Τα εργαλεία για την παρακολούθηση της οικονομικής προόδου και τη χάραξη μακροοικονομικών πολιτικών δεν είναι ικανοποιητικά.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να παρακολουθούμε την κοινωνική πρόοδο και να σχεδιάζουμε πολιτικές που να απαντούν στις προκλήσεις του 21ου αιώνα – όπως η κλιματική αλλαγή, η περιθωριοποίηση ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων, η εξάντληση των φυσικών πόρων και οι κρίσεις στη δημόσια υγεία που συνδέονται με τη μόλυνση. Χρειαζόμαστε, δηλαδή, μεθόδους μέτρησης για να γνωρίζουμε τις επιδόσεις μας στην οικονομία, την αειφορία και την κοινωνική αρμονία.
Δυστυχώς, τα εργαλεία μας για να παρακολουθούμε την πρόοδο δεν είναι ικανοποιητικά. Οι χώρες, για την ακρίβεια, χρησιμοποιούν ένα μέγεθος του 20ου αιώνα για να μετράνε την ευημερία: το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ή ΑΕΠ.
Το ΑΕΠ παρέχει αξιόπιστες μετρήσεις παραγωγής, εισοδήματος και δαπάνης, και είναι αλήθεια ότι χρειάζονται κι αυτές για τον σχεδιασμό χρηματοπιστωτικών και νομισματικών πολιτικών. Όμως, το μέγεθος αυτό αποτυγχάνει όσον αφορά την ευημερία. Γι’ αυτό και εντείνεται το διεθνές ενδιαφέρον για ένα εργαλείο που θα μπορεί να μετρά τόσο το χρηματοπιστωτικό και παραγόμενο κεφάλαιο, όσο και τις δεξιότητες του εργατικού δυναμικού (ανθρώπινο κεφάλαιο), τη συνοχή στην κοινωνία μας (κοινωνικό κεφάλαιο) και την αξία του περιβάλλοντος (φυσικό κεφάλαιο).
Ο Δείκτης Περιεκτικού Πλούτου (Inclusive Wealth Index) του Προγράμματος Περιβάλλοντος του ΟΗΕ παρακολουθεί το παραγόμενο, φυσικό και ανθρώπινο κεφάλαιο σε 140 χώρες. Ο παγκόσμιος ρυθμός ανάπτυξης του πλούτου που αποτυπώνει ο δείκτης είναι πολύ μικρότερος από την ανάπτυξη του ΑΕΠ. Για την ακρίβεια, τα δεδομένα για το 2018 δείχνουν ότι το φυσικό κεφάλαιο μειώθηκε σε 140 χώρες κατά την περίοδο 1992-2014. Είναι αξιοσημείωτο ότι πολλές χώρες καταγράφουν αύξηση του ΑΕΠ ενώ παράλληλα έχουν απώλειες φυσικού κεφαλαίου, γεγονός που δείχνει ότι το να συγχέεις το εισόδημα με τον πλούτο δεν συμβάλλει στη μέτρηση της αειφορίας.
Παρά την πρόοδο που υπάρχει στις μεθόδους και τα εργαλεία μέτρησης, πάντως, παραμένει η ανάγκη ενσωμάτωσης και των πέντε στοιχείων ευημερίας – χρηματοπιστωτικό, παραγόμενο, φυσικό, ανθρώπινο και κοινωνικό κεφάλαιο – σε ένα αναλυτικό πλαίσιο.
Το καναδικό πρότζεκτ Συνολικού Πλούτου (Comprehensive Wealth) κάνει ακριβώς αυτό. Συγκεκριμένα, προσθέτει έναν επιπλέον αριθμό: το κατά κεφαλήν άθροισμα των πέντε στοιχείων ευημερίας. Τα δεδομένα πάνω στα οποία βασίζεται προέρχονται από το Statistics Canada, έναν από τον αρτιότερο οργανισμό στατιστικών δεδομένων στον κόσμο, και καταγράφουν ποικίλες πτυχές της ευημερίας ξεχωριστά.
Βάσει του συγκεκριμένου δείκτη, ο συνολικός πλούτος των Καναδών αυξήθηκε μόλις κατά 0,2% ετησίως κατά μέσο όρο από το 1980 μέχρι το 2015. Αντίθετα, το ΑΕΠ αυξήθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 1,31% την ίδια περίοδο.
Σε κάθε περίπτωση, οι άνθρωποι αξίζουν να έχουν μια σαφή εικόνα των επιδόσεων της οικονομίας, με έμφαση στη μακροχρόνια αειφορία. Το ΑΕΠ προσφέρει χρήσιμα βραχυπρόθεσμα δεδομένα, αλλά για να αντιμετωπίσουμε τις πιέσεις του 21ου αιώνα χρειαζόμαστε ένα σύγχρονο οικονομικό μέγεθος.
Του Pushpam Kumar