Η βραβευμένη ταινία που περιγράφει την ζωή στην φυλακή του Χοσέ «Πέπε» Μουχίκα πρώην προέδρου της Ουρουγουάης
Πέθανε σε ηλικία 89 ετών ο Χοσέ «Πέπε» Μουχίκα, ο πρώην πρόεδρος της Ουρουγουάης, το βράδυ της Τρίτης, έπειτα από πολύμηνη μάχη με καρκίνο του λάρυγγα. Ο «φτωχότερος πρόεδρος του κόσμου» άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα τόσο στη χώρα του όσο και στη διεθνή πολιτική σκηνή.
Η είδηση του θανάτου του επανέφερε στο προσκήνιο την ταινία «Η νύχτα των δώδεκα χρόνων» (La noche de 12 años), ένα σκληρό αλλά βαθιά ανθρώπινο δράμα του 2018 που αναβιώνει το πιο σκοτεινό κεφάλαιο της ζωής του.
Η δωδεκαετής φυλακισή του
Το φιλμ παρακολουθεί τη δωδεκαετή αιχμαλωσία του ίδιου, του Μαουρίσιο Ρόσενκοφ και του Ελεουτέριο Φερνάντες Ουιδόμπρο, τριών μελών της οργάνωσης Τουπαμάρος, οι οποίοι κρατήθηκαν ως «όμηροι» από τη στρατιωτική δικτατορία (1972-1985). Η σκηνοθεσία του Άλβαρο Μπρέχνερ μεταφέρει στην οθόνη την ψυχολογική κακοποίηση, την απομόνωση και τις παραισθήσεις που βίωσε ο Μουχίκα στο πυθμένα ενός σιλό σιτηρών — εμπειρίες που σφράγισαν τον χαρακτήρα του και, τελικά, τη μετέπειτα πορεία του στον δημόσιο βίο.
Μετά την πρεμιέρα της στο 75ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, η ταινία απέσπασε τη Χρυσή Πυραμίδα στο Κάιρο και κέρδισε κοινό και κριτικούς ακριβώς επειδή αποκάλυψε την ανθρώπινη πλευρά ενός άνδρα που επέλεξε να κυβερνήσει χωρίς πολυτέλειες. Σήμερα, το έργο γίνεται ξανά σημείο αναφοράς, προσφέροντας έναν κινηματογραφικό οδηγό στη ζωή και τα ιδανικά του ανθρώπου που μετέτρεψε την προσωπική του ιστορία σε πολιτική ηθική.
Για όσους γνώριζαν τον Μουχίκα μόνο ως σεμνό αρχηγό κράτους, η «Νύχτα των δώδεκα χρόνων» λειτουργεί ως κλειδί κατανόησης: εξηγεί τον πείσμα, την απλότητα και τη βαθιά πίστη του στη δημοκρατία. Ο χαμός του «Πέπε» καθιστά επιτακτική την επανεξέταση της ταινίας —όχι μόνο ως καταγραφή μιας ιστορικής περιόδου, αλλά και ως φόρο τιμής σε έναν ηγέτη που από την αντάρτικη φυλακή βρέθηκε στην κορυφή της πολιτικής, χωρίς ποτέ να χάσει την ανθρωπιά του.
Η ταινία για την ζωή του Μουχίκα
Η νύχτα των δώδεκα χρόνων (ισπανικά: La noche de 12 años) είναι δραματική ταινία του 2018, σε σκηνοθεσία του Άλβαρο Μπρέχνερ. Έκανε πρεμιέρα στο επίσημο διαγωνιστικό πρόγραμμα του 75ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας και επιλέχθηκε ως η πρόταση της Ουρουγουάης για το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας στα 91α Βραβεία της Ακαδημίας, χωρίς όμως να προκριθεί στις υποψηφιότητες. Η ταινία απέσπασε τη Χρυσή Πυραμίδα στο 40ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Καΐρου και αποτελεί συμπαραγωγή της Ουρουγουάης, της Ισπανίας, της Αργεντινής, της Γαλλίας και της Γερμανίας.
Η πλοκή παρακολουθεί τη δωδεκάχρονη φυλάκιση μελών της ακροαριστερής αστικής αντάρτικης οργάνωσης Tupamaros. Εννέα από αυτούς κρατήθηκαν ως «όμηροι» από το 1972 έως το 1985. Η ταινία δραματοποιεί τις εμπειρίες των Χοσέ Μουχίκα, Μαουρίσιο Ρόσενκοφ και Ελεουτέριο Φερνάντες Ουιδόμπρο. Ο Μουχίκα διετέλεσε αργότερα 40ός πρόεδρος της Ουρουγουάης (2010-2015).
Η πλοκή της ταινίας
Το 1973, η Ουρουγουάη κυβερνάται από πολιτικοστρατιωτική δικτατορία και ο εθνικός στρατός πολεμά την οργάνωση Tupamaros. Τρία μέλη της —ο Χοσέ «Πέπε» Μουχίκα, ο Μαουρίσιο Ρόσενκοφ και ο Ελεουτέριο Φερνάντες Ουιδόμπρο— συλλαμβάνονται και κρατούνται ως όμηροι. Στα επόμενα δώδεκα χρόνια μεταφέρονται διαρκώς σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις σε όλη τη χώρα.
Αδυνατώντας να τους εκτελέσει λόγω διεθνούς πίεσης, ο στρατός επιλέγει την ψυχολογική εξόντωση: απομόνωση, αυθαίρετοι κανόνες, κακομεταχείριση και εικονικές εκτελέσεις. Ύστερα από πιέσεις των οικογενειών τους, τους επιτρέπεται μία σύντομη συνάντηση, υπό την αυστηρή εντολή σιωπής.
Το 1975 ο Πέπε αποσπάται από τους άλλους δύο και φυλακίζεται στον πυθμένα ενός σιλό σιτηρών. Η παρατεταμένη απομόνωση τον οδηγεί σε ψυχικές διαταραχές και οράματα με τη μητέρα του. Σε άλλη φυλακή, ο Ρόσενκοφ καλλιεργεί ιδιότυπη σχέση με τον λοχία Αλσαμόρα, βοηθώντας τον να γράψει ερωτική επιστολή.
Το 1978 οι τρεις άνδρες επανενώνονται σε υπόγεια φυλακή. Ο Πέπε παραμένει σε πλήρη απομόνωση, στηριζόμενος στις αναμνήσεις του για να διατηρήσει την ψυχική του ισορροπία.
Αργότερα μεταφέρονται σε φυλακή με καλύτερες συνθήκες· τα προνόμια που τους δίνονται αποσκοπούν να εξαπατήσουν αντιπροσωπεία του Ερυθρού Σταυρού και ανακαλούνται μόλις εκείνη αποχωρεί. Σε έρευνα στο κελί του Ουιδόμπρο εντοπίζεται μια μπάρα σαπουνιού με χαράγματα, χωρίς να αποδειχθεί δόλος.
Η κατάσχεση προσωπικών αντικειμένων του Πέπε προκαλεί επεισόδιο σε στρατιωτική τελετή. Διατάσσεται ψυχιατρική εξέταση, η γιατρός υπόσχεται να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη. Το 1980 η χούντα χάνει δημοψήφισμα που θα κατοχύρωνε τον κυρίαρχο ρόλο του στρατού στο σύνταγμα.
Το 1983 οι όμηροι μεταφέρονται ξανά. Ο Ρόσενκοφ συναντά τον Αλσαμόρα, πλέον επικεφαλής φρουράς, ο οποίος τους παραχωρεί μεγαλύτερη ελευθερία. Το 1985, έπειτα από γενική αμνηστία, οι τρεις άνδρες απελευθερώνονται μαζί με άλλους πολιτικούς κρατουμένους και επανενώνονται με τις οικογένειές τους.