθετείται ένα πανευρωπαϊκού κύρους και εμβέλειας βραβείο, το Βραβείο «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ».
Με τη συμβολική επιλογή του ονόματος της Βυζαντινής Αυτοκράτειρας Θεοφανούς -η συνδρομή της οποίας υπήρξε καθοριστική για την πολιτιστική αναγέννηση του δυτικοευρωπαϊκού χώρου- και του τοπόσημου της Ροτόντας για την Τελετή Απονομής –ενός κορυφαίου μνημείου που μαρτυρεί τη Ρωμαϊκή, Βυζαντινή, Ορθόδοξη, Οθωμανική και Ελληνική επίδραση στη διαμόρφωση της Ευρώπης– , το Βραβείο έχει ως στόχο:
- να βραβεύσει προσωπικότητες ή οργανισμούς για τη συμβολή τους στην κατανόηση και την ενίσχυση της σύγχρονης Ευρωπαϊκής Ιδέας.
- να προωθήσει στην κρίσιμη σημερινή συγκυρία τη συνειδητοποίηση των κοινών αφετηριών των διαφορετικών γεωγραφικών μερών της Ευρώπης, των ιστορικών αλληλεξαρτήσεων των λαών της, καθώς και της σημασίας αυτών για τη σημερινή ευρωπαϊκή συνεργασία και τις σχέσεις της Ευρώπης με τους γειτονικούς της πολιτισμούς.
- να επισημάνει και δημοσιοποιήσει τη συνεισφορά των βραβευόμενων, διευρύνοντας την αντίληψή μας για την Ευρωπαϊκή Ένωση, την ευρωπαϊκή συνεργασία και τις κοινές μας ρίζες στην ιστορία.
Η ιδέα γεννήθηκε από κορυφαίες προσωπικότητες της Ευρώπης που ανατρέχουν στις ιστορικές της καταβολές και στις γεωγραφικές της ρίζες, και στρέφουν το ενδιαφέρον τους στην ανάδειξη της σύγχρονης ευρωπαϊκής ταυτότητας μέσω των κοινών ιστορικών ευρωπαϊκών αρχών και αξιών. Το Βραβείο «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ» θα απονέμεται κάθε χρόνο από το ομώνυμο Ίδρυμα Θεοφανώ-Theophano Foundation, ως διάκριση και χωρίς χρηματικό αντίτιμο, μέσα από μια διαδικασία αξιολόγησης των υποψηφιοτήτων από τα δυο βασικά όργανα του Ιδρύματος: τη Συμβουλευτική και τη Διοικούσα Επιτροπή, των οποίων προεδρεύουν αντίστοιχα ο Επίτιμος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και πρώην Πρωθυπουργός του Βελγίου, κ. Herman Count Van Rompuy, και ο Πρόεδρος της Πολιτιστικής Εταιρείας Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος, κ. Σταύρος Ανδρεάδης.
Σε μια εποχή όπου περισσότερο από ποτέ χρειάζονται γέφυρες αλληλοκατανόησης των διαφορετικών λαών που συναπαρτίζουν τη σημερινή Ευρώπη, το Βραβείο «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ» προβάλλει την ευρωπαϊκή συνεργασία, τη σημασία της παιδείας και του πολιτισμού, την ισότητα των φύλων και των λαών. Ως επιστέγασμα αυτών των πρωταρχικών αξιών, η Συμβουλευτική και Διοικούσα Επιτροπή του Ιδρύματος Θεοφανώ επέλεξαν για την απονομή του πρώτου βραβείου, έναν θεσμό που εκφράζει έμπρακτα την ιδέα της ευρωπαϊκής συνεργασίας και κινητικότητας, και ενισχύει ουσιαστικά την αλληλοκατανόηση των ευρωπαϊκών λαών στον πυρήνα του ίδιου του μέλλοντος της Ευρώπης, τους νέους: το πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ERASMUS.
Φέροντας το όνομα του Ολλανδού φιλόσοφου Έρασμου, αντιπάλου του δογματισμού, που έζησε και εργάστηκε σε πολλά μέρη στην Ευρώπη για να διευρύνει τις γνώσεις του, ο θεσμός του ERASMUS είναι άμεσα συνδεδεμένος με την κινητικότητα και την εμπειρία των νέων σε διαφορετικές χώρες της Ευρώπης. Τριάντα τρία χρόνια μετά τη θέσπισή του, και μετρώντας περισσότερους από 9 εκατομμύρια συμμετέχοντες, το πρόγραμμα ERASMUS συμβάλλει στη διαμόρφωση των Ευρωπαίων πολιτών του αύριο: αυτών που -μέσα από το βίωμα του προγράμματος- μπορούν να κατανοήσουν ότι οι επιμέρους ιστορικές και πολιτισμικές διαφοροποιήσεις της Ευρώπης είναι μέρος μιας ευρύτερης γεωγραφικής και πολιτισμικής ενότητας, έτσι όπως αυτή εκφράζεται μέσα από την κοινή ευρωπαϊκή συνείδηση, την ενιαία Ευρωπαϊκή Ιδέα, και τη συνεργασία των λαών.
Αναγνωρίζοντας τη σημασία του Βραβείου «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ», αλλά και τη βαρύτητα του βραβευθέντος θεσμού ERASMUS για το μέλλον της ευρωπαϊκής συνεργασίας, το βραβείο θα παραλάβει η ίδια η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, σε μια λαμπρή Τελετή Απονομής που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 7 Οκτωβρίου 2020 στο εμβληματικό μνημείο της Ροτόντας, παρουσία και του Πρωθυπουργού της Ελλάδας, Κυριάκου Μητσοτάκη. Η παρουσία τους στην πρώτη Τελετή Απονομής, αναδεικνύει ακόμα περισσότερο την αξία του Βραβείου, αλλά και τον κομβικό ρόλο της Θεσσαλονίκης και της Ελλάδας για τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό και τη σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ιδέα.
Η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
ΑΥΤΟΚΡΑΤΕΙΡΑ ΘΕΟΦΑΝΩ
Η Αυτοκράτειρα Θεοφανώ, που δίνει έμπνευση σε αυτό το εγχείρημα, είναι μια ιστορική προσωπικότητα της Ευρώπης, η οποία έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξή της κατά τον 10ο αιώνα μ.Χ.
Υπήρξε ανιψιά του αυτοκράτορα Ιωάννη Α’ Τσιμισκή και νυμφεύθηκε τον Όθωνα Β’ και στέφθηκε από κοινού με αυτόν αυτοκράτειρα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Μετά τον θάνατό του διατήρησε η ίδια τον τίτλο της αυτοκράτειρας. Η ιστορική της παρουσία στη Δυτική Ευρώπη, η οποία στόχευε στην βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Ανατολής και Δύσης, συνέβαλε καθοριστικά στην πολιτιστική αναγέννηση του δυτικοευρωπαϊκού χώρου, τόσο μεταλαμπαδεύοντας στη Δύση τον σημαντικό ρόλο των γυναικών στη Βυζαντινή κοινωνία, όσο και μεταφέροντας επιρροές της ακμάζουσας Βυζαντινής Αυτοκρατορίας σε ό,τι αφορά στην παιδεία, τις τέχνες, το εμπόριο, την υγεία, και αναβαθμίζοντας το κύρος της πολιτικής διακυβέρνησης έναντι της στρατιωτικής.
Βρίσκεται θαμμένη στον Καθεδρικό Ναό του St. Pantaleon στην Κολωνία (Γερμανία).
ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Πρόεδρος
Herman Van Rompuy
Επίτιμος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
π. Πρωθυπουργός του Βελγίου
Μέλη
Mary McAleese
π. Πρόεδρος της Ιρλανδίας | Καθηγήτρια Πανεπιστημίου της Γλασκόβης (Ιρλανδία)
Élisabeth Guigou
Πρόεδρος Anna Lindh Foundation | π. Υπουργός Εσωτερικών Γαλλίας
Agnieszka Holland
Συγγραφέας και σκηνοθέτης (Πολωνία)
Maria Luisa Poncela
π. Υπουργός Εσωτερικών Ισπανίας