Ο θρύλος των κόμικς Σταν Λι που δημιούργησε τους πιο γνωστούς υπερήρωες της Marvel και έφυγε από τη ζωή στα 95 του χρόνια, έδωσε ώθηση σε μια βιομηχανία που σήμερα κερδίζει δεκάδες δισεκατομμύρια. Μόνο οι ταινίες του κινηματογραφικού σύμπαντος της Marvel έχουν αποφέρει πάνω από 24 δισ. δολάρια, ενώ η εταιρεία συνεχίζει να κερδίζει χρήματα από κόμικς, video games, ρούχα και κάθε είδους παιχνίδια.
Θα πίστευε κανείς ότι ο Λι ήταν ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον πλανήτη, θα έκανε όμως λάθος. «Ήμουν ηλίθιος από επιχειρηματικής άποψης», είχε δηλώσει ο ίδιος στο Hollwood Reporter το 2016. «Έπρεπε να ήμουν πιο άπληστος».
Ούτε σεντ από την Disney
Η Marvel αγοράστηκε και πουλήθηκε αρκετές φορές από τότε που ιδρύθηκε, και η τελευταία φορά ήταν το 2009 όταν η Disney την απέκτησε με 4 δισ. δολάρια – επένδυση που έχει ήδη αποσβέσει από τις ταινίες και μόνο… Όμως ο Λι, που υπήρξε αρχισυντάκτης, εκδότης και πρόεδρος της εταιρείας στη μακροχρόνια καριέρα του, δεν είδε ούτε σεντ από αυτά τα χρήματα. Και αυτό γιατί δεν είχε ποτέ μερίδιο στην ιδιοκτησία της.
Πολλοί θεωρούν ότι ο Λι είναι στην ίδια κατηγορία με τον Τζορτζ Λούκας, που δημιούργησε τους χαρακτήρες του «Star Wars» και επίσης πούλησε την εταιρεία Lucasfilm στην Disney. Όμως η περιουσία του Λούκας υπολογίζεται από το Forbes στα 5 δισ. δολάρια, ενώ του Λι είναι κάπου 100 φορές μικρότερη, λίγο πάνω από τα 50 εκατ. δολάρια. «Ο Λούκας τα έκανε όλα μόνος του», έχει δηλώσει σχετικά ο Λι. «Είχε τις ιδέες, έκανε την παραγωγή των ταινιών, τις έγραψε και τις σκηνοθέτησε και είχε τα δικαιώματα του merchandising. Ήταν όλα δικά του. Ενώ εγώ δούλευα για εκδότη. Αν τα κόμκς δεν πήγαιναν καλά, ο εκδότης χρεοκοπούσε».
Ξεκίνημα με 8 δολάρια την εβδομάδα
Ήταν έφηβος ακόμη όταν έπιασε την πρώτη του δουλειά στην Timely Publications, που κυκλοφορούσε τα κόμικς της Marvel. O πρώτος του μισθός ήταν 8 δολάρια την εβδομάδα και η υπογραφή του μπήκε για πρώτη φορά το 1941 σε μια ιστορία του Captain America.
Η μεγάλη επιτυχία ήρθε το 1961 με τη δημιουργία των Fantastic Four που άλλαξαν την ιστορία των κόμικς. Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια ο Λι εμπνεύστηκε τρεις από τους διασημότερους υπερήρωες, τους Spider-Man, Iron Man και Hulk. Στα τέλη των 60s η Marvel προσπέρασε την DC Comics και έγινε η πρώτη σε πωλήσεις εταιρεία κόμικς, και το 1972 ο Σταν Λι έγινε υπεύθυνος των εκδόσεών της.
Η Marvel έκανε πλούσιο τον Σταν Λι, όχι όμως και κροίσο. Eίχε χρειαστεί να κάνει ακόμη και μήνυση στην εταιρεία το 2002, ισχυριζόμενος ότι δεν λάμβανε τα ποσοστό των κερδών από ταινίες και τηλεοπτικές σειρές, που οριζόταν σε συμβόλαιο του 1998. Κέρδισε τη δίκη και έτσι έλαβε το 10% των εισπράξεων από ταινίες όπως οι «Spider-Man» και «Spider-Man 2», καθώς και ετήσια αποζημίωση 1 εκατ. δολαρίων εφ’ όρου ζωής.
Περιστοιχιζόταν από απατεώνες
Μόλις τον περασμένο Μάιο μήνυσε την πρώην εταιρεία του, POW! Entertainment, ισχυριζόμενος ότι εξαπατήθηκε στην παραχώρηση δικαιωμάτων της δουλειάς του σε κινεζική εταιρεία. Ζητούσε αποζημίωση άνω του 1 δισ. δολαρίων, αλλά τελικά απέσυρε τη μήνυση δύο μήνες μετά, τον Ιούλιο. «Ο Σταν Λι σε όλη του τη ζωή περιστοιχιζόταν από σκοτεινούς τύπους», έχει δηλώσει στους Los Angeles Times ο Μπομπ Μπάτσελορ, συγγραφέας της βιογραφίας του που κυκλοφόρησε πέρυσι. «Αν είχε… αραχνοαίσθηση όπως ο Spider-Man για τους απατεώνες γύρω του, όλα θα ήταν καλύτερα για τον κόσμο και για την περιουσία του».
130 δολάρια για ένα αυτόγραφο
Τα τελευταία χρόνια ο Λι ήταν περιζήτητος σε συνέδρια/φεστιβάλ κόμικς σε όλο τον κόσμο. Έδινε το παρών στα περισσότερα, αλλά σε βάρος της υγείας του. Στις αρχές του χρόνου ακύρωσε ταξίδι για συνέδριο στις Φιλιππίνες, ενώ στο Comic Con της Silicon Valley τον περασμένο Απρίλιο έδειχνε εξαντλημένος και ταλαιπωρημένος. Οι φαν πλήρωναν όλο και περισσότερα χρήματα για ένα αυτόγραφο ή/και μία σέλφι με τον θρύλο των κόμικς. Η τιμή για ένα αυτόγραφό του ήταν 50 δολάρια το 2010, μέχρι το 2016 είχε διπλασιαστεί στα 100 δολάρια και πιο πρόσφατα είχε φτάσει τα 130 δολάρια.