Στην τελική ευθεία μέσα στον Ιανουάριο για την οριστική λήψη αποφάσεων, το περιεχόμενο των οποίων “φωτογραφίζει” σήμερα το Capital.gr, εισέρχονται οι διαδικασίες για το τραπεζικό σύστημα της Ελλάδας, σε δύο ταυτόχρονα μέτωπα: την οριστική διαμόρφωση του διάδοχου σχήματος προστασίας της πρώτης κατοικίας (αναμόρφωση Ν. Κατσέλη) και την άμεση προώθηση του μηχανισμού απαγκίστρωσης μέσω “bad bank” των τραπεζών από σημαντικό όγκο NPLs με κινητοποίηση εγγυήσεων Δημοσίου.
Με μοναδικό, μέχρι στιγμής, κίνδυνο οι επικείμενες ρυθμίσεις να “σκοντάψουν” στην προεκλογική πολιτική αβεβαιότητα, ήδη “τρέχουν” δύο προγραμματισμένες συναντήσεις τις δύο επόμενες μέρες μεταξύ τραπεζιτών, κυβέρνησης – “θεσμών” (με τον κ. Φλαμπουράρη) και SSM (κ. Αντρέα Ενρία).
Το πλαίσιο των αποφάσεων που δρομολογούνται, αφορά αφενός σε ένα κανονιστικό πλαίσιο προστασίας της α’ κατοικίας με σημαντικά χαμηλότερο από το ισχύον όριο προστασίας, αλλά θα υποστηρίζεται από “κουρέματα – επιμηκύνσεις” (τράπεζες) και “επιδοτήσεις” (κρατικές) και αφετέρου στη δρομολόγηση της δημιουργίας φορέα (“bad bank”) που θα απαγκιστρώσει από τις τράπεζες σημαντικό ποσοστό NPLs με την υποστήριξη εγγυήσεων του Δημοσίου.
Το όριο προστασίας
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του Capital.gr, ο νόμος Κατσέλη και η προστασία της πρώτης κατοικίας έχουν ήδη μπει από χθες στο τραπέζι των “θεσμών”, στο πλαίσιο της προετοιμασίας των τεχνικών κλιμακίων για την πρώτη συνάντησή τους με τις τράπεζες η οποία αναμένεται τις επόμενες μέρες. Σύμφωνα με πληροφορίες αύριο επίκειται νέα συνάντηση των τραπεζών στην Ελληνική Ένωση Τραπεζών.
Παράλληλα, προς τα τέλη αυτής της εβδομάδας ή την επόμενη, αναμένεται νέα συνάντηση τραπεζιτών με τον υπουργό Επικρατείας, Αλέκο Φλαμπουράρη, προκειμένου να συνδιαμορφωθεί κοινή πρόταση που θα είναι επαρκής ώστε να εγκριθεί από τους “θεσμούς” για το καθεστώς προστασίας των αδύναμων δανειοληπτών και της πρώτης κατοικίας και η οποία θα ισχύσει μετά την 28η Φεβρουαρίου.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Capital.gr το νέο όριο προστασίας εκτός μεγάλου απροόπτου θα έχει ως σημείο εκκίνησης το ποσό των 120 χιλιάδων ευρώ. Τον τελευταίο μήνα η κυβέρνηση έχει ασκήσει έντονες πιέσεις στις τράπεζες ώστε να μην κατεβάσουν το όριο των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας κάτω από τις 150.000 ευρώ, με τις τράπεζες να θέτουν ως ελάχιστο πήχη τις 100.000 ευρώ. Πληροφορίες που δεν έχουν επιβεβαιωθεί παρά μόνο από τραπεζικές πηγές, φέρουν τον SSM να κρίνει ότι εάν πρόκειται να γίνει συζήτηση για κάποιο όριο προστασίας, αυτό δεν θα πρέπει να είναι πάνω από τις 75.000 ευρώ αντικειμενική αξία ακινήτου.
Με βάση την ίδια πληροφόρηση, στη συνάντηση αυτής της εβδομάδας, οι “τελικές προσφορές” από κυβέρνηση και τράπεζες αναμένονται στις 150.000 και 100.000 ευρώ αντίστοιχα, με σημείο συμβιβασμού στις 120.000 ευρώ.
Ασυμφωνία τραπεζών
Αξιοσημείωτο είναι ότι το όριο προστασίας των 100.000 ευρώ δεν βρίσκει σύμφωνες όλες τις τράπεζες, καθώς η πλειοψηφία των μέσων υπολοίπων στεγαστικών δανείων έχει υποχωρήσει στις 75.000 ευρώ και ήδη έχει αρχίσει να τελειώνει το “στοκ” ακινήτων προς πλειστηριασμό με αξία άνω των 100.000 ευρώ.
Στο ίδιο μήκος κύματος, οι τράπεζες εκτιμούν, σύμφωνα με τις πληροφορίες, ότι και τα εισοδηματικά κριτήρια για την παροχή προστασίας στην πρώτη κατοικία δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τις 30.000 ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, δεν θα πρέπει να αποκλείεται σύμφωνα με πληροφορίες του Capital.gr το ενδεχόμενο μιας μικρής “τεχνικής φύσης” παράτασης του ν. Κατσέλη για λίγο μετά τις 28/2.
Να σημειωθεί ότι ο νόμος Κατσέλη με την ισχύουσα μορφή του προστατεύει την πρώτη κατοικία από πλειστηριασμό εφόσον η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας δεν υπερβαίνει τις 180.000 ευρώ για έναν ενήλικο (το ποσό προσαυξάνεται ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση του οφειλέτη σε 220.000 για ζευγάρι, 240.000 για οικογένεια με ένα παιδί, 260.000 για οικογένεια με δύο παιδιά και 280.000 για οικογένεια με τρία παιδιά) και το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα του οφειλέτη δεν υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης προσαυξημένες κατά 70%, δηλαδή κυμαίνεται μεταξύ 13.906 ευρώ και 40.800 ευρώ ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση.
Για τις περιπτώσεις που το Δημόσιο παρεμβαίνει, καταβάλλοντας μέρος της δόσης, η προστασία παρέχεται εφόσον η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας κυμαίνεται μεταξύ 120.000 και 220.000 ευρώ, προσαυξημένη ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση του οφειλέτη (ενήλικας: 120.000 ευρώ, ζευγάρι: 160.000 ευρώ συν 20.000 ευρώ ανά τέκνο) και το ετήσιο εισόδημα δεν υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης, δηλαδή κυμαίνεται από 8.180 έως 24.000 ευρώ.
Τα νέα όρια για “κούρεμα” ή “επιμήκυνση”
Η επιδίωξη του “συμβιβασμού” πέρασε μέσα από πολλές ζυμώσεις που έγιναν τις προηγούμενες ημέρες. Οι τράπεζες είχαν μια κρίσιμη συνάντηση γεφύρωσης των μεταξύ τους απόψεων για το ζήτημα της προστασίας της πρώτης κατοικίας και για τη διαμόρφωση κοινής πρότασης για τον χειρισμό των μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων, η οποία θα υποβληθεί στους “θεσμούς”.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Capital.gr, η πρόταση που έχει επεξεργαστεί για λογαριασμό των τραπεζών η PWC, βασίζεται στο σκεπτικό της σχέσης αξίας δανείου προς αξία ακινήτου (loan to value). Με βάση την αξία αυτή, οι τράπεζες συζητούν την προοπτική “κουρέματος” οφειλής στα μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια, θέτοντας ως κατώτατο όριο ποσοστιαία αναλογία 120%.
Ειδικότερα, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι οι τράπεζες απορρίπτουν οποιοδήποτε “κούρεμα” εφόσον η σχέση loan to value διαμορφώνεται κάτω του 100% (π.χ. αν ο δανειολήπτης χρωστάει 80.000 ευρώ και η αξία του ακινήτου του είναι 100.000 ευρώ) και διαπραγματεύονται σε ένα εύρος σχέσης loan to value μεταξύ 120% και 140% για την παροχή “κουρέματος”. Για την περίπτωση που η σχέση αξίας δανείου προς αξία ακινήτου κινείται κάτω του 100%, οι τράπεζες προτείνουν μόνο επιμήκυνση στη ρύθμιση της οφειλής. Για την περίπτωση που η σχέση αξίας δανείου προς αξία ακινήτου είναι μεγαλύτερη του 100% (δηλ. το ύψος της οφειλής είναι μεγαλύτερο από την αξία του ακινήτου), κάποιες τράπεζες ζητούν επιμήκυνση σε χρονικό ορίζοντα 25 ετών και κατόπιν “κούρεμα” οφειλής. Στο σημείο αυτό παραμένουν κάποια σημεία “τριβής” για την ποσοστιαία αναλογία loan to value. Κάποιες τράπεζες ζητούν αυτή να οριστεί στο 140%, άλλες στο 120%, με κοινή συνισταμένη ότι καμία τράπεζα δεν αποδέχεται συζήτηση για “κούρεμα” οφειλής με σχέση αξίας δανείου προς αξία ακινήτου χαμηλότερη του 120%.
Ειδικά για τα μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια του νόμου Κατσέλη, οι τράπεζες θα βοηθηθούν σημαντικά στον καθορισμό του ύψους του “κουρέματος” από το διατραπεζικό project της “αποκωδικοποίησης” των περιπτώσεων του νόμου 3869 που τρέχει ο “Τειρεσίας” και το οποίο θα τους δώσει τη δυνατότητα ανταλλαγής στοιχείων, άρα την ευχέρεια ενιαίας αντιμετώπισης μη εξυπηρετούμενων οφειλών. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, μέχρι στιγμής έχουν ψηφιοποιηθεί 50.000 δικαστικές αποφάσεις του ν. Κατσέλη (συνολικά τα δικόγραφα που θα πρέπει να ηλεκτρονικοποιηθούν αφορούν 230.000 πελάτες των τραπεζών, τόσο ως δικαστικές αποφάσεις όσο και ως αιτήσεις υπαγωγής στον νόμο 3869/2010).
Με το κυπριακό μοντέλο και τα οριζόντια “κουρέματα” να έχουν απορριφθεί από τις τράπεζες, η πρόταση στην οποία καταλήγουν και επίσημα στις επόμενες ημέρες τράπεζες και κυβέρνηση θα αποτελέσει το νέο πλαίσιο προστασίας για τους δανειολήπτες με στεγαστικά δάνεια. Το πλαίσιο αυτό που ως κυβερνητική στρατηγική επιλογή προβλέπει την επιδότηση στεγαστικού δανείου, θα αντικαταστήσει τον νόμο Κατσέλη από την 1η Μαρτίου 2019.
Τι θα ισχύσει με τις επιδοτήσεις
Η στεγαστική πολιτική με εργαλείο την “επιδότηση” της δόσης του δανείου από την πλευρά του κράτους θα απευθύνεται τόσο σε αυτούς που θα έχουν δικαστική απόφαση στα χέρια τους καθότι εντάχθηκαν στο ν. Κατσέλη, όσο και σε αυτούς που θα μείνουν εκτός του νόμου.
Το σχέδιο στεγαστικής πολιτικής (α’ σκέλος: ταχεία αντιμετώπιση όλων των περιπτώσεων μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων και όχι αποκλειστικά αυτών του ν. Κατσέλη και β’ σκέλος: επιδότηση δόσης στεγαστικού δανείου) θα υλοποιηθεί με εξωδικαστική ρύθμιση των συγκεκριμένων οφειλών, κατά τα πρότυπα της πλατφόρμας του εξωδικαστικού μηχανισμού που ισχύει για τη ρύθμιση επιχειρηματικών οφειλών.
Συγκεκριμένα, σε μια αντίστοιχη πλατφόρμα (προφανώς θα πρέπει να αναμένεται διεύρυνση της πλατφόρμας του εξωδικαστικού), το φυσικό πρόσωπο θα υποβάλλει αίτηση για τη ρύθμιση του στεγαστικού του δανείου. Στην ειδική πλατφόρμα θα συγκεντρώνονται στοιχεία για όλα τα χρέη που έχει κάποιος στις τράπεζες, καθώς και στοιχεία για την εισοδηματική και περιουσιακή του κατάσταση. Βάσει των στοιχείων αυτών, οι τράπεζες θα είναι σε θέση να προσφέρουν τυποποιημένες λύσεις ρυθμίσεων που θα περιλαμβάνουν επιμήκυνση της οφειλής ή και “κούρεμα”.
Τη δόση δανείου που θα προκύπτει από τις τυποποιημένες αυτές ρυθμίσεις θα επιδοτεί στη συνέχεια το κράτος (όλοι όσοι έχουν αδυναμία αποπληρωμής θα μπορούν να υποβάλουν αίτηση για επίδομα στέγασης και θα το λαμβάνουν από το υπουργείο Εργασίας κατόπιν κριτηρίων εισοδηματικών και περιουσιακών).
Το χρονοδιάγραμμα για τη δημιουργία της Εταιρείας Ειδικού Σκοπού (APS)
Με πιεστικό χρονοδιάγραμμα αλλά και παράλληλα με τη διαμόρφωση του νέου νόμου για την προστασία της πρώτης κατοικίας κινούνται οι διαδικασίες που αφορούν την υλοποίηση του “σχεδίου” του ΤΧΣ σε συνεργασία με την J.P. Morgan. Επιδιώκεται να πάρει την έγκριση των ευρωπαϊκών αρχών εντός του Φεβρουαρίου ώστε να τεθεί σε εφαρμογή τον Απρίλιο. Αυτό προβλέπει τη μεταφορά 15 – 20 δισ. ευρώ “κόκκινων” δανείων σε Εταιρείες Ειδικού Σκοπού (Asset Protection Schemes) που θα συστήσουν οι τράπεζες.
Τα δάνεια θα τιτλοποιηθούν για να πουληθούν σε επενδυτές, συνοδευόμενα από κρατικές εγγυήσεις. Μέσω αυτών, το Δημόσιο θα εγγυάται το μεγαλύτερο μέρος της διαφοράς μεταξύ των προβλέψεων που καλύπτουν τα δάνεια και της τιμής αγοράς στην οποία θα αγοραστούν, προκειμένου να περιοριστεί δραστικά η ζημιά για τις τράπεζες. Οι εγγυήσεις μπορεί να φτάσουν στα 5-6 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, οι “εγγυήσεις” αυτές θα πρέπει να… απενοχοποιηθούν από την DGCοmp και να μη θεωρηθούν άμεσες κρατικές ενισχύσεις. Το σημείο αυτό αν και καλύπτεται από διακριτικές συζητήσεις μεταξύ των αρμόδιων αρχών και της DGComp, φαίνεται ότι δεν θα δημιουργήσει προβλήματα και καθυστερήσεις καθώς η “διεθνής” εμπειρία –σύμφωνα με πληροφορίες του Capital.gr– έχει ήδη δημιουργήσει κάποια τετελεσμένα γεγονότα.
Πέραν του ότι το μοντέλο των κρατικών εγγυήσεων έχει χρησιμοποιηθεί στην Ιταλία και είναι ήδη γνωστό στους διεθνείς επενδυτές, οι τράπεζες εκτιμούν πως οι τελευταίες εξελίξεις στη γειτονική χώρα με την Banca Carige θα μπορούσαν δυνητικά να ανοίξουν ταχύτερα τον δρόμο για την παροχή κρατικών εγγυήσεων και στην Ελλάδα. Σημειώνεται ότι η ιταλική κυβέρνηση ενέκρινε την προηγούμενη εβδομάδα διάταγμα νομοθετικού περιεχομένου που περιέχει μέτρα για την ενίσχυση της Banca Carige την οποία δεν στήριξαν με αύξηση κεφαλαίου οι μέτοχοί της, δίνοντάς της πρόσβαση σε κρατικές εγγυήσεις για την έκδοση νέων αξιογράφων (ομολόγων) και τη χρηματοδότηση από την Κεντρική Τράπεζα της Ιταλίας.
Η πορεία όλων των παραμέτρων που σχετίζονται με τον τελικό στόχο της μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων των ελληνικών τραπεζών και ειδικά η υλοποίηση του σχεδίου δημιουργίας Εταιρείας Ειδικού Σκοπού (Asset Protection Schemes) αναμένεται να συζητηθεί και στην πρώτη συνάντηση που θα έχουν εντός του μήνα οι τραπεζίτες με τον νέο επικεφαλής του SSM, Αντρέα Ενρία.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η συνάντηση αυτή πρόκειται να γίνει με πρωτοβουλία της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και του προέδρου της Νικ. Καραμούζη, στις 25 Ιανουαρίου.
Νέοι στόχοι
Υπενθυμίζεται ότι οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να υποβάλουν στον SSM, στα τέλη Μαρτίου, τους νέους στόχους για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων τους στην τριετία 2019-2021. Στο διάστημα αυτό, τα NPEs θα πρέπει να μειωθούν κατά 53,6 δισ. ευρώ και να διαμορφωθούν στα 30 δισ. ευρώ στα τέλη Δεκεμβρίου 2021. Πρόκειται για ετήσια μείωση της τάξεως των περίπου 18 δισ. ευρώ που, αν επιμεριστεί στις τέσσερις συστημικές τράπεζες, υποχρεώνει την καθεμία από αυτές να μειώνει ετησίως τα μη εξυπηρετούμενα δάνειά της κατά 4,5 δισ. ευρώ.
Σχεδιάζεται να επιτευχθεί σε ποσοστό 40% – 45% μέσω πωλήσεων και τιτλοποιήσεων μη εξυπηρετούμενων δανείων, κατά 30% – 35% μέσω πλειστηριασμών και ρευστοποιήσεων ενεχύρων, κατά 20% μέσω ρυθμίσεων και αποπληρωμών και κατά το εναπομείναν μέσω διαγραφών μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Τι λένε οι τραπεζίτες
Η διαμόρφωση του “νέου νόμου Κατσέλη” ή, ακριβέστερα, η στεγαστική πολιτική που θα ακολουθήσει η κυβέρνηση κατόπιν της έγκρισης των “θεσμών”, θεωρείται κομβική για τη μείωση των “κόκκινων” δανείων, έτσι ώστε αυτά να βγουν όχι μόνο από τις τράπεζες, αλλά και από την πραγματική οικονομία. Όπως έχει επισημάνει το Capital.gr το ζητούμενο δεν είναι απλώς η μείωση των “κόκκινων” δανείων, αλλά το πώς οι “κόκκινοι” δανειολήπτες θα μπορέσουν να επανέλθουν στο τραπεζικό σύστημα και να χρηματοδοτηθούν εκ νέου από αυτό.
Όπως αναφέρουν τραπεζίτες στο Capital.gr το να μεταφερθούν σε “bad banks” ή SPVs “κόκκινα” δάνεια, μπορεί να λύνει το πρόβλημα των ισολογισμών των τραπεζών, αλλά δεν λύνει το πρόβλημα της οικονομίας. Το ζητούμενο είναι τα δάνεια αυτά να εξυπηρετηθούν και οι δανειολήπτες να μπορέσουν να παραμείνουν εντός τραπεζικού συστήματος. Και για να γίνει αυτό, μόνος τρόπος είναι η επιδότηση των δανειοληπτών (και εμμέσως των τραπεζών) από το κράτος, καθώς και τα “κουρέματα” οφειλών.
Για τον λόγο αυτό, οι τράπεζες βλέπουν ως εξαιρετικά σημαντική για την επανεκκίνηση της οικονομίας την επιδότηση των δόσεων στεγαστικών δανείων που σχεδιάζει η κυβέρνηση. Παράλληλα, έχουν εκφραστεί θετικά και για την πρόταση της κυβέρνησης περί μεταφοράς “κόκκινων” δανείων σε όχημα ειδικού σκοπού και τιτλοποίησής τους με ταυτόχρονη παροχή κρατικών εγγυήσεων.
Της Νένας Μαλλιάρα