Πόλεμος στην Ουκρανία: Θα χρειαστούν χρόνια για να εκδηλωθούν οι συνέπειες της 24ης Φεβρουαρίου, γράφει στον Guardian o Βρετανός ιστορικός, συγγραφέας και σχολιαστής, Tίμοθι Γκάρτον Ας, καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Ο διάσημος αρθρογράφος καλεί τη Δύση να μην επαναλάβει τα λάθη του παρελθόντος στην κρίση της Ουκρανίας. Kαι λέει οτι η 24η Φεβρουαρίου, η ημέρα που ξεκίνησε ο πόλεμος, θα αφήσει το αποτύπωμά της στη γηραιά ήπειρο για πολλά χρόνια.
Γιατί κάνουμε πάντα το ίδιο λάθος; Ω, αυτό είναι αποκλειστικό πρόβλημα των Βαλκανίων, λέμε – και μετά μια δολοφονία στο Σεράγεβο πυροδοτεί τον ‘Α Παγκόσμιο πόλεμο. Ω, η απειλή του Αδόλφου Χίτλερ για την Τσεχοσλοβακία είναι «ένας καυγάς σε μια μακρινή χώρα, μεταξύ ανθρώπων για τους οποίους δεν γνωρίζουμε τίποτα» – και μετά βρισκόμαστε στον ‘Β Παγκόσμιο πόλεμο.
Ω, η κατάληψη της μακρινής Πολωνίας από τον Ιωσήφ Στάλιν μετά το 1945 δεν είναι δική μας δουλειά – και σύντομα έχουμε τον Ψυχρό Πόλεμο. Τώρα το κάναμε ξανά, δεν ξυπνήσουμε μέχρι που ήταν πολύ αργά για τις πλήρεις συνέπειες της κατάληψης της Κριμαίας από τον Βλαντιμίρ Πούτιν το 2014. Και έτσι, την Πέμπτη 24 Φεβρουαρίου του 2022, στεκόμαστε και πάλι εδώ και δε φοράμε τίποτα άλλο πέρα απο τα θραύσματα από τις χαμένες ψευδαισθήσεις.
Σε τέτοιες στιγμές χρειαζόμαστε θάρρος και αποφασιστικότητα αλλά και σοφία. Αυτό περιλαμβάνει προσοχή στη χρήση των λέξεων. Δεν είναι ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος. Είναι, ωστόσο, ήδη κάτι πολύ πιο σοβαρό από τις σοβιετικές εισβολές στην Ουγγαρία το 1956 και στην Τσεχοσλοβακία το 1968.
Οι πέντε πόλεμοι στην πρώην Γιουγκοσλαβία τη δεκαετία του 1990 ήταν τρομεροί, αλλά οι μεγαλύτεροι διεθνείς κίνδυνοι που απέρρεαν από αυτούς δεν ήταν ανάλογης κλίμακας. Υπήρχαν γενναίοι αντιστασιακοί στη Βουδαπέστη το 1956, αλλά στην Ουκρανία σήμερα έχουμε ένα ολόκληρο ανεξάρτητο, κυρίαρχο κράτος με μεγάλο στρατό και έναν λαό που δηλώνει αποφασισμένος να αντισταθεί. Αν δεν αντισταθούν, σε κλίμακα, αυτό θα είναι κατοχή. Εάν το κάνουν, αυτός θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερος πόλεμος στην Ευρώπη από το 1945.
Απέναντί τους είναι τοποθετημένη η συντριπτική δύναμη μιας από τις ισχυρότερες στρατιωτικές δυνάμεις στον κόσμο, με καλά εκπαιδευμένες και εξοπλισμένες συμβατικές δυνάμεις και περίπου 6.000 πυρηνικά όπλα. Η Ρωσία είναι πλέον το μεγαλύτερο κράτος-παρίας στον κόσμο. Διοικείται από έναν πρόεδρο που αν κρίνει κανείς από τις υστερικές του ατάκες αυτή την εβδομάδα, έχει φύγει από τη σφαίρα του ορθολογικού υπολογισμού – όπως συνηθίζουν να κάνουν οι απομονωμένοι δικτάτορες, αργά ή γρήγορα. Για να είμαστε ξεκάθαροι: όταν, στην κήρυξη του πολέμου το πρωί της Πέμπτης, απείλησε όποιον «προσπαθήσει να σταθεί εμπόδιο» με «συνέπειες που δεν έχετε συναντήσει ποτέ στην ιστορία σας», μας απειλούσε με πυρηνικό πόλεμο.
Θα έρθει καιρός να αναλογιστούμε όλα τα λάθη του παρελθόντος μας. Αν, ξεκινώντας από το 2014, είχαμε πάρει σοβαρά μέτρα για να βοηθήσουμε στην οικοδόμηση της ικανότητας της Ουκρανίας να αμυνθεί, μειώναμε την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία, καθαρίζαμε τις λίμνες αποχέτευσης από τα ρωσικά βρώμικα χρήματα που στροβιλίζονται γύρω από το Λονδίνο και επιβάλλαμε περισσότερες κυρώσεις στο καθεστώς του Πούτιν, ίσως να βρισκόμασταν σε καλύτερη θέση. Πρέπει όμως να ξεκινήσουμε από εκεί που βρισκόμαστε.
Στην πρώιμη ομίχλη ενός πολέμου που μόλις αρχίζει, βλέπω τέσσερα πράγματα που πρέπει να κάνει η Ευρώπη και η υπόλοιπη Δύση. Πρώτον, πρέπει να διασφαλίσουμε την άμυνα κάθε ίντσας του εδάφους του ΝΑΤΟ, ειδικά στα ανατολικά του σύνορα με τη Ρωσία, τη Λευκορωσία και την Ουκρανία, έναντι όλων των πιθανών μορφών επίθεσης, συμπεριλαμβανομένων των κυβερνοεπιθέσεων και των υβριδικών.
Για 70 χρόνια, η ασφάλεια των χωρών της Δυτικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίας, εξαρτιόταν τελικά από την αξιοπιστία της υπόσχεσης «ένας για όλους και όλοι για έναν» του άρθρου 5 της συνθήκης του ΝΑΤΟ. Είτε μας αρέσει είτε όχι, η μακροχρόνια ασφάλεια του Λονδίνου είναι πλέον άρρηκτα συνυφασμένη με αυτή της εσθονικής πόλης Νάρβα. Αυτή του Βερολίνου με το Μπιαλιστόκ στην Πολωνία· Αυτή της Ρώμης με αυτό του Κλουζ-Ναπόκα στη Ρουμανία.
Δεύτερον, πρέπει να προσφέρουμε όλη την υποστήριξη που μπορούμε στους Ουκρανούς, χωρίς να ξεπεράσουμε το όριο που θα έφερνε τη Δύση σε άμεσο πόλεμο με τη Ρωσία. Όσοι Ουκρανοί επιλέξουν να παραμείνουν και να αντισταθούν θα πολεμήσουν με στρατιωτικά και πολιτικά μέσα για να υπερασπιστούν την ελευθερία της χώρας τους, όπως έχουν κάθε δυνατό δικαίωμα νομικό και συνειδησιακό να κάνουν, και όπως θα κάναμε εμείς για τις χώρες μας. Αναπόφευκτα, το περιορισμένο εύρος της απάντησής μας θα οδηγήσει σε πικρή απογοήτευση.
Τα email από Ουκρανούς φίλους λένε για παράδειγμα, ότι η Δύση επιβάλλει μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, αρνούμενη τον ουκρανικό εναέριο χώρο στα ρωσικά αεροπλάνα. Το ΝΑΤΟ δεν πρόκειται να το κάνει αυτό. Όπως οι Τσέχοι το 1938, όπως οι Πολωνοί το 1945, όπως οι Ούγγροι το 1956, οι Ουκρανοί θα πουν: «Εσείς, οι Ευρωπαίοι συμπατριώτες μας, μας εγκαταλείψατε».
Αλλά υπάρχουν ακόμα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε. Μπορούμε να συνεχίσουμε να προμηθεύουμε όπλα, επικοινωνίες και άλλο εξοπλισμό σε όσους αντιστέκονται απολύτως νόμιμα στην ένοπλη δύναμη με ένοπλη δύναμη. Εξίσου σημαντικό μεσοπρόθεσμα, είναι να βοηθήσουμε εκείνους που θα χρησιμοποιήσουν τις δοκιμασμένες τεχνικές της πολιτικής αντίστασης ενάντια σε μια ρωσική κατοχή και σε κάθε προσπάθεια επιβολής μιας κυβέρνησης-ανδρείκελου. Πρέπει επίσης να είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε τους πολλούς Ουκρανούς που θα φύγουν προς τα δυτικά.
Τρίτον, οι κυρώσεις που επιβάλλουμε στη Ρωσία θα πρέπει να υπερβαίνουν ό,τι έχει ήδη προετοιμαστεί. Εκτός από ολοκληρωμένα οικονομικά μέτρα, θα πρέπει να υπάρξουν απελάσεις Ρώσων καθ’ οιονδήποτε τρόπο που συνδέονται με το καθεστώς Πούτιν. Ο Πούτιν, με το πολεμικό του σεντούκι άνω των 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων και το χέρι του στη βρύση του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, έχει προετοιμαστεί για αυτό, επομένως οι κυρώσεις θα χρειαστούν χρόνο για να αποκτήσουν την πλήρη ισχύ τους.
Στο τέλος, θα πρέπει να είναι οι ίδιοι οι Ρώσοι που θα γυρίσουν και θα πουν: «Φτάνει. Όχι στο όνομά μας». Πολλοί από αυτούς, συμπεριλαμβανομένου του νομπελίστα Ντμίτρι Μουράτοφ, εκφράζουν ήδη τη φρίκη τους για αυτόν τον πόλεμο. Ομοίως, η Ουκρανή δημοσιογράφος Nataliya Gumanyuk έγραψε συγκινητικά για μια Ρωσίδα δημοσιογράφο που έκλαιγε στο τηλέφωνο μαζί της καθώς τα ρωσικά τανκς έμπαιναν στη χώρα της. Αυτή η φρίκη θα αυξηθεί μόνο όταν τα πτώματα των νεαρών Ρώσων ανδρών επιστρέψουν μέσα σε σακούλες – και καθώς ο πλήρης οικονομικός αντίκτυπος και οι συνέπειες γίνονται εμφανείς στη Ρωσία. Οι Ρώσοι θα είναι τα πρώτα και τελευταία θύματα του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Αυτό με φέρνει σε ένα τελευταίο, ζωτικό σημείο: πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για έναν μακρύ αγώνα. Θα χρειαστούν χρόνια, πιθανώς δεκαετίες, για να φανούν όλες οι συνέπειες της 24ης Φεβρουαρίου. Βραχυπρόθεσμα, οι προοπτικές για την Ουκρανία είναι απελπιστικά ζοφερές.
Αλλά σκέφτομαι αυτή τη στιγμή τον υπέροχο τίτλο ενός βιβλίου για την ουγγρική επανάσταση του 1956: Η Νίκη μίας Ήττας. Σχεδόν όλοι στη Δύση έχουν τώρα ξυπνήσει με το γεγονός ότι η Ουκρανία είναι μια ευρωπαϊκή χώρα που δέχεται επίθεση και διαμελίζεται. Το Κίεβο σήμερα είναι μια πόλη γεμάτη δημοσιογράφους από όλο τον κόσμο. Αυτή η εμπειρία θα διαμορφώσει τις απόψεις τους για την Ουκρανία για πάντα. Είχαμε ξεχάσει, στα χρόνια των μεταψυχροπολεμικών ψευδαισθήσεών μας, ότι έτσι εγγράφονται τα έθνη στον νοητικό χάρτη της Ευρώπης: με αίμα, ιδρώτα και δάκρυα.
Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr