Ο βελονισμός είναι μια παραδοσιακή κινεζική τεχνική που χρησιμοποιείται εδώ και χιλιετίες για τη θεραπεία του χρόνιου πόνου και άλλων προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με τη φλεγμονή, ωστόσο η επιστημονική βάση της τεχνικής παραμένει ελάχιστα κατανοητή. Μια ομάδα ερευνητών με επικεφαλής νευροεπιστήμονες στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ έχει αποσαφηνίσει την υποκείμενη νευροανατομία του βελονισμού που ενεργοποιεί μια συγκεκριμένη οδό σηματοδότησης. Σε μια μελέτη που διεξήχθη σε ποντίκια και δημοσιεύθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2021 στο Nature, η ομάδα εντόπισε ένα υποσύνολο νευρώνων που πρέπει να υπάρχουν για να ενεργοποιήσει ο βελονισμός μια αντιφλεγμονώδη απόκριση μέσω αυτής της οδού σηματοδότησης. Οι επιστήμονες προσδιόρισαν ότι αυτοί οι νευρώνες εμφανίζονται μόνο σε μια συγκεκριμένη περιοχή της οπίσθιας περιοχής – εξηγώντας έτσι γιατί ο βελονισμός στο πίσω άκρο λειτουργεί, ενώ ο βελονισμός στην κοιλιά όχι.
«Αυτή η μελέτη αγγίζει ένα από τα πιο θεμελιώδη ερωτήματα στον τομέα του βελονισμού: Ποια είναι η νευροανατομική βάση για την επιλεκτικότητα της περιοχής του σώματος ή του σημείου βελονισμού;» δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Qiufu Ma, καθηγητής νευροβιολογίας HMS στο Ινστιτούτο Καρκίνου Dana-Farber. Ένας τομέας που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ερευνητική ομάδα είναι η λεγόμενη “καταιγίδα κυτοκινών” – η ταχεία απελευθέρωση μεγάλων ποσοτήτων κυτοκινών που συχνά προκαλεί σοβαρή, συστηματική φλεγμονή και μπορεί να προκληθεί από πολλά πράγματα, όπως η COVID-19, η θεραπεία του καρκίνου ή σήψη. «Αυτή η πληθωρική ανοσολογική απόκριση είναι ένα σημαντικό ιατρικό πρόβλημα με πολύ υψηλό ποσοστό θνησιμότητας από 15 έως 30 τοις εκατό», λέει ο Ma. Ωστόσο, λείπουν ακόμη τα φάρμακα για τη θεραπεία της “καταιγίδας κυτοκινών”.
Προσαρμογή μιας αρχαίας τεχνικής για τη θεραπεία της φλεγμονής
Τις τελευταίες δεκαετίες, ο βελονισμός υιοθετείται όλο και περισσότερο στη δυτική ιατρική ως πιθανή θεραπεία για τη φλεγμονή. Σε αυτή την τεχνική, τα σημεία βελονισμού στην επιφάνεια του σώματος διεγείρονται μηχανικά, ενεργοποιώντας νευρική σηματοδότηση που επηρεάζει τη λειτουργία άλλων τμημάτων του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των οργάνων. Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2020, ο Ma και η ομάδα του ανακάλυψαν ότι το αποτέλεσμα του ηλεκτροβελονισμού, μιας σύγχονης μορφής του βελονισμού, ήταν ευεργετικά όταν πραγματοποιήθηκε στην περιοχή των οπίσθιων άκρων, αλλά δεν είχε αποτέλεσμα στην κοιλιακή περιοχή. Η ομάδα υπέθεσε ότι μπορεί να υπάρχουν αισθητικοί νευρώνες μοναδικοί στην περιοχή των οπίσθιων άκρων που είναι υπεύθυνοι για αυτή τη διαφορά στην απόκριση.
Στη νέα τους μελέτη, οι ερευνητές πραγματοποίησαν μια σειρά πειραμάτων σε ποντίκια για να διερευνήσουν αυτή την υπόθεση. Πρώτον, εντόπισαν ένα μικρό υποσύνολο αισθητηριακών νευρώνων που χαρακτηρίζονται από έκφραση του υποδοχέα PROKR2Cre. Προσδιόρισαν ότι αυτοί οι νευρώνες ήταν τρεις έως τέσσερις φορές πιο πολλοί στον βαθύ ιστό της περιτονίας του οπίσθιου άκρου παρά στην περιτονία της κοιλιάς. Στη συνέχεια, η ομάδα “δημιούργησε” ποντίκια στα οποία έλειπαν αυτοί οι αισθητικοί νευρώνες. Διαπίστωσαν ότι ο ηλεκτροβελονισμός στο οπίσθιο άκρο δεν ενεργοποίησε τον πνευμονογαστρικό άξονα σε αυτά τα ποντίκια. Σε ένα τελευταίο πείραμα, οι επιστήμονες διερεύνησαν την κατανομή των νευρώνων στο πίσω άκρο. Ανακάλυψαν ότι υπάρχουν πολύ περισσότεροι νευρώνες στους πρόσθιους μύες του οπίσθιου άκρου παρά στους οπίσθιους μύες, με αποτέλεσμα μια ισχυρότερη απόκριση στον ηλεκτροβελονισμό στην πρόσθια περιοχή. «Με βάση αυτή την κατανομή νευρικών ινών, μπορούμε να προβλέψουμε σχεδόν με ακρίβεια πού θα είναι αποτελεσματική η ηλεκτρική διέγερση και πού δεν θα είναι», εξηγεί ο Ma. Τα αποτελέσματα παρέχουν «την πρώτη συγκεκριμένη, νευροανατομική εξήγηση για την επιλεκτικότητα του σημείου βελονισμού», εξηγεί ο Ma, «τις παραμέτρους του βελονισμού, πού να πάμε, πόσο βαθιά να πάμε, πόσο δυνατή πρέπει να είναι η ένταση».