Πιο κοντά από ποτέ είναι μια μεγάλη επισιτιστική κρίση με την έλλειψη λιπασμάτων να προκαλεί παγκόσμια ανησυχία. Οι υψηλές τιμές φυσικού αερίου έχουν περιορίσει την παραγωγή τους, μειώνοντας την παραγωγή και εκτοξεύοντας τις τιμές.
Οι προειδοποιήσεις αξιωματούχων των Ηνωμένων Εθνών -και όχι μόνο- είναι χαρακτηριστικές των όσων έρχονται. Περιοχές όπως η Αφρική παλεύουν με τιμές που έχουν εκτοξευθεί κατά 300% από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Η ήπειρος, όπου οι μικροκαλλιεργητές τρέφουν την πλειοψηφία των ανθρώπων, στερείται ήδη 2 εκατομμύρια μετρικούς τόνους λιπάσματος, σύμφωνα με την Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης. Η υψηλή τιμή των λιπασμάτων θα σημαίνει λιγότερα τρόφιμα σε μια εποχή που οι άνθρωποι τα χρειάζονται περισσότερο, με συχνότερες τις εμφανίσεις ακραίων καιρικών συνθηκών. Οι αγρότες στην Ευρώπη αισθάνονται παρόμοια πίεση, αν και σε μικρότερο βαθμό.
«Επισημαίνουμε με κάθε τρόπο και σε κάθε τόνο ότι υπάρχει κρίση λιπασμάτων… και η κρίση λιπασμάτων είναι τεράστια», είπε ένας αξιωματούχος του ΟΗΕ που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας στο politico.
Η Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης δήλωσε τον Μάιο ότι «πολλές αφρικανικές χώρες έχουν ήδη αυξήσει τις τιμές στο ψωμί και άλλα είδη διατροφής», προειδοποιώντας ότι «αν δεν καλυφθεί αυτό το έλλειμμα, η παραγωγή τροφίμων στην Αφρική θα μειωθεί τουλάχιστον κατά 20% και η ήπειρος θα μπορούσε να χάσει πάνω από 11 δισεκατομμύρια δολάρια σε αξία παραγωγής τροφίμων».
Ωστόσο, ο David Beasley, εκτελεστικός διευθυντής του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών, σημείωσε ότι η εκτίμηση του 20% «θα μπορούσε να είναι πολύ χαμηλή».
«980 εκατομμύρια άνθρωποι εντός της Αφρικής εξαρτώνται από τις εκμεταλλεύσεις μικροκαλλιεργητών και το λίπασμα, και εργαζόμαστε πάνω σε αυτά τα ζητήματα όσο μιλάμε», είπε ο Μπίσλι στο Κογκρέσο των ΗΠΑ τον περασμένο μήνα.
Η παραγωγή λιπασμάτων είναι μια ενεργοβόρα διαδικασία, ειδικά για λιπάσματα με βάση το άζωτο, τα οποία χρησιμοποιούν φυσικό αέριο ως βασικό συστατικό. Αυτό σημαίνει ότι η τιμή των λιπασμάτων τείνει να αντιστοιχεί στο ενεργειακό κόστος.
«Η αυξημένη τιμή είναι [ένα] βάρος για όλους τους αγρότες στον κόσμο, αλλά η επιβάρυνση είναι ακόμη μεγαλύτερη για εκείνους τους αγρότες στις αναπτυσσόμενες χώρες που έχουν λιγότερες οικονομικές δυνατότητες και οργάνωση να αγοράσουν τα λιπάσματα από τα ευρωπαϊκά», έγραψε ένας αξιωματούχος της ΕΕ στο Politico.
Οι Ευρωπαίοι παραγωγοί λιπασμάτων προειδοποιούν τώρα για ελλείψεις εάν οι εισαγωγές φυσικού αερίου της ηπείρου από τη Ρωσία συνεχίσουν να μειώνονται.
«Είναι ένα μεγάλο σημείο προσοχής», δήλωσε ένας δεύτερος αξιωματούχος της ΕΕ. «Εκτός από τις πολύ δύσκολες καιρικές συνθήκες που έχουμε στην Ευρώπη, το κόστος των λιπασμάτων θα είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο όσον αφορά το τι θα καλλιεργηθεί σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα στην Ευρώπη και την Ουκρανία».
Οι υψηλές τιμές των λιπασμάτων έχουν επίσης διαταράξει τη λεπτή ισορροπία μεταξύ της διασφάλισης ότι οι αγρότες αμείβονται αρκετά καλά για τα προϊόντα τους ενώ τα τρόφιμα είναι αρκετά προσιτά για τους καταναλωτές. Εάν οι τιμές των λιπασμάτων παραμείνουν υψηλές λόγω του υψηλού ενεργειακού κόστους, τότε οι αγρότες καλλιεργειών όπως το σιτάρι θα δυσκολευτούν να καλύψουν το κόστος τους και οι τιμές των τροφίμων θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο, επεκτείνοντας την κρίση πείνας.
Το υψηλό ενεργειακό κόστος έχει ήδη διαταράξει την παραγωγή λιπασμάτων στην Ευρώπη. Ο νορβηγικός γίγαντας Yara παρέδωσε 22% λιγότερα λιπάσματα στους αγρότες το δεύτερο τρίμηνο του 2022 λόγω των υψηλών τιμών.
Ακόμη και σε χώρες όπως το Μαρόκο και η Αίγυπτος, και οι δύο κορυφαίοι παραγωγοί χημικών λιπασμάτων, οι υψηλές τιμές έχουν επηρεάσει τους φτωχότερους αγρότες.
«Για τους αγρότες που έχουν οδηγηθεί στον δρόμο της εφαρμογής ολοένα και περισσότερων χημικών λιπασμάτων στο έδαφός τους, αυτή είναι μια πραγματική κρίση», είπε ο Belay.
Πρόσθεσε ότι για μέρη όπως η Βόρεια Αφρική, «θα είναι μια καταστροφή».