Η Τουρκία βρίσκεται στο χείλος των αμερικανικών κυρώσεων σχετικά με την απόφασή της να αγοράσει το ρωσικό σύστημα πυραυλικής άμυνας S-400, με αποτέλεσμα η οικονομία της και το ήδη “μαλακό” νόμισμά της να καθίστανται ακόμη πιο ευάλωτα και να αυξάνονται τα ερωτηματικά σχετικά με τη θέση της στους κόλπους του ΝΑΤΟ και στην περιοχή.
Αν δεν βρεθεί λύση τις επόμενες εβδομάδες και οι αμερικανοτουρκικές εντάσεις συνεχίσουν να επιδεινώνονται, οι κυρώσεις μπορεί να πλήξουν το εμπόριο μεταξύ των συμμάχων και να παρατείνουν την ύφεση στην Τουρκία, η οποία έχει ήδη βάλει σε δοκιμασία την εξουσία του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν.
Η Τουρκία κινδυνεύει επίσης να αποκοπεί σύντομα από την παραγωγή και τη χρήση των αμερικανικών μαχητικών αεροπλάνων F-35, εξέλιξη που θα σηματοδοτούσε ένα βήμα προς την επανεκτίμηση της 67ετούς συμμετοχής της στο ΝΑΤΟ.
«Είναι πολύ περίπλοκο να επιλυθεί, επειδή τόσο αμερικανοί όσο και Τούρκοι αξιωματούχοι το βλέπουν ως αντανάκλαση μιας ευρύτερης γεωπολιτικής εξισορρόπησης», λέει ο Γκαλίπ Νταλάι, επισκέπτης ερευνητής στο τμήμα πολιτικής επιστήμης και διεθνών σχέσεων του πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
«Οι κυρώσεις θα έχουν μεγάλες συνέπειες στην Τουρκία, όμως ίσως να μην σηματοδοτήσουν μια ρήξη στη σχέση της με τις ΗΠΑ», προσθέτει. Η Άγκυρα και η Ουάσινγκτον λογομαχούν επί μήνες σχετικά με το σχέδιο της Τουρκίας να αγοράσει τους S-400, για τους οποίους οι ΗΠΑ λένε πως είναι ασύμβατοι με το αμυντικό δίκτυο της δυτικής συμμαχίας και δημιουργούν απειλή για τα F-35, που η Τουρκία σχεδιάζει επίσης να αγοράσει.
Η Τουρκία υποστηρίζει πως η υπεράσπιση της επικράτειάς της δεν δημιουργεί απειλή για τους συμμάχους και υπογραμμίζει πως έχει ανταποκριθεί σε όλες τις υποχρεώσεις της στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Αμφότερες οι πλευρές είναι περιχαρακωμένες στις θέσεις τους, παρόλο που έχουν επαναλάβει την επιθυμία τους να αποφύγουν τις λεγόμενες κυρώσεις CAATSA, οι οποίες θα επιβληθούν βάσει της αμερικανικής νομοθεσίας όταν το ρωσικό αντιαεροπορικό όπλο φθάσει σε τουρκικό έδαφος, πιθανόν τον Ιούλιο.
Μια συμφωνία για να καθυστερήσει η αποστολή των S-400 εξακολουθεί να μπορεί να ανοίξει την πόρτα για να πείσει ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ τον Ερντογάν να γυρίσει την πλάτη του σ’ αυτό που ο τούρκος πρόεδρος έχει επανειλημμένα αποκαλέσει «τελειωμένη συμφωνία» με τη Ρωσία.
Οι δύο πρόεδροι συμφώνησαν χθες, Τετάρτη, να συναντηθούν στο περιθώριο της συνόδου της Ομάδας των Είκοσι (G20) στις 28 και 29 Ιουνίου. Ωστόσο οι δεσμοί της Άγκυρας με τη Μόσχα ενισχύονται και ο Τούρκος υπουργός Άμυνας δήλωσε την περασμένη εβδομάδα πως τουρκικό στρατιωτικό προσωπικό βρίσκεται στη Ρωσία για να εκπαιδευθεί στους S-400. Σε απάντηση, οι ΗΠΑ εξετάζουν το ενδεχόμενο να σταματήσουν την εκπαίδευση στην Αριζόνα τούρκων πιλότων στα «αόρατα» μαχητικά F-35.
Η αναμέτρηση πλησιάζει, καθώς ο υποστηριζόμενος από τη Ρωσία συριακός στρατός κλιμακώνει μια επίθεση σε κάποιους υποστηριζόμενους από την Τουρκία αντάρτες κοντά στα σύνορα της Τουρκίας. Ευρύτερα στη Μέση Ανατολή, οι ΗΠΑ αυξάνουν την πίεση στην Τουρκία και σε άλλες χώρες για να απομονώσουν το Ιράν. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειάς τους έχουν μπλοκάρει όλες τις ιρανικές πετρελαϊκές εξαγωγές. «Αν οι αμερικανικές κυρώσεις είναι κακές, η Τουρκία θα μπορούσε να αναθεωρήσει την απόφασή της να συμμορφωθεί προς τις αμερικανικές κυρώσεις σε βάρος του Ιράν», δήλωσε ο Νταλάι.
«Οδός προς την κλιμάκωση»
Η Ουάσινγκτον θέλει να αγοράσει η Άγκυρα τις αμερικανικές συστοιχίες πυραύλων επιφανείας-αέρος Patriot και έχει κάνει μια προσφορά που εκπνέει στις 4 Ιουνίου, σύμφωνα με πρόσωπο που γνωρίζει την υπόθεση. Αν η Άγκυρα δεχθεί την παράδοση των S-400 όπως σχεδιάζεται, το αμερικανικό Κογκρέσο έχει κινηθεί για να μπλοκάρει την παράδοση των F-35 στην Τουρκία και για να αφαιρέσει την εν λόγω χώρα από τον κατάλογο των χωρών που συνεργάζονται για τη ναυπήγησή τους.
Η παράδοση των πυραύλων θα ανάγκαζε επίσης τον Τραμπ να επιλέξει πέντε από τις 12 πιθανές κυρώσεις που προβλέπονται από τον νόμο CAATSA (Νόμος για την Αντιμετώπιση Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων), ο οποίος στοχοθετεί αγορές στρατιωτικού εξοπλισμού από τη Ρωσία, αντίπαλο του ΝΑΤΟ.
Οι κυρώσεις κυμαίνονται από την απαγόρευση έκδοσης θεωρήσεων εισόδου (βίζες) και την άρνηση πρόσβασης στην Τράπεζα Εξαγωγών-Εισαγωγών που έχει την έδρα της στις ΗΠΑ, μέχρι και πιο σκληρές επιλογές όπως το μπλοκάρισμα οποιωνδήποτε συναλλαγών με το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και η άρνηση έκδοσης αδειών εξαγωγής.
Ο Τραμπ μπορεί αρχικά να επιλέξει ηπιότερες επιλογές που να στοχεύουν μεμονωμένους Τούρκους μάλλον, παρά την κυβέρνηση, μια απόφαση που θα μπορούσε να προσφέρει χρόνο για περισσότερη διπλωματία, αν και μπορεί επίσης να κάνει το Κογκρέσο να επιβάλει χωριστά σκληρότερες κυρώσεις. «Υπάρχει απροθυμία στις ΗΠΑ να μπλοκάρει εντελώς η στρατιωτική – βιομηχανική σχέση με την Τουρκία», λέει ο Σινάν Ουλγκέν, Τούρκος πρώην διπλωμάτης και επισκέπτης ερευνητής στο Carnegie Europe στις Βρυξέλλες.
Εντούτοις οποιουδήποτε είδους αμερικανικές κυρώσεις είναι πιθανό να καταφέρουν πλήγμα στην τουρκική λίρα, η αξία της οποίας έναντι του δολαρίου έχει μειωθεί φέτος κατά 14%, εν μέρει εξαιτίας της επιδείνωσης των σχέσεων με τις ΗΠΑ. Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s ανακοίνωσε αυτόν τον μήνα πως ο πολιτικός κίνδυνος της Τουρκίας είναι «υψηλός» και προειδοποίησε πως οι S-400 μπορεί να προκαλέσουν κυρώσεις όχι μόνο από τις ΗΠΑ, αλλά και από το ΝΑΤΟ.
Η Τουρκία συνήθως απαντά με το ίδιο νόμισμα όταν επιβάλλονται ξένοι κυρώσεις και δασμοί. Ο Ουλγκέν δήλωσε πως οποιαδήποτε διένεξη σχετικά με κυρώσεις θα μπορούσε να κλιμακωθεί σε δασμούς που θα βλάψουν τις δουλειές της αμερικανικής εταιρείας Lockheed Martin με τουρκικές βιομηχανικές εταιρείες, ακόμη και να απειλήσει μελλοντικές αναβαθμίσεις του υφιστάμενου τουρκικού στόλου αεριωθουμένων F-16. «Μπορεί να ακολουθήσουν σκληρότερες κυρώσεις, αν οι Ηνωμένες Πολιτείες βρεθούν σε μια οδό κλιμάκωσης με την Τουρκία, πέραν της συνήθους ρητορικής», δήλωσε.
ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ
