Την Ετήσια Έκθεση για το 2022 επέδωσε την Τρίτη 28 Μαρτίου 2023, στον Πρόεδρο της Βουλής Κωνσταντίνο Τασούλα, ο Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης. Το 2022 την πρώτη θέση σε αριθμό αναφορών (περισσότερες από 3.000) κατέλαβαν τα θέματα που σχετίζονται με το οικιστικό περιβάλλον και συγκεκριμένα με τις Δ.Ε.Κ.Ο. καθώς και ζητήματα σχετικά με τη χωροθέτηση, αδειοδότηση και παρακολούθηση της λειτουργίας έργων και επιχειρήσεων. Ο προφανής λόγος για τη συγκεκριμένη αύξηση των αναφορών φαίνεται να είναι η «ενεργειακή κρίση» σε συνδυασμό με τον πόλεμο στην Ουκρανία, με συνέπεια την αλματώδη αύξηση στο κόστος κατανάλωσης των διαφόρων μορφών ενέργειας.
Στο ίδιο διάστημα επιβεβαιώθηκε το χρόνιο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Διοίκηση στην ικανοποίηση αιτημάτων που σχετίζονται με το ασφαλιστικό και εργασιακό καθεστώς των πολιτών, για τα οποία υποβλήθηκαν στον Συνήγορο του Πολίτη μακράν οι δεύτερες περισσότερες αναφορές.
Σημαντικός αριθμός αναφορών σχετίζονταν και με προβλήματα που προκάλεσε η πανδημία, παρά την αποκλιμάκωσή της κατά την χρονιά που πέρασε. Σταθερά υψηλά, όπως κάθε χρόνο, εμφανίζονται και τα προβλήματα που συνδέονται με την υγεία, την κοινωνική πρόνοια και τις φορολογικές υποθέσεις των πολιτών.
Προβληματισμό προκαλεί και ο συνεχιζόμενος υψηλός αριθμός αναφορών για διακρίσεις λόγω φύλου καθώς και των αναφορών που σχετίζονται με την αστυνομική αυθαιρεσία, που υποδεικνύει ότι η χώρα μας πρέπει να καλύψει αρκετά κενά ακόμη στους τομείς αυτούς.
Όπως επισημαίνει ο Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης στην εισαγωγή της έκθεσης, «στο διαρκώς μεταβαλλόμενο αυτό περιβάλλον, όπου ο κοινωνικός ιστός δοκιμάζεται και νέα στρώματα οδηγούνται σε κατάσταση επαπειλούμενης φτώχειας, ο Συνήγορος αναζητά θεσμικά λύσεις και ρεαλιστικές εναλλακτικές προτάσεις για την άρση στρεβλώσεων και αγκυλώσεων στην λειτουργία του διοικητικού μηχανισμού, στη κοινωνική ασφάλιση και πρόνοια, την υγεία, την εκπαίδευση, τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, τη φορολογική διοίκηση, τις μεταφορές, τη πρωτογενή παραγωγή, στη προστασία των ευάλωτων ομάδων της κοινωνίας, στην εμπέδωση της αρχής της ίσης μεταχείρισης.»
Υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής αλληλεγγύης
Το 2022, ο Συνήγορος του Πολίτη έλαβε αναφορές πολιτών που σχετίζονται με τη λειτουργία και τις παροχές του Εθνικού Οργανισμού Παροχών Υπηρεσιών Υγείας (Ε.Ο.Π.Υ.Υ.), τη νοσηλεία και φροντίδα των ασθενών και την εξυπηρέτησή τους από τις δομές υγείας. Επίσης, ασχολήθηκε και αυτή τη χρονιά με διαδικαστικά ζητήματα που δημιουργούν προσκόμματα στη χορήγηση προνοιακών παροχών. Πιο αναλυτικά:
Λειτουργία του Ε.Ο.Π.Υ.Υ.
Η Αρχή εξέτασε αναφορές, μέσω των οποίων τέθηκαν αφενός ζητήματα ουσιαστικής εφαρμογής και τήρησης των κανόνων και γενικών αρχών του διοικητικού δικαίου, εστιάζοντας στην έλλειψη διαφάνειας και λογοδοσίας, και αφετέρου ζητήματα διοικητικών δυσλειτουργιών των Υπηρεσιών του Ε.Ο.Π.Π.Υ.
Τα θέματα που διερευνήθηκαν από την Αρχή κατά το έτος αναφοράς, αφορούσαν κυρίως στα ακόλουθα:
- αναιτιολόγητες απορριπτικές αποφάσεις ενστάσεων
- ελλείψεις στους εισηγητικούς φακέλους που συνοδεύουν τον ιατρικό φάκελο για την έγκριση ιατρικών πράξεων υψηλού κόστους από το Ανώτατο Υγειονομικό Συμβούλιο (Α.Υ.Σ.)
- πλημμελής εξυπηρέτηση από τα φαρμακεία του Ε.Ο.Π.Π.Υ. και έλλειψη ενημέρωσης των πολιτών.
Ο Συνήγορος παρενέβη, υπογραμμίζοντας την υποχρέωση του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. να εφαρμόζει το σύνολο των κανόνων δικαίου της έννομης τάξης, στους οποίους περιλαμβάνονται και γενικές αρχές, όπως η αρχή της αναλογικότητας, της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης, της επιείκειας, της χρηστής διοίκησης, της καλής πίστης.
Επιπλέον, αποσαφήνισε τις γενικές και αόριστες έννοιες του Ενιαίου Κανονισμού Παροχών Υγείας (Ε.Κ.Π.Υ.), υπό το πρίσμα των γενικών αρχών του διοικητικού δικαίου, διότι η πραγματικότητα στα αιτήματα υγείας πολλές φορές ξεπερνά τη συγκεκριμένη πρόβλεψη του νομοθέτη. Επίσης, τόνισε ότι η αιτιολογία των διοικητικών πράξεων αποτελεί ουσιώδη τύπο της διαδικασίας, η παράλειψη του οποίου οδηγεί στην ακύρωση της σχετικής πράξης. Επεσήμανε την ανάγκη της ανταπόκρισης του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. στο δικαίωμα του «αναφέρεσθαι» των πολιτών, το οποίο υποχρεώνει τον Οργανισμό να ενεργήσει άμεσα και σύννομα.
Ο Ε.Ο.Π.Π.Υ. εξέδωσε, υπό μορφή εγκυκλίου, τα κάτωθι έγγραφα: α) «Οδηγίες σχετικά με την διαχείριση ενστάσεων των ασφαλισμένων κατά απορριπτικών αποφάσεων Διευθυντών του Οργανισμού και τη διαδικασία έκδοσης απόφασης από την αρμόδια Ειδική Επιτροπή» και β) «Γενικές Οδηγίες για την εύρυθμη λειτουργία του Οργανισμού», στα οποία συμπεριλήφθηκαν οι κατά καιρούς παρατηρήσεις του Συνηγόρου του Πολίτη.
Όσον αφορά στις περιπτώσεις που προέκυψαν προβλήματα στη λειτουργία ορισμένων φαρμακείων του Οργανισμού, μετά τη διαμεσολάβηση της Αρχής, οι αρμόδιες Υπηρεσίες προέβησαν σε συστάσεις στο προσωπικό, αναφορικά με τα θέματα συμπεριφοράς, κακής εξυπηρέτησης και έλλειψης επικοινωνίας.
Πρόσβαση και εξυπηρέτηση σε Κέντρα Υγείας
Ο Συνήγορος του Πολίτη έλαβε αναφορές πολιτών που διαμαρτύρονταν για την ελλιπή εξυπηρέτησή τους από Κέντρα Υγείας (Κ.Υ.) της Αττικής και της Περιφέρειας. Η Αρχή προχώρησε σε διαμεσολάβηση με τις αρμόδιες Υπηρεσίες, είτε εγγράφως είτε με διενέργεια αυτοψιών, ανάλογα με το είδος του αναδεικνυόμενου προβλήματος, με θετικά αποτελέσματα. Ενδεικτικά αναφέρονται οι ακόλουθες περιπτώσεις:
- Αδυναμία τηλεφωνικής επικοινωνίας πολίτη με Κ.Υ., ενώ στην επιτόπια επίσκεψή του ενημερώθηκε ότι θα πρέπει να κλείσει τηλεφωνικό ραντεβού για να εξυπηρετηθεί. Η Αρχή διενήργησε αυτοψία στο εν λόγω Κ.Υ., κατά την οποία διαπιστώθηκαν δυσλειτουργίες του τηλεφωνικού κέντρου. Μετά τη διαμεσολάβηση της Αρχής, το Κ.Υ. προχώρησε σε αντικατάσταση της υποδομής του τηλεφωνικού του κέντρου και πλέον η τηλεφωνική λειτουργία γίνεται απρόσκοπτα.
- Μη εξυπηρέτηση πολίτη κατά την επίσκεψή του, κατόπιν ραντεβού σε Κ.Υ., για εκτέλεση άυλης συνταγής, λόγω αδυναμίας του συγκεκριμένου Κ.Υ. να εκτελέσει άυλες συνταγές, η οποία οφειλόταν σε δυσλειτουργία του μηχανογραφικού συστήματος. Μετά την παρέμβαση της Αρχής, το πρόβλημα επιλύθηκε και πλέον η εκτέλεση της άυλης συνταγογράφησης διενεργείται κανονικά στο συγκεκριμένο Κ.Υ.