Η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) έχει εισχωρήσει σε κάθε πτυχή της ζωής μας, με τα παιδιά να γοητεύονται από τις δυνατότητές της – αγνοώντας όμως τις πιθανές παγίδες που αυτή κρύβει. Οι γονείς εκφράζουν όλο και μεγαλύτερη ανησυχία για τον τρόπο που οι ανήλικοι χρησιμοποιούν την τεχνολογία.
Chatbots και AI Companions
Μεγαλύτερη πηγή άγχους για τους γονείς αποτελούν τα chatbots και οι AI companions. Τι ακριβώς είναι;
Ένα chatbot AI είναι ένα πρόγραμμα που προσομοιώνει ανθρώπινη συνομιλία μέσω τεχνικών όπως η επεξεργασία φυσικής γλώσσας (NLP), ώστε να κατανοεί ερωτήσεις και να δίνει αυτοματοποιημένες απαντήσεις.
Οι AI companions, αντίθετα, είναι chatbots ή avatars σχεδιασμένα για προσωπικές σχέσεις, λειτουργώντας σαν φίλοι, σύντροφοι ή ακόμα και έμπιστοι. Γίνονται ολοένα πιο διαθέσιμοι σε κινητά και έξυπνες συσκευές, σύμφωνα με το ABC.
«Οι AI companions είναι chatbots ειδικά φτιαγμένα για σχεσιακές αλληλεπιδράσεις», εξηγεί η Νατάσα Μπανκς, διευθύντρια του οργανισμού Day of AI Australia.
«Ενώ κάτι όπως το Gemini ή το ChatGPT χρησιμοποιούνται κυρίως για να απαντούν σε ερωτήσεις ή να βρίσκουν πληροφορίες».
Στην Αυστραλία, με την εφαρμογή της απαγόρευσης κοινωνικών δικτύων από την κυβέρνηση, η συζήτηση για τους κινδύνους έχει ενταθεί.
Ορισμένα παιδιά ξοδεύουν πολλές ώρες καθημερινά συνομιλώντας με chatbots, συχνά σε θέματα όπως το σεξ ή ο αυτοτραυματισμός. Ο Επίτροπος Ηλεκτρονικής Ασφάλειας της χώρας έχει εκδώσει οδηγία προειδοποιώντας για τους κινδύνους αυτούς.
Ο καθηγητής Τάμα Λίβερ από το Πανεπιστήμιο Curtin τονίζει: «Δεν είναι έξυπνα εργαλεία. Έχουν σχεδιαστεί να είναι περισσότερο κολακευτικά παρά να παρέχουν έγκυρες πληροφορίες».
Στην Αυστραλία, καταγράφονται πάνω από 100 εφαρμογές συντροφιάς AI στον επίσημο Οδηγό ηλεκτρονικής ασφάλειας.
Οι βασικοί κίνδυνοι
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι τα περισσότερα chatbots δεν έχουν φτιαχτεί για παιδιά, με ελλιπείς μηχανισμούς ασφαλείας, απουσία επαλήθευσης ηλικίας και ελάχιστο έλεγχο περιεχομένου.
Στην Αυστραλία, έρευνα με περισσότερους από 1.000 νέους ηλικίας 15-24 ετών έδειξε ότι το 84% έχει χρησιμοποιήσει γενετική AI, ενώ το 35% για συνομιλίες με chatbot.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, αντίστοιχη έρευνα βρήκε ότι το 64% των παιδιών 9-17 ετών χρησιμοποιεί AI chatbots.
Η οργάνωση Internet Matters σημειώνει ότι τα παιδιά χρησιμοποιούν αυτά τα εργαλεία για μαθήματα, συναισθηματική υποστήριξη αλλά και συντροφιά. Ωστόσο, ούτε τα σχολεία ούτε οι γονείς διαθέτουν αρκετές γνώσεις ή εργαλεία προστασίας.
Η συν-διευθύνουσα σύμβουλος Ρέιτσελ Χάγκινς υπογραμμίζει: «Τα παιδιά βλέπουν τα chatbots σαν πραγματικούς ανθρώπους και ζητούν από αυτούς ευαίσθητες συμβουλές, χωρίς να αμφισβητούν την αξιοπιστία τους».
Ο καθηγητής Λίβερ προσθέτει ότι οι συνομιλίες με AI μπορεί να οδηγήσουν σε ακατάλληλο περιεχόμενο και σε συναισθηματική εξάρτηση. «Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι οι απαντήσεις είναι σωστές ή κατάλληλες», σημειώνει.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
Η επίβλεψη από τους γονείς θεωρείται απαραίτητη. Ο Τόμπι Γουόλς από το UNSW λέει: «Η ευθύνη πέφτει στους γονείς να παρακολουθούν στενά τι κάνουν τα παιδιά, ειδικά στον ιδιωτικό χώρο των δωματίων τους».
Στην Αυστραλία, κάποια σχολεία εφαρμόζουν ψηφιακή εκπαίδευση. Η Ημέρα Τεχνητής Νοημοσύνης έχει ήδη προσελκύσει 65.000 μαθητές, προσφέροντας διαδραστικά προγράμματα για παιδιά από την Α’ έως τη Γ’ Γυμνασίου.
«Είναι σημαντικό οι νέοι να μάθουν πώς λειτουργεί η AI, ώστε να μπορούν να την χρησιμοποιούν κριτικά», αναφέρει η Μπανκς. «Η αγορά εργασίας δημιουργεί νέους ρόλους γύρω από την Τεχνητή Νοημοσύνη, και τα παιδιά πρέπει να είναι έτοιμα να τους αξιοποιήσουν».
Ο Τζον Λίβινγκστοουν από τη UNICEF Αυστραλίας συμπληρώνει: «Η AI έχει τεράστια προοπτική για την εκπαίδευση και άλλους τομείς, αλλά συνοδεύεται από σοβαρούς κινδύνους. Αλλάζει ριζικά την παιδική ηλικία».