Μέσα από το γραμματόσημα τα παιδιά άνοιγαν παράθυρο στη γνώση, στον Πολιτισμό στην ιστορία αλλά και στην εξέλιξη. Πώς το ίντερνετ και τα social media έκαναν τον φιλοτελισμό να μοιάζει με…άγνωστο παραλήπτη
Την 1η Οκτωβρίου του 1861 το πρώτο ελληνικό γραμματόσημο ήταν γεγονός. Πρόκειται για την Κεφαλή του Ερμή. Ένα γραμματόσημο με πολλά και βαθιά νοήματα καθώς ο Ερμής ήταν ο αγγελιοφόρος των υπόλοιπων Θεών αλλά και ο Θεός του εμπορίου.
Τα δεκάδες, εκατοντάδες γραμματόσημα που εκδόθηκαν στην συνέχεια σαγήνεψαν τις γενιές των Ελλήνων οι οποίοι ασχολήθηκαν με τον φιλοτελισμό.
Ο φιλοτελισμός μια ασχολία μισού αιώνα για τα παιδιά δυστυχώς χάθηκε στο πέρασμα των χρόνων. Άλλη μια «άδικη» νίκη της τεχνολογίας σε βάρος την ιστορία και τον Πολιτισμό.
Το Newsbomb.gr επισκέφθηκε το μουσείο φιλοτελισμού και γραμματοσήμων και κατέγραψε άγνωστες πτυχές της ιστορίας που κρύβουν τα μικρά χαρτάκια με τα δοντάκια…
Εκεί μας ξενάγησε ο φιλόλογος και ιστορικός τέχνης Εμμανουήλ Γεωργουδάκης, ο οποίος μας αποκάλυψε πολλά μυστικά για την ταχυδρομική ελληνική ιστορία.
Νέα εποχή
«Η ταχυδρομική υπηρεσία, τα γραμματόσημα τα πάντα έχουν αλλάξει τόσο πολύ.
Τα γραμματόσημα αποτελούν ένα μέσο εκπαίδευσης πολλών επιστημών. Και όλα αυτά μέσα από ένα ενδιαφέρον χόμπι. Ο φιλοτελισμός διδάσκει στον κόσμο και την τέχνη και την τεχνολογία, την ιστορία, την γεωγραφία. Στις εικονογραφίες των γραμματοσήμων μπορεί να δει κανείς σχεδόν τα πάντα», λέει χαρακτηριστικά στο Newsbomb.gr για να συνεχίσει και να τονίσει ότι σπουδαίοι Έλληνες καλλιτέχνες έχουν αφήσει το αποτύπωμα τους στον ελληνικό φιλοτελισμό.
«Οι περισσότεροι σπουδαίοι Έλληνες χαράκτες και καλλιτέχνες έχουν δώσει έργα τους, τα οποία έχουν γίνει γραμματόσημα. Μπορεί κανείς να δει την ιστορία της δημόσιας διοίκησης, την ιστορία του ελληνικού κράτους στην ανάπτυξη των υποδομών πως πήγαιναν την αλληλογραφία με τα πόδια, στην συνέχεια με τα ποδήλατα και μετά με τις μοτοσυκλέτες και όλα αυτά τα βλέπει κανείς στο μουσείο μας όπως επίσης και την ιστορία της τέχνης, την ιστορία της τεχνολογίας.
Το ένα θέμα εξηγεί το άλλο, μέσα από την ιστορία εξηγείται η εξέλιξη της τεχνολογίας, η ιστορία την εξέλιξη της τέχνης. Τα γραμματόσημα είναι ένα εύκολο προσβάσιμο προϊόν που μπορεί ο συλλέκτης να έρχεται σε επαφή με την υψηλή τέχνη, την υψηλή τεχνολογία… Για παράδειγμα ως γραμματόσημα μπορούμε να δούμε πίνακες του Φασιανού. Οι πίνακες που έχουμε εμείς εδώ στο Μουσείο είναι προορισμένοι για να τυπωθούν γραμματόσημα. Στα γραμματόσημα είναι κρυμμένος θησαυρός της ελληνικής τέχνης».
Τα πρώτα γραμματόσημα ολυμπιακών αγώνων είναι ελληνικά
Ο κ. Εμμανουήλ Γεωργουδάκης, επισημαίνει πως τα πρώτα γραμματόσημα Ολυμπιακών Αγώνων ήταν τα ελληνικά. «Αυτά είναι σχεδιασμένα από έναν Γάλλο χαράκτη τον Μπιγερόν ο οποίος υπήρξε πάρα πολύ σημαντικός διότι εκτός από τα γραμματόσημα των Ολυμπιακών Αγώνων σχεδίασε και μεγάλο αριθμό των ευρημάτων των ανασκαφών που γίνονταν στην Ελλάδα και τα πρότυπα αυτά χρησιμοποιήθηκαν στην Ελλάδα και τα πρότυπα αυτά χρησιμοποιήθηκαν και στις ευρωπαϊκές εκδόσεις, οι οποίες υμνούσαν την ελληνική αρχαιότητα και ουσιαστικά πρόκειται για τις πρώτες εικόνες που είχαμε σε ευρεία έκταση για την ελληνική αρχαιότητα. Ουσιαστικά επηρέασαν το πώς φανταζόταν ο κόσμος τότε την εικόνα των αρχαίων Ελλήνων».
Γραμματόσημα κόντρα στις υψηλής ποιότητας κινούμενες εικόνες
Πλέον η συλλογή των γραμματοσήμων δεν είναι δημοφιλής στα παιδιά σήμερα, κάθε άλλο μάλιστα. Ο κ. Εμμανουήλ Γεωργουδάκης, δίνει την δική του εξήγηση…
«Η αλήθεια είναι ότι τα παιδιά της σύγχρονης εποχής έχουν πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας κινούμενες εικόνες και χρειάζονται μία επανασύνδεση. Η επανασύνδεση με τα γραμματόσημα μπορεί να τους δώσει πρόσβαση σε έναν άλλο θησαυρό ιστορικό και κυρίως καλλιτεχνικό τον οποίον δεν μπορούν να τον φανταστούν. Το πιο ουσιαστικό απ’όλα είναι να γνωρίσουν την διαδικασία της παραλαβής ενός γράμματος μιας κάρτας από έναν φίλο που τους θυμήθηκε και αφιέρωσε χρόνο να τους γράψει τις απλές ευχές του. Μια απλή φράση, «Καλά Χριστούγεννα» ή «Καλές διακοπές», αυτό νομίζω ότι δίνει μια χαρά την οποία δεν μπορεί να δώσει κανένα SMS, κανένα μήνυμα σε όλα αυτά τα ηλεκτρονικά συστήματα. Γιατί ο άνθρωπος σου ο φίλος σου είναι χειροπιαστός και θα μείνει για πάντα δίπλα σου».
Ο φιλοτελισμός στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα για πρώτη φορά εμφανίστηκε ο φιλοτελισμός το 1890, πενήντα χρόνια δηλαδή μετά την πρώτη εμφάνιση του. Αναπτύχθηκε ουσιαστικά όμως μετά το 1896, τη χρονιά που έγιναν στην Ελλάδα οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες και εκδόθηκε η πρώτη αναμνηστική σειρά γραμματοσήμων.
Format από την δεκαετία του 90;
Όπως ανέφερε και προηγουμένως ο φιλόλογος και ιστορικός τέχνης με Εμμανουήλ Γεωργουδάκης, ο φιλοτελισμός για τα παιδιά του περασμένου αιώνα δεν αποτελούσε μόνο ένα απλό χόμπι αλλά έδινε την δυνατότητα να διευρύνουν τους ορίζοντες τους, να μαθαίνουν την ιστορία, τον πολιτισμό, τις τέχνες αλλά και την τεχνολογία. Η συλλογή, η ανταλλαγή και η τοποθέτηση στο ειδικό με τις ζελατίνες άλμπουμ έκανε τα παιδιά να μάθουν για τον Σεφέρη, τον Ελύτη, την ελληνική επανάσταση, τον γιατρό Παπανικολάου και τόσα άλλα.
Όμως από την στιγμή που τα gadgets έκαναν αισθητή την παρουσία τους στις παιδικές, προεφηβικές και εφηβικές ηλικίες ο φιλοτελισμός ξεχάστηκε από μεγάλη μερίδα παιδιών.
Ο φιλοτελισμός από τη δεκαετία του ’50 έως το ’90 ήταν το πιο δημοφιλές αντικείμενο συλλογής.
Πλέον οι άνθρωποι δεν κάνουν πια συλλογές, δεν μαζεύουν πια τα νέα παιδιά τίποτα. Οι μεγάλοι οι τωρινοί ίσως να συνεχίζουν, αλλά τα παιδιά είναι με ένα κομπιούτερ στο χέρι και δεν έχουν κίνητρα για να κάνουν συλλογή από πολιτισμικούς θησαυρούς.
Μεγάλοι θησαυροί στα αζήτητα πωλούνται φθηνά
Εκατοντάδες –ίσως και χιλιάδες- συλλογές τα τελευταία χρόνια «σκοτώνονται» για εξευτελιστικά ποσά στα ειδικά μαγαζιά που έχουν απομείνει ή –ακόμα χειρότερα- σε μαγαζιά μεταχειρισμένων. Γέμισε ο κόσμος από φτηνά γραμματόσημα που κάποτε είχαν αγοραστεί πανάκριβα, γιατί κανείς από τους ανθρώπους που τα πουλάνε δεν έχουν ιδέα πόσο αξίζουν. Ενδιαφέρονται μόνο να ξεφορτωθούν όσο-όσο τη συλλογή του πατέρα ή του παππού που έφυγε από τη ζωή, η οποία τις περισσότερες φορές έχει καταστραφεί από την υγρασία ή τη μούχλα.
Αν κανείς ξεφυλλίσει αυτές τις σελίδες θα διαπιστώσει πως κρατά την ιστορία αλλά και τις τάσεις από το 1861 έως σήμερα.