Η Jessica Jones όταν ήταν μικρή, επέζησε από ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα που κόστισε τη ζωή σε ολόκληρη την οικογένεια της. Το ατύχημα συνέβη όταν η Jessica μάλωνε με τον αδερφό της κι έτσι αποσπάστηκε η προσοχή του πατέρα της, κάτι που οδήγησε στο τραγικό δυστύχημα, γεγονός που την φόρτωσε με ενοχές. Το αυτοκινητιστικό την τραυμάτισε σοβαρά, όμως κατάφερε να ανακάμψει, ενώ αργότερα αποκαλύφθηκε πως η ανάρρωσή της οφείλεται σε μια μυστηριώδη παραστρατιωτική ομάδα, ονόματι IGH, η οποία με κάποιον τρόπο της έδωσε τις υπερηρωικές της ικανότητες, όπως υπερδύναμη, υπεράλμα και υπερεπούλωση.
H ιδιωτική ντεντέκτιβ Jessica Jones είναι η υπερηρωίδα της διάσημης σειράς των Marvel και Netflix και κατάφερε να αφήσει το στίγμα της στο κοινό. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο η Jessica Jones απέκτησε τις υπερδυνάμεις της, με κάποια μορφή επεξεργασίας γονιδίων, δεν είναι εξωπραγματικός. Η υπόθεση δεν είναι μια επίδειξη φαντασίας αλλά έχει επιστημονική γείωση.
Γι’ αυτό και ο τελευταίος εκφρασμένος φόβος του κορυφαίου θεωρητικού φυσικού και κοσμολόγου, Στίβεν Χόκινγκ, ήταν ακριβώς αυτός. Όπως προβλέπει στο τελευταίο βιβλίο που έγραψε με τίτλο «Σύντομες απαντήσεις με μεγάλα ερωτήματα», το οποίο μόλις κυκλοφόρησε, στο κοντινό μέλλον η πλούσια ελίτ θα μπορεί να χρησιμοποιήσει την επιστήμη της γενετικής για να «επεξεργαστεί» και να «αναβαθμίσει» το DNA των παιδιών της. Ειδικότερα, ο Χόκινγκ, όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα των The Times, στην τελευταία του «προφητεία» υποδεικνύει ότι η γενετική μηχανική είναι πιθανόν να οδηγήσει στη δημιουργία μιας νέας φυλής «υπερανθρώπων», που θα έφερναν την εξάλειψη του ανθρώπινου είδους όπως το γνωρίζουμε σήμερα.
«Είμαι βέβαιος ότι κατά τη διάρκεια αυτού του αιώνα, οι άνθρωποι θα ανακαλύψουν τρόπους για να τροποποιήσουν όχι μόνο τη νοημοσύνη, αλλά και τα ένστικτα, όπως την επιθετικότητα. Πιθανότατα θα ψηφιστούν νόμοι κατά της γενετικής τροποποίησης ανθρώπινων όντων. Όμως μερικοί άνθρωποι δεν θα μπορέσουν να αντισταθούν στον πειρασμό να βελτιώσουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά, όπως η μνήμη, η αντίσταση στις ασθένειες και η μακροβιότητα», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Χόκινγκ.
«Μόλις εμφανιστούν οι υπεράνθρωποι, θα υπάρξουν σημαντικά προβλήματα όσον αφορά τους μη τροποποιημένους ανθρώπους, που δεν θα μπορούν να τους ανταγωνιστούν. Λογικά, κάποια στιγμή θα εκλείψουν ή σημαντικότητά τους θα υποβαθμιστεί. Θα αντικατασταθούν από όντα που θα σχεδιάζουν και θα βελτιώνουν συνεχώς τον εαυτό τους, με ολοένα και αυξανόμενο ρυθμό», υπογραμμίζει ο φυσικός. Η εκτίμησή του στηρίζεται κυρίως στη νέα τεχνική γονιδιακής τροποποίησης ακριβείας CRISPR-Cas9, την επιτυχημένη χρήση της οποίας, ανακοίνωσε πριν λίγο καιρό ομάδα επιστημόνων στις ΗΠΑ.
Τεχνική CRISPR: Ένα βήμα πιο κοντά στους υπερανθρώπους
Περίπου 40 χρόνια μετά την πρώτη επέμβαση σε έμβρυο για τη διόρθωση καταστροφικών ανωμαλιών, οι ερευνητές έχουν κάνει το πρώτο βήμα για τη θεραπεία των γενετικών νόσων πριν τη γέννηση, μέσω γενετικής τροποποίησης. Οι ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια και του Νοσοκομείου Παίδων της Φιλαδέλφεια, με επικεφαλής τους Ουίλιαμ Περαντό και Κίραν Μουσουνούρου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό «Nature Medicine» χρησιμοποίησαν την τεχνική CRISPR για να τροποποιήσουν το DNA ποντικιών στη μήτρα της μητέρας, έτσι ώστε να εξαλείψουν μία συχνά θανατηφόρο νόσο του ήπατος πριν από τη γέννηση των ζώων.
Αν και η εφαρμογή της τεχνικής CRISPR σε ανθρώπινα έμβρυα θα χρειαστεί ακόμα πολλά χρόνια έρευνας, ο Δρ Γουίλιαμ Περαντό, επικεφαλής της έρευνας δήλωσε ότι αυτό είναι το πρώτο βήμα για τη θεραπεία των γενετικών νόσων πριν από τη γέννηση. «Χρειάζονται ακόμα πολλές έρευνες σε ζώα πριν καν σκεφτούμε να εφαρμόσουμε αυτή την τεχνική στον άνθρωπο», είπε. «Ωστόσο πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα μπορεί να γίνεται με την ίδια ευκολία που γίνονται σήμερα οι επεμβάσεις στα έμβρυα και το γεγονός αυτό θα μειώσει σημαντικά τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα».
Η επιτυχία της έρευνας στα έμβρυα ποντίκια αυξάνει την πιθανότητα ότι, ακόμα και πριν η παραδοσιακή γονιδιακή θεραπεία αντιμετωπίσει κληρονομικές διαταραχές στη μήτρα, η γενετική τροποποίηση μπορεί να αποτελέσει μία πιο ασφαλή και πιο αποτελεσματική προσέγγιση. Στην παραδοσιακή γονιδιακή θεραπεία, ένα ολόκληρο υγιές γονίδιο μεταφέρεται, τυπικά μέσω ενός ιού, στα κύτταρα που περιέχουν ένα ανεπιθύμητο γονίδιο. Με την τεχνική CRISPR, αλλάζει μόνο το μεταλλαγμένο κομμάτι του γονιδίου. «Πιστεύουμε ότι αυτός είναι ένας πιο ασφαλής και πιο ακριβής τρόπος να κάνουμε αλλαγές στο γονιδίωμα», είπε ο Δρ Κίραν Μουσουνούρου, ο άλλος επικεφαλής της έρευνας. «Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος αν θέλουμε να εντάξουμε την τεχνική CRISPR στην κλινική».
Ήδη η τεχνική παρέμβασης στο DNA βρίσκεται σε χρήση παγκοσμίως – ενδεικτικά, έχει χρησιμοποιηθεί σε παιδιά με λευχαιμία – ωστόσο είναι πολλοί οι επιστήμονες που αμφιβάλλουν ότι θα βρίσκονταν πολλοί γονείς πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν τέτοιες τεχνικές βελτίωσης, λόγω του φόβου περί απρόβλεπτων παρενεργειών. Είναι γεγονός ότι η προσέγγιση θεραπευτικών λύσεων με τη χρήση της τεχνολογίας CRISPR/Cas-9 απασχολεί μεγάλο κομμάτι της έρευνας που ασχολείται με τον HIV, με διάφορους τύπους καρκίνου ή με κληρονομικές ασθένειες όπως η δρεπανοκυτταρική αναιμία.
Μία καινούρια δημοσίευση στο περιοδικό Nature Biotechnology εξετάζει όμως μια παράμετρο που μέχρι τώρα δεν είχε ανακαλυφθεί σε όλη της την έκταση. Η ερευνητική ομάδα από το Wellcome Sanger Institute της Αγγλίας ανακάλυψε πως με αφορμή την επεξεργασία του DNA με τη μέθοδο CRISPR/Cas-9, μπορούν να υπάρξουν δομικές αλλαγές στο γενετικό υλικό που μπορούν να προκαλέσουν εκτεταμένες βλάβες στο DNA.
Σύμφωνα με τον Βρετανό Ian Pearson, πρώην μηχανικό ειδικό στα πυραυλικά συστήματα και τις τεχνολογίες της πληροφορίας οι πρόσφατες πρόοδοι της βιοϊατρικής και της πληροφορικής θα οδηγήσουν αναπόφευκτα στο θρίαμβο της αθανασίας. Αναφέρεται στο εργαλείο της γενετικής επεξεργασίας των βακτηριδίων, το CRISPR (Cas 9). Αποφαίνεται επίσης ότι καινούργια όργανα ή μέρη του σώματος θα μπορούν απλώς να αντικατασταθούν χάρη στην τρισδιάστατη εκτύπωση. «Κανείς δεν θέλει να ζήσει αιώνια στα 95 του, αλλά αν μπορείτε να ξαναγίνετε 30, ίσως και να θέλατε να το κάνετε», λέει.
Ο Pearson εικάζει ότι η ανθρωπότητα θα έχει την ευκαιρία να εγκαταλείψει τελείως το φυσικό της σώμα και να επιλέξει να ζήσει μέσα σ’ έναν εικονικό κόσμο. Πέρα από τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, το concept αυτό υπάρχει εδώ και καιρό μεταξύ των οπαδών του μετα-ανθρώπινου κινήματος.
Ο Guardian σημειώνει πάντως πως πιθανότερα οι άνθρωποι θα φοβηθούν και θα αποθαρρυνθούν από τις παρενέργειες. Ο αστρονόμος Λορντ Ρις, ο οποίος ήταν φίλος του Χόκινγκ στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, αλλά συχνά διαφώνούσε με τον ομότιμό του, σημείωσε ότι μια τράπεζα σπερματοζωαρίων στην Καλιφόρνια η οποία προσέφερε μόνο σπέρμα από «ελίτ» δότες, συμπεριλαμβανομένων νικητών βραβείων Νόμπελ, είχε κλείσει λόγω έλλειψης ζήτησης.
Την ίδια ώρα ωστόσο η Κίνα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της χρήσης CRISPR για σκοπούς υγειονομικής περίθαλψης. Οι Κινέζοι επιστήμονες είναι εξάλλου οι πρώτοι που επεξεργάστηκαν το γονιδίωμα ενός ανθρώπινου εμβρύου και κατόπιν χρησιμοποίησαν τις τεχνικές CRISPR για τη θεραπεία 86 ασθενών, πολύ περισσότερων από κάθε άλλη δοκιμή μέχρι σήμερα. Παράλληλα οι ρυθμιστικοί κανόνες σε ΗΠΑ και Ευρώπη εξασφαλίζουν ότι η Κίνα είναι πιθανόν να συνεχίσει, αν όχι να ηγηθεί στην έρευνα στον τομέα αυτό για τα επόμενα χρόνια.
Οι υπερδυνάμεις είναι εδώ και τώρα
Αναζητώντας κάποιος παραδείγματα απόκτησης υπερδυνάμεων από μέσους ανθρώπους βρίσκει δεκάδες στο διαδίκτυο. Είναι οι λεγόμενοι βιοχάκερ. O πρώτος που το έκανε «μόδα», σύμφωνα με το περιοδικό New Scientist, είναι ο βιοχημικός Τζοσάια Ζέινερ, ο οποίος εργαζόταν στη NASA. Ο Τζοσάια χρησιμοποίησε τη μέθοδο CRISPR προκειμένου να αυξήσει τη μυϊκή του δύναμη και να γίνει υπεράνθρωπος, xρησιμοποιώντας γενετικά «εργαλεία» που προμηθεύτηκε μέσω διαδικτύου, όπως διατείνεται ο ίδιος.
Στόχος του ήταν να γίνει πιο δυνατός, αφαιρώντας το γονίδιο για τη μυοστατίνη, που ρυθμίζει τη μυϊκή δύναμη. Αφού αφαίρεσε το εν λόγω γονίδιο με την ισχυρή τεχνική γονιδιακής επεξεργασίας CRISPR, στη συνέχεια εισήγαγε στον οργανισμό του ένα αντίγραφο του διορθωμένου DNA, ελπίζοντας προφανώς ότι θα αποκτήσει υπεράνθρωπες δυνάμεις.
Οι βιοχάκερ υποστηρίζουν ότι αφού ο καθένας μπορεί να «χτυπήσει» ένα τατουάζ στο σώμα του ή να αλλάξει τα χαρακτηριστικά του προσώπου με πλαστική χειρουργική, γιατί να μην μπορεί επίσης να αλλάξει ή να βελτιώσει το γονιδίωμά του; Είναι γεγονός ότι έχει ήδη σημειωθεί καταπληκτική πρόοδος από την κοινότητα του βιο-χάκινγκ (biohacking) στη συγχώνευση του ανθρώπινου σώματος με τα ψηφιακά μικροτσίπ. Η εποχή του cyborg (ένωση ανθρώπου με μηχανή) έχει έρθει, χωρίς να φαίνεται το πόσο μακριά μπορεί να φτάσει. Μία από τις μεγαλύτερες κινήσεις biohacking είναι η κίνηση της Βιολογίας DIY (= do-it-yourself = κάντο μόνος σου). Η κίνηση αυτή δίνει έμφαση στα γενετικά πειράματα και στην ανοιχτή πρόσβαση σε επιστημονικό και σε συγκεκριμένα γενετικό υλικό. Η DIY Βιολογία υποστηρίζει Ανοιχτού Κώδικα (Open Source) και biopunk ιδεολογίες.
Ο υπερανθρωπισμός (transhumanism) μετά τον άνθρωπο
Εύκολα συμπεραίνει κανείς, πως έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα η αντιστροφή της γήρανσης και η εξάλειψη των ασθενειών γίνεται μια πραγματική πιθανότητα, και ένα γεγονός που φαινόταν κάποτε σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας γίνεται όλο και πιο πραγματικό, μεταμορφώνοντας το αποκαλούμενο μετανθρωπιστικό κίνημα και τον ρόλο του στην κοινωνία από μια τρελή υποκουλτούρα, στο βασικό στόχο της Silicon Valley, της παγκόσμιας πρωτεύουσας της τεχνολογίας.
Σύμφωνα επίσης με τον διάσημο γενετιστή του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, George Church, οι εξελίξεις στον κλάδο της βιο-μηχανικής και βιοϊατρικής είναι τόσο καταιγιστικές, που δεν μπορούμε να προβλέψουμε πως θα αναπτυχθεί με την πάροδο του χρόνου. Για παράδειγμα όπως δηλώνει, το Crispr, που είναι και χαμηλού κόστους τεχνολογία επεξεργασίας γονιδίων, κι ενισχύει την ικανότητά μας να επεξεργαζόμαστε και να παρεμβαίνουμε στο ανθρώπινο γονιδίωμα, ήταν μια ανακάλυψη εντελώς απροσδόκητη. Η δυνατότητα παρέμβασης στην αλληλουχία των γονιδίων επόμενης γενιάς γίνεται όλο και πιο οικονομική και με πολλούς τρόπους, η βιοϊατρική κινείται ταχύτερα από όσο είχαν υπολογίσει οι επιστήμονες στο παρελθόν.
Ο Church πιστεύει ότι η επίτευξη της αθανασίας και η αντιστροφή της γήρανσης είναι μια δύσκολη υπόθεση και γεμάτη ζητήματα, όμως μια μέρα δεν θα είναι. Αυτή τη στιγμή πειραματίζεται με την αντιστροφή της σε σκύλους με τη χρήση γονιδιακής θεραπείας που έχει επιτυχία σε ποντίκια. Η τεχνική του πιστεύει ότι είναι η πιο ελπιδοφόρα ανάμεσα σε εννέα γενικές προσεγγίσεις για τη θνησιμότητα και τη σταθερότητα της γήρανσης του γονιδιώματος, την επέκταση των τελομερών (περιοχή του DNA των κυττάρων που προστατεύουν χρήσιμες πληροφορίες των κυττάρων από τη φθορά), την επιγενετική (τη μελέτη δηλαδή των αλλαγών που συμβαίνουν στη γονιδιακή έκφραση χωρίς να μεταβάλλεται το γενετικό υλικό) , την κυτταρική γήρανση και άλλα πολλά.
